రియాంగు ప్రజలు

Reang
Total population
	50,000-100,000
ముఖ్యమైన జనాభా కలిగిన ప్రాంతాలు
	Northeast India
భాషలు
	Riang language (India)
మతం
	Hinduism and Christianity
సంబంధిత జాతి సమూహాలు
	Other Tripuri people

రీయాంగు (మిజోరంలో బ్రూలు అని పిలుస్తారు) భారత రాష్ట్రమైన త్రిపురలోని 21 షెడ్యూల్డు తెగలలో ఇది ఒకటి. భారతదేశంలోని త్రిపుర రాష్ట్రం అంతటా బ్రూలను చూడవచ్చు. అయితే వీరు మిజోరాం, అస్సాంలో కూడా కనిపిస్తారు. వారు టిబెటో-బర్మా మూలానికి చెందిన బ్రూ భాష రియాంగు మాండలికాన్ని మాట్లాడుతారు. స్థానికంగా వీరిని కౌ బ్రూ అని పిలుస్తారు.

ఇటీవల సమాజాల మద్య చెలరేగిన హింస నేపథ్యంలో 1997 లో మిజోరాం నుండి త్రిపురకు పారిపోయిన సుమారు 30,000 మందికి ఓటు హక్కును కల్పించాలని కేంద్ర హోం మంత్రిత్వ శాఖ తీసుకున్న నిర్ణయం తరువాత ఎన్నికల కమిషన్ పోల్ కోసం తన జాబితాలను సవరించాలని ఈ సంవత్సరం, అంతర్గతంగా స్థానభ్రంశం చెందిన సంఘం సభ్యులను చేర్చమని మిజోరాం రాష్ట్రాన్ని కోరింది. కేంద్రం, త్రిపుర, మిజోరాం మధ్య త్రైపాక్షిక ఒప్పందం కుదుర్చుకున్న తరువాత రియాంగు తెగకు చెందిన 32,876 మందిని మిజోరాంకు తిరిగి పంపించనున్నారు.^[1]

బ్రూ ప్రజల చరిత్ర (రియాంగులు) మార్చు

త్రిపురలో త్రిపురి తరువాత రెండవ అత్యధిక జనాభా కలిగిన తెగ బ్రూ. పురాణాల ఆధారంగా ఒకప్పుడు రాజు బహిష్కరించబడిన త్రిపురి యువరాజు తన అనుచరులతో కలిసి లుషాయి కొండలలోని మాయాని తలాంగు ప్రాంతానికి వెళ్లి అక్కడ ఒక రాష్ట్రాన్ని స్థాపించాడు. తరువాత ఆయన తనను తాను రాజుగా ప్రకటించుకున్నాడు. ఆయన వారసులు కూడా విడిపోయే స్థితి వరకు తరతరాలుగా దానిని పరిపాలించారు. ఇది కొన్నిసార్లు జరిగినప్పుడు సింహాసనానికి వారసుడు లేని సమయం వచ్చింది. ఇది రాజ్యంలో అరాచకానికి దారితీసింది. అదే సమయంలో తీవ్రమైన వైరం, అంతర్గత విక్రయాల తరువాత ఈ క్రింది నలుగురు ఉపతెగలలో ముఖ్యులైన ట్విక్లుహా, యోంగ్సికా, పైసికా, తుయిబ్రూహా వారి పరివారం తో పాటు వారి ఇంటిని విడిచిపెట్టి త్రిపుర రాష్ట్రానికి తిరిగి వలస వెళ్ళారు. ఇది సుదీర్ఘమైన, కష్టతరమైన, ప్రమాదంతో నిండిన ప్రయాణం. ప్రయాణికులు డోంబూరు కొండపైకి విజయవంతంగా వెళ్ళడానికి ముందు రెండు ప్రయత్నాలు చేయవలసి వచ్చింది.

