మంగళూరు: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

నగరం సముద్ర తీర ప్రాంతం చుట్టు ప్రక్కల అంతా [[కొబ్బరి|కొబ్బరి చెట్లతో]] నిండి ఉంటుంది. ఈ నగరం ప్రకృతి రమణీయ దృశ్యాలతో, సముద్ర తీరములో, సహ్యాద్రి కొండలలో ఉన్న సెలయేళ్ళతో శోభతో ఉన్నది.

 

మంగళూరు నగరం పేరు, నగర దేవత ''[[మంగళాదేవి]] పేరు మీద పెట్టబడిందని చెబుతారు.<ref>{{cite news| url=http://www.ourkarnataka.com/states/mangalore/mangaladevitemple.htm| title= మహతోభారా శ్రీ మంగళాదేవి, దేవాలయం,మంగళూరు| accessdate= 2006-11-07| publisher = Our Karnataka.com}}</ref>

 

 

 

మంగళూరు {{coor d|12.87|ఆక్షాంశము|74.88|రేఖాంశము|}}<ref>[http://www.fallingrain.com/world/IN/19/Mangalore.html Falling Rain Genomics, Inc - Mangalore]</ref>. సముద్రమట్టానికి 45 మీటర్ల ఎత్తులొ ఉన్నది. ఈ పట్టణం అరేబియా సముద్రం కొంకణ తీరములో [[గోవా]] కి దగ్గరలొ ఉన్నది. మంగళూరు 3 జాతీయ రహదారుల ద్వారా దేశానికి కలుపబడుతోంది. NH-17 (1567 కి.మి.) [[మహారాష్ట్ర]]లోని పణవెల్ (ఎద్దపల్లి సమీపములో)నుండి ప్రారంభమై [[కేరళ]]లోని క్రణగాణురు జంక్షన్ వరకు వెళ్ళుతుంది, మంగళూరు మార్గమధ్యంలో (ఉత్తర-దక్షిణ) వస్తుంది. NH-48 మంగళూరు నుండి బయలు దేరి [[కర్ణాటక]] రాజధాని తూర్పు వైపుకు [[బెంగళూరు]] వైపుకు వెళ్ళుతుంది.NH-13 ఈశాన్య మార్గంలో [[షోలాపుర్]]కు చేరుకొంటు మార్గమధ్యంలో [[మడికరి]] మరియు [[మైసూర్]] పట్టణాల మీదుగా పోతుంది. మంగళూరుకి [[బెంగుళూరు]]కి మధ్య ప్రతి దినము 300 బస్సులు నడుస్తుంటాయి.

 

 

మంగళూరు నగర పరిపాలన మంగళూరు సిటి కార్పోరేషన్(కన్నడలో మంగలూరు మహానగరపాలికగా పిలుస్తారు) ద్వారా జరుగుతుంది. ఈ నగర పురపాలక సంఘ పరిధులు దక్షిణాన ముక్కా(నేత్రావతి వంతెనకు ఉత్తర భాగం), కుడుపు తూర్పు ఉత్తరానకి .

పారిశుద్ధ్య నీరు నగర కార్పోరేషన్ ద్వారా ఇంటి ఇంటికి సరఫరా చేయబడుతుంది. నీటిని [[నేత్రావతి]] నది నుండి సంగ్రహించి శుద్ధి చేసి సరఫరా చేస్తుంది.

 

2001 జనాభా లెక్క ల ప్రకారం మంగళూరు జనాభా 398,745. అందు పురుషులు 50% స్త్రీలు 50%. మంగళూరు అక్షరాస్యత జాతీయ సగటు(59.5%) కంటే చాలా ఎక్కువగా 83% వద్ద ఉన్నది. స్త్రీల అక్షరాస్యత 79% పురుషుల అక్షరాస్యత 86% గా నమోదైంది. మంగళూరు జనాభాలో 9% మంది పిల్లలు ఆరు సంవత్సరల కంటే తక్కువ వయస్సు కలవారు.

ఇప్పటి జనాభా సుమారుగా 538,560 ఉండవచ్చని అంచనా.

 

మంగళూరు నగరం చుట్టుపక్కల అనేక దర్శనీయస్థలాలు ఉన్నాయి.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

మంగళూరు నగరం

[[తులు]], [[కన్నడ]], [[కొంకణి]], [[బేరి బాషె]] మొదలగు భాషలలో మంగళూరు ప్రజలు సంభాషించగలరు, ఆంగ్ల భాషలో కూడా వారు సంభాషించగలరు. మంగళూరులోని అధికారికంగా గుర్తింపబడిన భాష కన్నడ.

