వీరనరసింహ రాయలు: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

చి యంత్రము కలుపుతున్నది: it:Viranarasimha Raya
దిద్దుబాటు సారాంశం లేదు
పంక్తి 3:
{{విజయనగర పరిపాలకుల చిట్టా}}
 
'''వీరనరసింహరాయలు''' ,విజయనగర సామ్రాజ్యపు చక్రవర్తి. తుళువ వంశ ఇతనుస్థాపకుడైన [[తుళువ నరస నాయకుడు | తుళువ నరస నాయకుని]] కుమారుడు. ఇతనిఈయన అసలు పేరు [[రెండవకూడా నరసనాయకుడు]] లేదాతండ్రిలాగా నరస నాయకుడునాయకుడే, అయితే సింహాసనాన్ని మాత్రం '''వీర నరసింహ రాయలు''' అనే వీరోచిత పేరుతో అధిస్టించినాడుఅధిష్టించినాడు. ఇతని తండ్రి [[మొదతి నరస నాయకుడు]] [[1503]]లో దివంగతులయినారు, తరువాత [[1505]]దివంగతుడైన వరకూతర్వాత ఇతనువీరనరసింహరాయలు [[పెనుగొండ (అనంతపురం జిల్లా)|పెనుగొండ]] నందు బందీగా ఉన్న [[సాళువ రెండవ నరసింహ రాయలు]] పేరుతో 1505 వరకు రాజ్యాన్ని పరిపాలించినాడు. కానీ [[1506]]లో అతనిని హత్యగావించి తనే రాజుగా సింహాసనాన్ని అధిస్టించినాడుఅధిష్టించాడు.
 
===తొలి రోజులలోని సామంతసామంతుల తిరుగుబాట్లు===
==యుద్దములు==
ఇతనువీరనరసింహరాయలు [[సాళువ]]వంశమును వంశాన్ని అంతమొందించి తనే రాజుగా మారడాన్ని సహించని సామంతులు తిరుగుబాట్లు చేసినారు, ముఖ్యముగాముఖ్యంగా [[అదవానిఆదోని]] పాలకుడు [[కాసప్పవడయరుకాసెప్ప ఒడయరు]], [[ఉమ్మత్తూరు]] పాలకుడు [[దేవరాజు]], [[శ్రీరంగ పట్టణ శ్రీరంగపట్నం]] పాలకుడు [[గుండరాజు]]లు తిరుగుబాటు చేసినారు.
===తొలి రోజులలోని సామంత తిరుగుబాట్లు===
ఇతను [[సాళువ]]వంశమును అంతమొందించి తనే రాజుగా మారడాన్ని సహించని సామంతులు తిరుగుబాట్లు చేసినారు, ముఖ్యముగా [[అదవాని]]పాలకుడు [[కాసప్పవడయరు]], [[ఉమ్మత్తూరు]] పాలకుడు [[దేవరాజు]], [[శ్రీరంగ పట్టణ ]] పాలకుడు [[గుండరాజు]]లు తిరుగుబాటు చేసినారు.
 