ఆ సమయంలో, మహేంద్ర మణిక్య త్రిపుర రాజ్యాన్ని పరిపాలించారు. అధిపతులు ఆశ్రయం కోసం రాజును చేరుకోవడానికి అనేక ప్రయత్నాలు చేశారు. వారు రాజుతో సమావేశాన్ని ఏర్పాటు చేయడంలో సహాయం కోసం మంత్రులు, బ్యూరోక్రాట్లు, సభికులను సంప్రదించినప్పటికీ విజయం సాధించలేదు. ఈ సమయానికి వారు తమతో తీసుకుని వచ్చిన సామాగ్రి ఖాళీ అయింది. రాజు దృష్టిని ఆకర్షించడానికి ఆత్రుతగా ఉన్నారు. చివరకు నిరాశతో వారు గుమ్తి నది ఆనకట్టను ఉల్లంఘించి అక్కడ ప్రార్థనల కోసం గుమిగూడారు. ఇది తీవ్రమైన నేరం, వారందరినీ వెంటనే పట్టుకుని రాజు ముందు ప్రవేశపెట్టారు. నేరం తీవ్రమైనది, మరణశిక్షను అందించేది. రాజు తన తీర్పును ఆమోదించకముందే ముఖ్యులు గుణోబోటి రాణికి మాట పంపగలిగారు. వారు సహాయం కోసం ఆమెను వేడుకున్నారు. ఆమె వారిని క్షమించమని రాజును ఒప్పించింది. ముఖ్యులు రాణికి, త్రిపుర సింహాసనం మీద ప్రమాణం చేసి రాజ్యంలో స్థిరపడ్డారు. ప్రసిద్ధ పురాణాల ఆధారంగా రాణి వారి కొత్త తల్లిదండ్రుల-పిల్లల సంబంధానికి ప్రతీకగా ఆమె తన స్థన్యాన్ని ఇత్తడి పాత్రలో ఉంచి, ఇతర విలువైన వస్తువులతో పాటు ముఖ్యులకు ఇచ్చిందని పేర్కొంటున్నారు. ఆ పాత్రను ఈ రోజు వరకు రియాంగులు జాగ్రత్తగా భద్రపరిచారు.

చారిత్రక జనసంఖ్యా వివరణలు మార్చు

1971 లో త్రిపురలో షెడ్యూల్డు తెగలలో రెండవ అతిపెద్దది రియాంగు. ఆ సంవత్సరంలో త్రిపురలోని రియాంగు తెగలో 64,722 మంది ఉన్నారు. 1961 లో రియాంగు సంఖ్య 56,597. 1951 లో వారి సంఖ్య 8,471.^[2] 2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం త్రిపురలో 16 ఉన్నారు.^[3]

వృత్తులు, సంస్కృతి, ఆచారాలు మార్చు

రియాంగు ప్రధానంగా వ్యవసాయ తెగ. గతంలో వారు ఎక్కువగా ఇతర త్రిపురి తెగల మాదిరిగానే హుక్ లేదా ఝుం సాగును అభ్యసించారు. అయితే నేడు వారిలో ఎక్కువ మంది ఆధునిక వ్యవసాయ పద్ధతులను అవలంబించారు. చాలామంది బ్యూరోక్రసీలో ఉన్నత పదవులను కలిగి ఉన్నారు.^{[ఆధారం చూపాలి]}

వివాహ విధానం మార్చు

రియాంగు ఒక ఎండోగామసు తెగ, వీరు బెంగాలీ లేదా త్రిపురలోని ఇతర ఉప తెగలతో చాలా తక్కువ సంబంధం కలిగి ఉన్నారు. అయితే ఇటీవల [తెల?] అంతర్-తెగ వివాహాలు, కులాంతర వివాహం జరిగుతున్నాయి. వివాహ విధానం త్రిపురలోని ఇతర త్రిపురి తెగ మాదిరిగానే ఉంటుంది. వరకట్న వ్యవస్థ లేదు, కానీ పెళ్లి చేసుకునే ముందు వధువు (భవిష్యతు) నాన్నగారి ఇంట్లో రెండేళ్ల కాలం గడపవలసి ఉంటుంది. వివాహాలు రెండు రకాలు;

హలౌసై.
హలౌహిహు.