 

 

 

మంగళూరు నగర రవాణా వ్యవస్థ అంతా పైవేటు బస్సుల రూపంలో చాలా వరకు పైవేటు రంగంలో ఉన్నది. నగరములోను, నగర పొలి మేరలలో చాలా గమ్యస్థాలలకు పైవేటు బస్సులు నగర నడి బొడ్డైన టౌన్‌ హాలు వద్ద నున్న స్టేట్ బ్యాంక్ నుండి నడుస్తాయి. నగరము దాటి బయటి ఊళ్ళలకు కూడా బస్సులు ఇక్కడ నుండే బయలు దేరుతాయి. నగరాన్ని దాటి దక్షిణ కన్నడ జిల్లాలోని, మరియు పొరుగు జిల్లాలోని గమ్యస్థానలకు వెళ్ళే బస్సులు రెండు రకాలు ప్యాసింజర్ బస్సులు, ఎక్స్‌‌ప్రెస్‌‌ బస్సులు. ప్యాసింజర్ సర్వీసు ప్రైవేటు బస్సులు సాధారణంగా మార్గమధ్యంలో వచ్చే అన్ని గ్రామాలలోని ప్రధాన కూడళ్ళలో నిలుస్తాయి. రెండు పట్టణాలు లేదా నగరాల మధ్య నడిచే ఎక్స్‌ప్రెస్‌ బస్సులు షాధారణంగా రెండు లేదా మూడు మార్గమధ్య పట్టణాలలో నిలుస్తాయి( ఉదాహరణకు మంగళూరు నుండి [[ఉడిపి]] వెళ్ళే ఎక్స్‌ప్రెస్‌‌ బస్సు మంగళూరు విడిచి పెట్టాక ఉడిపి చేరే ముందు సూరత్కల్‌, పడుబిద్రి, కాపు అనే గ్రామాలలో మాత్రమే నిలుస్తుంది.

 

[[ఆటో రిక్షా]] ఇంకో రకమైన పబ్లిక్‌ రవాణా వ్యవస్థ. ఇక్కడ ఆటో లకు ఇంజన్లు వెనుక భాగంలో అమర్చబడి, తక్కువ శబ్ధం చేస్తాయి. రెండు కి.మి. వెళ్ళడానికి సుమారుగా 11 రూపాయలు ఖర్చు చేయవలసి ఉంటుంది. ఆటో రిక్షాలన్నింటిలో బిల్లింగ్ మీటర్లు అమర్చారు, అందువల్ల ఎంత పైకం చెల్లించాలో ఆ మీటరు తెలియజేస్తుంది. కాని రాత్రి పూట (రాత్రి 9 గంటలనుండి తెల్లవారు జాము 6 గంటలవరకు) 1.5 శాతం మీటరు రీడింగ్‌ పై పైకం వసూలు చేస్తారు.

 

[[కర్ణాటక రాష్ట్ర రోడ్డు రవాణా సంస్థ]] (KSRTC) మంగళూరు నుండి కర్ణాటకా రాష్ట్రంలోని సుదూర ప్రాంతాలకు బస్సులు నడుపుతుంది. మంగళురు [[బెంగళూరు]] మధ్య ప్యాసింజరు రైల్వే సౌకర్యం లేకపోవడం వల్ల కె.యస్‌.ఆర్‌.టి.సి. బస్సు ఈ రెండు నగర మధ్య చాలా బస్సులు నడుపుతుంది. అతిపెద్ద దూరమైన మార్గం మంగళూరు- [[అంకోలా]]-[[హుబ్లీ]]-[[బెల్గాం]]-[[పూణె]]-[[ముంబాయి]] ప్రైవేటు బస్సులు కె.యస్‌.ఆర్‌.టి.సి. కూడా నడుపుతున్నాయి. మాములు బస్సులైతే 22 గంటలు, వోల్వో బస్సులైతే 16 గంటలు తీసుకొంటుంది గమ్యస్థానానికి వెళ్ళడానికి.

 

[[కొంకణ్‌ రైల్వే]] నిర్మాణానికి మునుపు దక్షిణం నుండి([[కేరళ]]) వచ్చే రైలు బండ్లకు మంగళూరు రైల్వే స్టేషనే చివరి గమ్యస్థానం. [[బ్రిటీష్]] వారు దేశం నలుమూలల రైల్వేలను విస్తరించిన మంగళూరు [[ముంబాయి]] మధ్య, మంగళూరు [[హాసన్‌]] మధ్య రైల్వే వ్యవస్థ అభివృద్ధికి పెద్దగా చేయలేదు.