[[బహుమనీ]] సుల్తాను [[మహమద్మహమ్మద్ షా]] ఆదేశానుసారం అతని సామంతుడు [[యాసిప్యాసుఫ్ ఆదిల్ఖాన్]] [[1502]]లో విజయనగర రాజ్యంపైకి దండయాత్రకు బయలుదేరినాడు,. అప్పటికే తిరుగుబాటు చేస్తున్న [[అదవాని]]ఆదోని [[కాసెప్పవడయ]]కాసెప్ప ఒడయారు అతనికి వంతగా తనూ సైనికులను నడిపించినాడు, కానీ [[అరవీటి రామరాజు]] కుమారుడు [[అరవీటి తిమ్మరాజు]] [[కందనోలు]]కందనవోలు (కర్నూలు) ప్రాంతమునుప్రాంతాన్ని పరిపాలిస్తూ విజయనగరాధీశులకు సామంతుగాసామంతునిగా ఉండెను. అతను ఈ యాసిప్యూసుఫ్ ఆదిల్ఖాన్, కాసెప్పవడయకాసెప్ప ఒడయారు సైనికులను మూడు సంవత్సరాలు జరిగిన యుద్దమందుయుద్ధమందు ఓడించి తరిమేసినాడుతరిమేశాడు. ఈ విజయానికి ఆనందించి '''వీర నరసింహ రాయలు'''నరసింహరాయలు అదవాని (అదోని) సీమను [[అరవీటి తిమ్మరాజు]]నకు విజయానికి కానుకగా ఇచ్చినాడు. ఈ సంఘటన వల్ల [[ఆరవీటి వంశము|అరవీటి]] వంశస్తులూ, [[తుళువ]] వంశస్తులూ చక్కని స్నేహితులు అయినారు.
===అరవీటి వారి సహాయం===
[[బహుమనీ]]సుల్తాను [[మహమద్ షా]]ఆదేశానుసారం అతని సామంతుడు [[యాసిప్ ఆదిల్ఖాన్]] [[1502]]లో విజయనగర రాజ్యంపైకి దండయాత్రకు బయలుదేరినాడు, అప్పటికే తిరుగుబాటు చేస్తున్న [[అదవాని]] [[కాసెప్పవడయ]] అతనికి వంతగా తనూ సైనికులను నడిపించినాడు, కానీ [[అరవీటి రామరాజు]] కుమారుడు [[అరవీటి తిమ్మరాజు]] [[కందనోలు]] ప్రాంతమును పరిపాలిస్తూ విజయనగరాధీశులకు సామంతుగా ఉండెను. అతను ఈ యాసిప్ ఆదిల్ఖాన్, కాసెప్పవడయ సైనికులను మూడు సంవత్సరాలు జరిగిన యుద్దమందు ఓడించి తరిమేసినాడు. ఈ విజయానికి ఆనందించి '''వీర నరసింహ రాయలు''' అదవాని సీమను [[అరవీటి తిమ్మరాజు]]నకు విజయానికి కానుకగా ఇచ్చినాడు. ఈ సంఘటన వల్ల [[అరవీటి]] వంశస్తులూ, [[తుళువ]] వంశస్తులూ చక్కని స్నేహితులు అయినారు.
 
'''వీరనరసింగ రాయలు''' మిగిలిన తిరుగుబాటు చేస్తున్న సామంతులను అణచివేయడానికి, తన సోదరుడైన [[శ్రీ కృష్ణదేవ రాయలుకృష్ణదేవరాయలు]]ను రాజ్యపాలనకు నియమించి, [[1508]] నాటికి [[ఉమ్మత్తూరు]], [[శ్రీరంగపట్టణము]]లను ఓడించి విజయనగరము వచ్చినాడు, కానీ మరళా వీరు తోక జాదించినారుజాడించినారు. దానితో ఈ సారి తన సోదరులగు [[అచ్యుత రాయలు]], [[శ్రీ రంగశ్రీరంగ రాయలు]]ను సైన్యసమేతముగాసైన్యసమేతంగా నామంతులనుసామంతులను అణుచుటకు పంపించెను, ఈ దండయాత్రలో [[కొంకణ]] ప్రాంతపాలకుడు కప్పము చెల్లించడానికి అంగీకరించినాడు. మిగిలినవారు ఎదిరించి ఓడిపొయినారు.
 
==దక్షిణ దండయాత్ర==
'''వీరనరసింగ రాయలు''' మిగిలిన సామంతులను అణచివేయడానికి, తన సోదరుడైన [[శ్రీ కృష్ణదేవ రాయలు]]ను రాజ్యపాలనకు నియమించి, [[1508]]నాటికి [[ఉమ్మత్తూరు]], [[శ్రీరంగపట్టణము]]లను ఓడించి విజయనగరము వచ్చినాడు, కానీ మరళా వీరు తోక జాదించినారు దానితో ఈ సారి తన సోదరులగు [[అచ్యుత రాయలు]], [[శ్రీ రంగ రాయలు]]ను సైన్యసమేతముగా నామంతులను అణుచుటకు పంపించెను, ఈ దండయాత్రలో [[కొంకణ]] ప్రాంతపాలకుడు కప్పము చెల్లించడానికి అంగీకరించినాడు. మిగిలినవారు ఎదిరించి ఓడిపొయినారు.
తరువాత '''వీర నరసింహ రాయలు'''నరసింహరాయలు మరొక దండయాత్రదండయాత్రను దిగ్విజయంగా చేసినాడుపూర్తిచేసినాడు.
 