దగ్గరి బంధువుల మధ్య వివాహాలు వ్యతిరేకత అధికంగా ఉండనప్పటికీ అవి తరచూ జరగవు.^{[ఆధారం చూపాలి]} రియాంగు మధ్య క్రాస్-కజిన్ వివాహం అనుకోకుండా జరుగుతుంది. బాల్య వివాహం అనుమతించబడదు. వితంతు పునర్వివాహానికి అనుమతి ఉంది. ఇటీవలి వితంతువులు ఏదైనా ఆభరణాలు ధరించడానికి ముందు ఏడాది కాలం ఉండాల్సిన అవసరం ఉంది. జంటను కోల్పోయిన స్త్రీ పురుషులు ఇద్దరూ వితంతువులు పన్నెండు నెలల సంతాపాన్ని తప్పనిసరి చేస్తారు. ఈ సమయంలో వారు వినోదాలన్నింటి నుండి నుండి నిషేధించబడతారు. ఒక సంవత్సరం సంతాపం తరువాత మాత్రమే పునర్వివాహానికి అనుమతి ఉంది. బ్రూ సమాజం నేడు ఏకస్వామ్యం విధానం అనుసరిస్తుంది.

వధువు తల్లిదండ్రులతో కన్యాశుల్కం గురించి చర్చలు జరిపే వివాహ సంధానకర్త ఆండ్రా ద్వారా వివాహం ఏర్పాటు చేయబడుతుంది. వివాహం రెండు పార్టీల సంతృప్తికి అనుగుణంగా ఉంటుంది. ఇది ఓచాయి చేత నిర్వహించబడుతుంది. కౌసుంగ్మోలో పంది మాంసం, కోడి, బియ్యం, బియ్యం బీరు వడ్డిస్తారు. రీయాంగు వివాహ చట్టాలు చాలా తక్కువ కానీ బాగా నిర్వచించబడ్డాయి. ఉదాహరణకు, రియాంగు వితంతువై స్త్రీ పురుషులు అవివాహితులను వివాహం చేసుకోవడానికి అనుమతి లేదు.^{[విడమరచి రాయాలి]} వివాహ బంధం చాలా బలంగా ఉంటుంది. పురుషులు తమ భార్యల అనుమతి లేకుండా విడాకులు తీసుకోలేరు. ఏదైనా రీయాంగు వివాహేతర సంబంధాల మీద ఆరోపణలు ఎదుర్కొంటే, ఆరోపణలు నిజమని ఋజువైతే రెండు పార్టీల మీద కఠినమైన శిక్ష, భారీ జరిమానా విధించబడుతుంది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

దుస్తులు, ఆభరణాలు మార్చు

ఇతర త్రిపురి ప్రజల దుస్తుల మాదిరిగా రియాంగు సాంప్రదాయ దుస్తులు సరళమైనవిగా సాదాసీదాగా ఉంటాయి. పురుషులు సాంప్రదాయకంగా చేతితో నేసిన నడుము వస్త్రం, గుడ్డ ముక్కను పై శరీరానికి రేపరుగా ధరిస్తారు. స్త్రీలు మ్నాయి అనే పొడవైన వస్త్రాన్ని ధరిస్తారు. నడుము నుండి మోకాళ్ల వరకు ఛాతీని కప్పి ఉంచే ర్సా, శరీరం మొత్తం పైభాగాన్ని కప్పడానికి రికాటౌహు. ఈ ఫాబ్రికు సాధారణంగా రియాంగు మహిళలు అల్లినదిగా చాలా రంగురంగులతో ఉంటుంది. అయినప్పటికీ ఆధునికీకరణ బ్రూ లను అనుకరిస్తుంది. చాలా పట్టణ రియాంగు ప్రజలు అధికకాలం వారి సాంప్రదాయ దుస్తులను ధరించరు.

రియాంగు మహిళలు వ్యక్తిగత అలంకారానికి చాలా ఇష్టపడతారు. ఇతర త్రిపురి ప్రజల మాదిరిగా, ఆభరణాలు, పువ్వులు, సౌందర్య సాధనాలను ఇష్టపడతారు. వెండి ఆభరణాలు, ముఖ్యంగా వెండి నాణేల హారము, రంగ్బావుకు గర్వకారణం ఉంటూ ఉన్నత హోదాను ఇస్తుంది.

