కర్నూలు నగరపాలక సంస్థ
కర్నూలు నగరపాలక సంస్థ, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం, కర్నూలు జిల్లాలో కర్నూలు పరిపాలనా నిర్వహణ బాధ్యతలు నిర్వర్తించటానికి ఏర్పడిన ఒక స్థానిక పౌర సంఘం.[1] ఇది 1994లో పురపాలక సంఘంగా ఏర్పడింది.[2] కర్నూలు ఆంధ్రప్రదేశ్ మధ్య పశ్చిమ భాగంలో తుంగభద్ర, హుంద్రీ నదుల దక్షిణ ఒడ్డున ఉంది. కర్నూలు 1953 నుండి 1956 వరకు ఆంధ్రప్రదేశ్ మాజీ రాజధాని. ఇది జిల్లాకు ప్రధాన కార్యాలయం.
| కర్నూలు నగరపాలక సంస్థ | |
|---|---|
| రకం | |
| రకం | |
మొదటి ఎన్నికలు | మొదటి ఎన్నికలు |
జనాభా గణాంకాలు మార్చు
2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం కర్నూలు జనాభా 4,053,463, ఇందులో స్త్రీ, పురుషులు వరుసగా 2,039,227, 2,014,236 ఉన్నారు. అక్షరాస్యత 77.37 శాతం. నగరం యొక్క జనాభా సాంద్రత చ.కి. 8700. 2011 నాటికి జనాభా పెరుగుదల 14.85%. నగరం యొక్క లింగ నిష్పత్తి 1000 మగవారికి 988 మహిళలు.మొత్తం జనాభాలో 4,60,330 మంది కర్నూలులో 1,54,367 మంది మురికివాడల్లో నివసిస్తున్నారు. వీరిలో ఎక్కువ మంది రోజువారీ కూలీలు, ఉద్యోగ కూలీలు, కాలానుగుణ కార్మికులు వంటి వారు జీవితాన్ని గడుపుతున్నారు. ప్రస్తుతం పట్టణంలో 104 స్థావరాలు ఉన్నాయి.[3]
అధికార పరిధి మార్చు
నగరపాలక సంస్థ 69.75 km2 (26.93 sq mi) విస్తీర్ణంలో విస్తరించి ఉంది. ఇది 51 ఎన్నికల వార్డులతో పాలన నిర్వహిస్తుంది. నగరం పరిధిలో మొత్తం 5045 వీధి దీపాలు ఉన్నాయి.
స్థానం మార్చు
ఇది రాజధాని నగరం నుండి 250 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంది. ఇది 15.83330 N, 78.050 E వద్ద ఉంది. సముద్ర మట్టం నుండి సగటు ఎత్తు 273 మీ.నగరం గుండా ప్రవహించే ఇతర రెండు నదులు – నీవా, హుంద్రీ.
వాతావరణం, వర్షపాతం మార్చు
కర్నూలు నగరంలో సాధారణంగా ఉష్ణమండల వాతావరణం ఉంటుంది; శీతాకాలం నవంబరు నుండి ఫిబ్రవరి వరకు ఉంటుంది. వేసవి కాలం మార్చి నుండి జూన్ వరకు ఉంటుంది. వార్షిక వర్షపాతం 809.70 ఎంఎం.
చరిత్ర మార్చు
11 వ శతాబ్దానికి ముందు కర్నూలు పట్టణం గురించి పెద్దగా తెలియదు. ఇది తుంగభద్ర నది యొక్క దక్షిణ ఒడ్డున రవాణా ప్రదేశంగా అభివృద్ధి చేయబడింది. దీనిని సాధారణంగా ‘కండేనవోలు’ అని పిలుస్తారు. అలంపూర్ వద్ద దేవాలయాల నిర్మాణానికి రాతి రవాణా చేసే బండ్లకు ఇది ఒక జిడ్డు ప్రదేశం. దీనికి ‘కందేనావోలు’ అనే పేరు వచ్చింది. దీనిని 12 వ, 13 వ శతాబ్దాలలో చోళులు, తరువాత కాకతీయ రాజులు పరిపాలించారు. తరువాత ఇది జాగీర్దార్ల ఆధ్వర్యంలో దేశంలో స్వతంత్ర భాగంగా మారింది.ఇది ఆ తరువాత విజయనగర రాజుల ప్రాభల్యం క్రిందకు వచ్చింది. 16 వ శతాబ్దంలో అచ్యుతరాయ కర్నూలు కోటను నిర్మించాడు. 17 వ శతాబ్దంలో కర్నూలును గోపాల్ రాజా పరిపాలించాడు. అబ్దుల్ వహాబ్ రాజు గోపాల్ రాజాను జయించి 16 సంవత్సరాలు కర్నూలు రాజధానిగా చేసుకొని ఆ ప్రాంతాని పాలించాడు. ఈ పట్టణం 1686 లో మొఘల్ చక్రవర్తి ఔరంగజేబు ప్రభావానికి వచ్చింది. తరువాత ఈ పట్టణాన్ని దావూద్ ఖాన్ నుండి గులాం రసూల్ ఖాన్ (1823) వరకు నవాబులు పాలించారు. 1839 లో బ్రిటిషు ప్రభుత్వం నియంత్రణలోకి వచ్చింది. 1858 లో దీనిని సాధారణ నిబంధనల ప్రకారం కలెక్టర్‌కు అప్పగించారు. బ్రిటిషు పాలన 1947 వరకు కొనసాగింది. ఈ కాలంలో, కర్నూలు పట్టణం మద్రాసు అధ్యక్ష పదవిలో ఒక భాగం. 1953 లో ఆంధ్రలోని 11 జిల్లాలను మద్రాసు రాష్ట్రం నుండి వేరు చేసిన తరువాత, కర్నూలు 1953 అక్టోబరు 1 న ఆంధ్ర రాష్ట్రానికి ప్రధాన కార్యాలయంగా మారింది. పూర్వపు హైదరాబాదు రాష్ట్రంలోని తెలుగు మాట్లాడే ప్రాంతాలు ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో విలీనం అయ్యాయి. తరువాత ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం ఉనికిలోకి వచ్చింది. నవంబరు 1956 లో రాష్ట్ర రాజధాని కర్నూలు నుండి హైదరాబాదుకు మార్చబడింది. కర్నూలు జిల్లా ప్రధాన కార్యాలయంగా కొనసాగింది.[3]
మూలాలు మార్చు
- ↑ "Kurnool Municipal Corporation". Archived from the original on 23 జనవరి 2016. Retrieved 28 డిసెంబరు 2019.
- ↑ "Basic Information of Municipality". Archived from the original on 8 జనవరి 2015. Retrieved 12 February 2016.
- ↑ 3.0 3.1 "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 2020-01-12. Retrieved 2020-01-17.