ఈ దండయాత్రలన్నీ ముగిసిన తరువాత వీరు ఆద్యాత్మికఆధ్యాత్మిక మార్గములోమార్గంలో పడి [[కంచి]], [[కుంభకోణము]], [[పక్షితీర్థము]], [[శ్రీ రంగముశ్రీరంగము]], [[చిదంబరము]], [[కాళహస్తిశ్రీకాళహస్తి]], [[గోకర్ణము]], [[రామేశ్వరము]], [[త్రిపురాంతకము]], [[అహోబలము]], [[శ్రీశైలము]], [[తిరుపతి]], [[సంగమేశ్వరము]] మొదలగు పుణ్యక్షేత్రములను దర్శించి అనేక దాన ధర్మాలను చేసినాడు.
తరువాత '''వీర నరసింహ రాయలు''' మరొక దండయాత్ర దిగ్విజయంగా చేసినాడు.
 
ఈ దండయాత్రలన్నీ ముగిసిన తరువాత వీరు ఆద్యాత్మిక మార్గములో పడి [[కంచి]], [[కుంభకోణము]], [[పక్షితీర్థము]], [[శ్రీ రంగము]], [[చిదంబరము]], [[కాళహస్తి]], [[గోకర్ణము]], [[రామేశ్వరము]], [[త్రిపురాంతకము]], [[అహోబలము]], [[శ్రీశైలము]], [[తిరుపతి]], [[సంగమేశ్వరము]] మొదలగు పుణ్యక్షేత్రములను దర్శించి అనేక దాన ధర్మాలను చేసినాడు.
 
==వారసుడు==
ఇతని వద్ద [[సాళువ తిమ్మరుసు]] మహా మంత్రిగా ఉండేవారు, దక్షిణ దేశ యాత్రలు తరువాత '''వీర నరసింగ రాయలు''' జబ్బు పడినారు,పడినాడు. దానితో తన వద్ద మహామంత్రిగా ఉన్న [[సాళువ తిమ్మరుసు]]ను పిలిచిపిలిపించి, తన తరువాత రాజ్యానికి వారసునిగా, తన ఎనిమి సంవత్సరాల కొడుకు [[తిరుమల రాయలు]]ను రాజ్యానికి వారసునిగా చేయమనీ, అలాగే [[శ్రీ కృష్ణదేవ రాయలు]] కను గుడ్లు పీకి చూపించమనీ చెప్పినాడు,ఆజ్ఞాపించాడు. కానీ తిమ్మరుసు ముందుగానే అనేక యుద్దములందుయుద్ధములందు శ్రీ కృష్ణదేవ రాయలుకృష్ణదేవరాయల ప్రతాప సామర్ద్యములుసామర్ధ్యములు ఎరిగి ఉన్నందువల్ల ఆ పని చేయలేక విషయమంతా శ్రీ కృష్ణదేవ రాయలుకు చెప్పి అతనిని ప్రవాసం పంపించి, ఓ మేక కనుగుడ్లు తెచ్చి చూపించి రాజును అవసాన కాలంలో సంతృప్తి పరచినాడుపరచాడు. వీర నరసింహరాయలు [[1509]]లో మరణించినాడు.
 
ఇతని వద్ద [[సాళువ తిమ్మరుసు]] మహా మంత్రిగా ఉండేవారు, దక్షిణ దేశ యాత్రలు తరువాత '''వీర నరసింగ రాయలు''' జబ్బు పడినారు, దానితో [[తిమ్మరుసు]]ను పిలిచి తన తరువాత రాజ్యానికి వారసునిగా తన ఎనిమి సంవత్సరాల కొడుకు [[తిరుమల రాయలు]]ను చేయమనీ, అలాగే [[శ్రీ కృష్ణదేవ రాయలు]] కను గుడ్లు పీకి చూపించమనీ చెప్పినాడు, కానీ తిమ్మరుసు ముందుగానే అనేక యుద్దములందు శ్రీ కృష్ణదేవ రాయలు ప్రతాప సామర్ద్యములు ఎరిగి ఉన్నందువల్ల ఆ పని చేయలేక విషయమంతా శ్రీ కృష్ణదేవ రాయలుకు చెప్పి అతనిని ప్రవాసం పంపించి ఓ మేక కనుగుడ్లు తెచ్చి చూపించి రాజును అవసాన కాలంలో సంతృప్తి పరచినాడు.
 
==మరణం==
ఇతను [[1509]]లో మరణించినాడు.
 
 
"https://te.wikipedia.org/wiki/వీరనరసింహ_రాయలు" నుండి వెలికితీశారు