నృత్యం, సంగీతం మార్చు

రియాంగు ప్రజల జీవితంలో నృత్యం ఒక అంతర్భాగంగా ఉంటుంది. రీయాంగు ఉప తెగకు చెందిన హోజాగిరి జానపద నృత్యం ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రసిద్ది చెందింది. 'బుయిసు' 'బిహు' రియాంగు తెగల అత్యంత ప్రాచుర్యం పొందాయి. నైసింగ్పారా హోజాగిరి గ్రూపు వారిలో అత్యంత ప్రాచుర్యం పొందిన సమూహంగా ఉంది. దివంగత మణిరాం రియాంగు నైసింగ్పారా హోజగిరి డ్యాన్సు గ్రూపును స్థాపించాడు. ఇది ఇతర రాష్ట్రాల కంటే త్రిపురలో హోజగిరి ఎక్కువ ప్రాచుర్యం పొందింది.

ఆచారాలు మార్చు

వివాదాస్పదమైన తేడాలను చాలావరకు కోటరు డోఫా ప్రజలు పరిష్కరిస్తారు. అంటే సంబంధిత ఉప తెగకు చెందిన రాయి కస్కావు. ఇది రియాంగు ఆచార చట్టం ద్వారా జరుగుతుంది. సమాజంలోని సభ్యుల మధ్య వివాదాలు తలెత్తినప్పుడల్లా రాయి ఒక సమావేశాన్ని పిలుస్తాడు. అన్ని సంబంధిత వాదనలు విని సహజ న్యాయం సూత్రం ప్రకారం ఆపై న్యాయం జరుగుతుంది. తీర్పులో ఏ తీర్పు లేదా శిక్ష ఉచ్చరించబడినా అది దృఢంగా అమలు చేయబడుతుంది. జరిమానా చెల్లింపులు మొదలైనవి అక్కడ చేయబడతాయి.^{[ఆధారం చూపాలి]}

మతవిశ్వాసాలు, అభ్యాసాలు మార్చు

రియాంగులలో ఎక్కువ భాగం హిందూ మతం వైష్ణవ మతాచారాలకు చెందినవారు. వీరు క్షత్రియ హోదాను పొందారు. త్రిపుర, మిజోరాం రెండింటిలోనూ క్రైస్తవుల సంఖ్య అభివృద్ధి చెందితూ ఉంది.

ఇతర త్రిపుర ప్రజల మాదిరిగానే రియాంగులు బహుళ దేవతారాధకులుగా ఉన్నారు. దైవత్వం పాంథియోను గుండె వద్ద పద్నాలుగు దేవుళ్ళు, త్రిపుర దేవత ఉన్నారు. వారి ముఖ్యమైన పండుగలు త్రిపురలో ప్రబలంగా ఉంటాయి. అవి బుసి, కెర్, గోంగా మ్టాయి, గోరియా, చిత్రగుప్రా, హోజాగిరి, కతంగి పూజ, లాంప్రా ఉహ్తో. కార్తీకపూర్ణిమలో లక్ష్మి పూజ చాలా ఆర్భాటంగా జరుపుకుంటారు. మతపరమైన ఆచారాలు సమాజ ఆధారితమైనవి. వంశం లేదా గ్రామంలోని ప్రతి కుటుంబం తమ చందా చెల్లింపులలో వాటా లేదా స్థానికంగా ఖైను అని పిలువబడే అంశాలను అందించాలి.

అన్ని మతపరమైన ఉత్సవాలలో ముఖ్యుల సమావేశంలో ఏర్పాటు చేయబడతాయి. ఇటువంటి సమావేశాలలో రాజకీయ, సామాజిక, మతపరమైన ప్రాముఖ్యత ఉన్న విషయాలు చర్చించి ఆధిఖ్యత ఆధారంగా నిర్ణయిస్తారు.

