పాల్కురికి సోమనాధుడు వర్ణించిన పలు కళారూపాలు: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

 

;జంతు వృత్య విన్యాసాలు:

 

<poem>పాలు పారుదండనంబులు నొప్ప హంస - గతియును, మాతంగ గతియును వృషభ

 

నట్టివకత్తెలు ఆకాలంలో అర్థోరుకములు (చల్లడాలు) ధరించేవారట. అనాటి ప్రదర్శనాలలో, నర్తకుల రంగ ప్రవేశంతో నర్తనగానం ప్రదర్శింప బడేదట. దీనినే పూర్వరంగమని పేర్కొన్నారు. అనంతరం నర్కకుల తెర వెడలిన తరువాత కన్నులూ, కనుబొమలూ మెదలైన అంగ, ప్రత్యంగ, ఉపాంగదలనారుల ద్వారా అభినయాన్ని ప్రదర్శించేవారు. తరువాత జంత్ర సంగీత గమకాలతోనూ, వివిధ వాద్యాల దేశి నామాలలోనూ వర్ణించేవారు. ఆనాటి నర్తకుల నర్తన తీరును ఉత్తేజంగా కావ్వ ధోరణిలో వివరించారు. ఈ వర్ణనలో రకరాఅల నృత్య రీతులు వర్ణించాడు. ఒంటికాలి నడక, మోకాటి నడక, మరగాళ్ళపై నడక, కూర్చుండే ముందుకు నడుచుట, రొమ్ములతో ప్రాకుట, గిరగిర తిరిగే నృత్యానికి బ్రమర నృత్యమని పేరు. ఈ నృత్యాన్ని ఈ నాడూ అరుదుగా చేస్తూనే వున్నారు. అంతే గాక అనేక విధాలైన ఇతర నృత్య భేదాలను గూర్చీ, వివిధ కథలను వివరించే నాటక ప్రదర్శనాలను ఊడ వర్ణించాడు. ఆ నాటి వాడుకలో నున్న నాట్య కళా చరిత్రను గురించి సోమనాథుడు ఎన్నో అమూల్య మైన విషయాలను మనకు అందింఛాడు. దేశిలాస్యాంగాలను వర్ణిచిన సోమనాథుడు వివిదాంగాల పట్టిఅనిచ్చాడు. హంస, నెమలి, పాము, ఎద్దు, కోతి, మేక మొదలైన పక్షుల, మృగాల వాటి గతుల ననుసరించి చేసే నృత్యాల పట్టిక నిచ్చారు.

 

==;బసవపురాణంలో జానపద కళలు"==