 

 

 

[[మంగళూరు అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయము]] మంగళూరు నగర నడిబొడ్డుకు ఈశాన్య దిశగా 20 కి.మి. దూరంలో ఊరి పొలిమేరలలైన [[బజ్‌పే]]లో ఉన్నది. 2005 సంవత్సరము వరకు విమాశ్రయ రన్‌ వే 1.6 కి.మి మాత్రమే ఉంది [[బోయింగ్ 737]] మాత్రమే ఎగర డానికి దిగ డానికి అనువుగా ఉన్నది. జనవరి 10, 2006 న అనే రకాలైన పెద్ద విమానాలు కూడ రావడానికి వీలుగా ''రన్‌వే'' సామర్జయం పెంచడం జరిగింది. ఆరోజు మెదటిగా [[కింగ్‌ ఫిషర్‌ ఎయిర్ లైన్స్]] వారి విమానం [[ఎయిర్ బస్‌ 319,320]] మంగళూరు విమానశ్రయంలో నిలిచింది..<ref>{{cite news| url = http://www.daijiworld.com/news/news_disp.asp?n_id=17758&n_tit=Mangalore%3A%20Kingfisher%20Creates%20History%20%2D%20Airbus%20A%2D319%20Trial%20Flight%20Lands%20at%20Bajpe| date = [[2006-01-13]]| title = Kingfisher Creates History - Airbus A-319 Trial Flight Lands at Bajpe| accessdate = 2006-11-03| publisher = DaijiWorld}}</ref> సరికొత్త 2.9 కి.మి. సామర్ధ్యం ఉన్న అంతర్జాతీయ రన్‌వే ని 10 మే 2006 వరకు పూర్తి చేయాలని ప్రణాళిక చేశారు. ఈ ప్రణాళిక పూర్తి జరిగితే మంగళూరు విమానాశ్రయం [[కర్ణాటక]] రాష్ట్రంలో రెండు రన్‌వేలు ఉన్న విమానశ్రయంగా నిలుస్తుంది. <ref>{{cite news

| url = http://www.hinduonnet.com/2006/05/26/stories/2006052623420100.htm

| publisher = The Hindu}}</ref>

 

[[ఇందిరా గాంధీ]] జాతీయం చేసిన 19 బ్యాంకలులో రెండు బ్యాంకుల స్థాపన 20వ శతాబ్ధం మెదటి భాగంలో మంగళూరు నగరములోనె జరిగింది. ఆ రెండు బ్యాంకులు ఏమనగా:-

* [[కెనరా బ్యాంక్]] (1906 సంవత్సరములో సర్గస్థులైన శ్రీ [[అమ్మేబాల్‌ సుబ్బరావు పాయి]చే స్థాపించబడింది )

మంగళూరులో స్థాపించబడిన ఇంకో బ్యాంక్‌ (జాతీయం చేయబడనిది)

 

 

మంగళూరు పట్టణంలో జనాభా మిడీల్ క్లాసు చెందినవారు ఎక్కువగా ఉన్నారు. 20 వ శతాబ్ధము మెదట్లో బ్యాంకింగు రంగం బాగా అభివృద్ధి చెందడం నగర అభివృద్ధికి తోడ్పడింది. మంగళూరు ప్రజలు విద్యారంగంపై ఎప్పుడు చాలా శ్రద్ధ చూపించేవారు అందువలన అనేక రంగాలలో విద్యాసంస్థలు మంగళూరులో ఉన్నాయి.

 

;కస్తుర్బా మెడికల్‌ కాలేజి

;కస్తుర్బా డెంటల్‌ కాలేజి

 

 

 

 

వేసవి కాలము తరువాత ఋతుపవనాలు మెదలవుతాయి. భారతదేశంలోని పట్టాణ ప్రాంతాలలో అత్యధిక [[వర్షం|వర్షపాతం]] మంగళూరులో పడుతుంది. 4000 మి.మీ. వర్షపాతం [[జూన్‌]]-[[సెప్టంబర్‌]] నెలలమధ్య పడుతుంది. సెప్టంబర్‌ నెలతో వర్షాలు తగ్గిపోతాయి. [[అక్టోబర్‍]]లో [[వర్షం]] పడడం కొద్దిగా అరుదు.

 

 

 

<div class="references-small"><references/></div>

 

 

* [http://www.mangalorecity.gov.in/ Mangalore City Corporation Website]

* [http://www.mangalorejobs.com/ Mangalore Jobs]

* [http://www.cityseconds.com/ Mangalore City Seconds - Second Hands Website]

 

[[వర్గం:కర్ణాటక నగరాలు మరియు పట్టణాలు]]

 

[[en:Mangalore]]

[[bpy:মাঙ্গালোর]]

[[ca:Mangalore]]

[[de:Mangalore]]

[[eo:Mangaloro]]