రియాంగుల దేవతలు ఇతర త్రిపుర ప్రజల మాదిరిగానే ఉంటాయి. ఇవి:

సిబ్రాయ్ ', సుప్రీం దేవత (మాతై క్తరు)
తుయిమా, నదీ ప్రధాన దేవత,
మైనౌహ్మా, వరి దేవత,
ఖులుహ్మా, పత్తి దేవత
గోరోయా, సంపద శ్రేయస్సు, శ్రేయస్సు, యుద్ధం దేవుడు,
కలయా, గోరోయా సోదరుడు,
సాంగ్రోంగ్మా, భూదేవి
హతైచుమా,కొండల దేవత
బురాహా, అడవి దేవుడు,
తుహ్నైరో, మరణం దేవుడు
బోనిరో, దుష్టశక్తుల దేవుడు,
నౌసుమా, గృహాల దేవత

విగ్రహారాధన మార్చు

ఆరాధన ఆచారాలు ప్రధాన స్రవంతి త్రిపురి ప్రజల మాదిరిగానే ఉంటాయి. అయోక్చాయి లేదా పూజారి సహాయకుడి సహాయంతో అన్ని వేడుకలను నిర్వహిస్తారు. దేవతను సూచించడానికి ఆకుపచ్చ వెదురు పోలు ఉపయోగించబడుతుంది. కోడి, పంది, మేక గుడ్లు మొదలైన వివిధ రకాల జంతువులను ఆరాధన సమయంలో బలిగా అర్పిస్తారు. ప్రార్థనా స్థలం సాధారణంగా ప్రధాన గ్రామానికి దూరంలో ఉంది. దైవాన్ని సూచించే వాథోపు (ఆకుపచ్చ వెదురు ధ్రువం) ముందు దేవతల పేర్లలో సమర్పణలు అంకితం చేయబడ్డాయి. అయితే రోంగ్టౌకు నౌసుమా పూజలు ఇంటి లోపల మాత్రమే జరుగుతాయి. రెండు మట్టి కుండలు కొత్తగా పెరిగిన బియ్యంతో నిండి ఉంటాయి. కుండ పైన హుకు నుండి సేకరించిన కొన్ని ఓవలు గులకరాళ్ళు ఉంచబడతాయి. గులకరాళ్ళను "ఫార్చ్యూను స్టోన్సు" అంటారు. కుండలు (రోంగ్టౌ) బియ్యం పొడి, సింధూరం, దండలతో అలంకరించబడతాయి. సాధారణంగా ఒకదానికి మైనౌహ్గ్మా అని పిలుస్తారు. మరొకటి ఖులుహ్గ్మా అని పిలువబడుతుంది.^{[ఆధారం చూపాలి]}

శిశుజననంలో ఆచారాలు మార్చు

ఒక బిడ్డ పుట్టుకతో పాటు అనేక ఆచారాలు జరుగుతాయి. నవజాత శిశువుల సంక్షేమం కోసం కేబెంగ్మా, అబూ సుమా, ఖోంగ్ఖోనోకు కామ, బచావో కామ, మై తుమా మొదలైన అనేక పూజలు నిర్వహిస్తారు. ఈ ఆచారాలకు కోడి, రొయ్యలు, అనేక చెట్ల ఆకులు అవసరం. పిల్లవాడు పెరిగేకొద్దీ, ఒక ప్రత్యేకమైన ఆరాధన జరగాలి.^{[ఆధారం చూపాలి]}బుఖుక్స్ని మాంత్రికుల ఏడు-సంరక్షక దేవతలను ప్రసన్నం చేసుకోవడానికి ఒక పంది, నాలుగు పక్షలు, ఇతర జంతువులను బలి ఇస్తారు.

మరణ సంస్కరణలు మార్చు

చనిపోయినవారి మృత అవశేషాలను పారవేసేందుకు రియాంగు దహన సంస్కారాలను ఉపయోగిస్తుంది. తరువాత మూడు దశలలో నిర్వహిస్తారు: మైబౌమి, బ్రోక్సాకామి, క్తునిమో.^{[ఆధారం చూపాలి]}

బ్రౌహ్సయోమో(అత్యక్రియలు) మార్చు

శవాన్ని మొదట చోబ్టుయి లేదా "ఆల్కలీ వాటరు / సబ్బు", మైరుంగ్ట్వి "ముడి బియ్యం కడగడం నుండి పొందిన నీరు" తో స్నానం చేస్తారు. ఆ తరువాత అది కొత్త క్లీను రికాటౌ ధరించి, తల మరొక ముక్క రికాటౌ ధరించి, తలపాగా లాగా చుట్టబడి ఉంటుంది. ఆడ శవం విషయంలో, ర్నై, ఆర్సా ఉపయోగించబడతాయి. శవం, పాదాల వద్ద ఒక కోడిని బలి ఇస్తారు. తరువాత, చేపలు, బియ్యంతో నిండిన ఒక మట్టి కుండ మరణించిన వ్యక్తి స్మరణ కొరకు ఉంచబడుతుంది. రాత్రిపూట నృత్య ఆచారాలు చేస్తారు. మరణించిన వారి కుటుంబ సభ్యులు మినహా దుఃఖితులందరికీ రైసు బీరు పంపిణీ చేయబడుతుంది.^{[ఆధారం చూపాలి]} మరుసటి రోజు ఉదయం మృతదేహానికి దహన సంస్కారాలు చేస్తారు.

క్తొయినైమొ మార్చు

లావోటౌ (మరణించిన ఆత్మ) బురాహా కుమారుడు సిసి మంజీ నియంత్రణలో ఒక సంవత్సరం పాటు ఉంటుంది. సిసి మంజీ ఆత్మను రక్షించేవాడు అని చెప్పబడింది. కథినైమి రోజున వితంతువు ఎండిన బియ్యం, మాంసం, చేపలు, పండ్లు, మద్యాలను లాంగౌ, సిసి మంజీ పేరిట స్మాంగ్నౌలో అందించి, ఆపై కాలిపోయిన ఎముకలు లేదా బూడిదను చరినౌకు తీసుకువెళుతారు. ఇది ఒక నదిలో లేదా తదుపరి హంగ్రాయి వరకు ఏదైనా నదిలో లేదా డంబూరు వద్ద గోమతి నదిలో కలిపి పూజిస్తారు. సంక్షిప్తంగా రియాంగు మత సంస్కృతి త్రిపురలోని ఇతర త్రిపురి ప్రజల సంస్కృతి మాదిరిగానే ఉంటుంది.

రియాంగు ఆశ్రితులు మార్చు

1997 నుండి పదుల సంఖ్యలో రియాంగులు త్రిపుర, అస్సాంలో శరణార్థులుగా నివసిస్తున్నారు.^[4] ఏదేమైనా మిజోరాంకు స్వచ్ఛందంగా స్వదేశానికి తిరిగి పంపడం, చాలా తక్కువ జనన రేట్లు (28,686 మంది శరణార్థులలో 6,685 మంది మాత్రమే 18 సంవత్సరాల కంటే తక్కువ వయస్సు ఉన్నవారు), అధిక మరణాల రేటు ఫలితంగా ఈ సంఖ్య తగ్గింది (50,000 కంటే అధికంగా ఉండి 2017 నాటికి 28,686 కు). ^[5] త్రిపుర ప్రభుత్వం శరణార్థులలో మరణాల సంఖ్య జననాల సంఖ్య కంటే ఎక్కువగా ఉందని అంగీకరించింది (1997-00 మధ్య కాలంలో మొత్తం 1,595 జననాలు, 1,670 మరణాలు సంభవించాయి).^[6] " బ్రూ రెఫ్యూజీ కమిటీ " నివేదిక ఆధారంగా 1997 లో మొత్తం 35,822 మంది వ్యక్తులు శరణార్థులుగా నివసిస్తున్నారు (వారిలో 6,166 మంది మైనర్లు)^[7] శరణార్థులకు మద్దతునిచ్చిన ఏకైక సంస్థ అఖిల భారతీయ వన్బాసి కళ్యాణ ఆశ్రమం.^[8]

మియా ఎన్జీఓలు ఎన్నికల ప్రక్రియలో పాల్గొనడాన్ని నిరంతరం వ్యతిరేకిస్తున్నందున, రియాంగు శరణార్థులకు ఓటు హక్కు ముప్పు పొంచి ఉంది. 40 అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాలలో రియాంగులు (మెమిట్లో 50%, హచెక్లో 68%, తోరాంగ్లో 27%), చక్మాసు (మామిట్లో 5%, తోరాంగ్లో 30%, 80%) వెస్టు తుయిపుయి, తుయిచాంగులో 98%), వారికి ఒకటి లేదా అంతకంటే ఎక్కువ సీట్లు గెలవడానికి ఒక చిన్న అవకాశం ఉంది.^[9] శరణార్థులు బిజెపికి అధికంగా ఓటు వేశారని విశ్లేషకులు గుర్తించారు. ^[10] కాని పార్టీ క్రైస్తవేతర మెజారిటీ సీట్లలో (తుయిచాంగు) ఒకటి మాత్రమే గెలుచుకోగలిగింది.^[11]

శ్రణార్ధుల శిబిరాలలో మార్చు

త్రిపురలోని శరణార్థి శిబిరాల వద్ద నాలుగు నెలల వయసున్న శిశువుతో సహా సమాజంలోని నలుగురు సభ్యులు ఆకలితో మరణించారని మిజోరాం నుండి స్థానభ్రంశం చెందిన బ్రసు పేర్కొన్నారు. మిజోరం బ్రూ డిస్ప్లాంసుడు పీపుల్సు ఫోరం (ఎంబిడిఎఫ్) శరణార్థులు ఆహారం లేకుండా పోవడంతో నలుగురు మరణించారని చెప్పారు. రోడ్డు దిగ్బంధనాన్ని ఆశ్రయించమని ఆకలి వారిని బలవంతం చేసింది.^[12]

మూలాలు మార్చు

↑ "Bru people to get voting rights: Ministry". The Hindu. Retrieved 5 జూలై 2018.
↑ Gan-Chaudhuri, Jagadis. Tripura: The Land and its People. (Delhi: Leeladevi Publications, 1980) p. 10
↑ http://censusindia.gov.in/Tables_Published/SCST/dh_st_tripura.pdf
↑ "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 18 డిసెంబరు 2019. Retrieved 18 డిసెంబరు 2019.
↑ https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/Devising%20Pathways%20for%20Appropriate%20Repatriation.pdf
↑ http://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/92967/14/14_chapter%206.pdf
↑ http://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/92967/14/14_chapter%206.pdf
↑ http://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/92967/14/14_chapter%206.pdf
↑ https://www.abplive.in/india-news/mizoram-assembly-elections-2018-bjp-asks-tripura-unit-to-woo-chakma-bru-voters-in-the-state-773435^{[permanent dead link]}
↑ "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 18 డిసెంబరు 2019. Retrieved 18 డిసెంబరు 2019.
↑ "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 21 డిసెంబరు 2018. Retrieved 18 డిసెంబరు 2019.
↑ https://www.thehindu.com/news/national/brus-claim-starvation-as-4-die-in-tripura-camps/article29881577.ece

[1] "Bru people to get voting rights: Ministry". The Hindu. Retrieved 5 జూలై 2018.

[2] Gan-Chaudhuri, Jagadis. Tripura: The Land and its People. (Delhi: Leeladevi Publications, 1980) p. 10

[3] ttp://censusindia.gov.in/Tables_Published/SCST/dh_st_tripura.pdf

[4] "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 18 డిసెంబరు 2019. Retrieved 18 డిసెంబరు 2019.

[5] ttps://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/Devising%20Pathways%20for%20Appropriate%20Repatriation.pdf

[6] ttp://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/92967/14/14_chapter%206.pdf

[7] ttp://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/92967/14/14_chapter%206.pdf

[8] ttp://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/92967/14/14_chapter%206.pdf

[9] ttps://www.abplive.in/india-news/mizoram-assembly-elections-2018-bjp-asks-tripura-unit-to-woo-chakma-bru-voters-in-the-state-773435^{[permanent dead link]}

[10] "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 18 డిసెంబరు 2019. Retrieved 18 డిసెంబరు 2019.

[11] "ఆర్కైవ్ నకలు". Archived from the original on 21 డిసెంబరు 2018. Retrieved 18 డిసెంబరు 2019.

[12] ttps://www.thehindu.com/news/national/brus-claim-starvation-as-4-die-in-tripura-camps/article29881577.ece

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]