లినోలినిక్ ఆమ్లం

లినోలినిక్ ఆమ్లం (Linolenic acid) ఒక కొవ్వు ఆమ్లం.ఇదిఒక మోనో కార్బోక్సిలిక్ ఆమ్లం.ఒకటికన్న ఎక్కువగా ద్విబంధమున్న కొవ్వుఆమ్లం.దీనిని బహుద్విబంధయుత అసంతృప్త కొవ్వుఆమ్లం అంటారు (poly unsaturated fatty acid=PUFA).క్లుప్తంగా ఫ్యూఫా (PUFA) అందురు. దీనిని ఆల్ఫా-లినోలినిక్ ఆమ్లం అనికూడా అంటారు.లినోలినిక్ ఆమ్లం మొక్కల నూనెగింజలలోను, జల జీవుల (marine animals) కొవ్వులలో, నూనెలలో లభ్యమగును.లిలోలినిక్ ఆమ్లం ఒక ఆవశ్యక కొవ్వు ఆమ్లం.లినోలినిక్ ఆమ్లాన్నీలినొలినిక్ ఆమ్లమని కూడా ఉచ్చరించెదరు.[2]

α-లినోలినిక్ ఆమ్లం
పేర్లు
IUPAC నామము
(9Z,12Z,15Z)-9,12,15-Octadecatrienoic acid
ఇతర పేర్లు
ALA; Linolenic acid; cis,cis,cis-9,12,15-Octadecatrienoic acid; (9Z,12Z,15Z)-octadeca-9,12,15-trienoic acid;[1] Industrene 120
గుర్తింపు విషయాలు
సి.ఎ.ఎస్. సంఖ్య [463-40-1]
పబ్ కెమ్ 5280934
డ్రగ్ బ్యాంకు DB00132
సి.హెచ్.ఇ.బి.ఐ CHEBI:27432
SMILES O=C(O)CCCCCCC\C=C/C\C=C/C\C=C/CC
  • InChI=1/C18H30O2/c1-2-3-4-5-6-7-8-9-10-11-12-13-14-15-16-17-18(19)20/h3-4,6-7,9-10H,2,5,8,11-17H2,1H3,(H,19,20)/b4-3-,7-6-,10-9-

ధర్మములు
C18H30O2
మోలార్ ద్రవ్యరాశి 278.44 g·mol−1
ద్రవీభవన స్థానం -11°C
Except where otherwise noted, data are given for materials in their standard state (at 25 °C [77 °F], 100 kPa).
checkY verify (what is checkY☒N ?)
Infobox references

లినోలినిక్ ఆమ్ల చరిత్ర మార్చు

లినోలినిక్ కొవ్వుఆమ్లం యొక్క ఉనికిని మొదటగా 1942 లో గుర్తించారు. ఇది చీయా (Chia), ఫ్లాక్సు/అవిసె (Flax/linseed), కనోలా (canola, హేంప్ (Hemp) మొక్కల గింజలలో లభ్యమవుతుంది [3]. దీనిని రోల్లెట్ట్ (Rollett) మొదటిగా 1942లో గుర్తించినట్లు తెలుస్తున్నది[4]

లినోలినిక్ ఆమ్లం యొక్క నిర్మాణ ,సౌష్టవ వివరాలు మార్చు

లినొలినిక్ ఆమ్లం 18 కార్బనులను కలిగి, మూడు ద్విబంధాలను కలిగివున్న అసంతృప్త కొవ్వుఆమ్లం. లినొలినిక్ కొవ్వుఆమ్లం రంగులేని ద్రవరూపంలో వుండును. లినోలినిక్ కొవ్వు ఆమ్లాన్ని α- లినోలినిక్ ఆమ్లమనియు, ఒమేగా-3 కొవ్వుఆమ్లమనియు కూడా పిలుస్తారు.ఈ పేర్లన్నియు సాధారణ పేర్లు.లినొలినిక్ కొవ్వుఆమ్లం యొక్క శాస్త్రీయ పేరు సిస్.సిస్, సిస్, -9,12,15-ఆక్టాడెసిట్రైయినోయిక్ ఆమ్లం ( 9,12,15-octadecatrienoic acid).లినొలినిక్ ఆమ్లం మూడు ద్విబంధాలను వరుసగా 9,12,15 కార్బనులవద్ద (COOHసమూహం వైపునుండి లెక్కించిన) కలిగివుండును.లినొలినిక్ ఆమ్లం యొక్క మిథైల్ (CH3) సమూహం నుండి లెక్కించిన వరుసగా 3,6,9 కార్బనులవద్ద ద్వింధాలున్నట్లు కనిపిస్తుంది.మిథైల్ సమూహంనుండి లెక్కించినప్పుడు మొదటి ద్వింబంధం 3 వకార్బను వద్ద వుండటం వలన దీనిని ఒమేగా-3 కొవ్వుఆమ్లమని పిలుస్తారు.దీని సాధారణ ఎంఫిరికల్ ఫార్ములా: C17H29COOH.ఎక్కువ ద్విబంధాలను కలిగివుండటం వలన సాధారణ ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఈ ఆమ్లం ద్రవరూపంలో వుండును. జీవచర్యలో లినోలిక్ ఆమ్లం నుండి ఏర్పడు గామా లినొలినిక్ ఆమ్లం ఆల్ఫా లినొలినిక్ ఆమ్లం యొక్క ఐసోమరు రూపం.

లినోలినిక్ ఆమ్లంయొక్క రసాయనిక, భౌతిక ధర్మాల పట్టిక [5]

గుణము విలువల మితి
రూపం పారదర్శకమైన పసుపు వర్ణం
అణుభారం 278.43
కరుగు (ద్రవీభవన) ఉష్ణోగ్రత -11°C
భాష్ఫీభవన ఉష్ణోగ్రత 230°C/1 మి.మీ/పాదరసం పీడనం వద్ద
విశిష్ట గురుత్వం 0.91.092
వక్రీభవన సూచిక 1.479-1.481
నీటిలోకరుగుదల లేదు

లినోలిక్ ఆమ్లాన్నికలిగిన కొన్ని నూనెల జాబితా మార్చు

Common name Alternate name Linnaean name % ALA ref.
చీయా సీడ్స్ chia sage Salvia hispanica 64% [6]
కివి ఫ్రూట్ సీడ్స్ Chinese gooseberry Actinidia chinensis 62% [6]
shiso Perilla frutescens 58% [6]
ఫ్లాక్స్ linseed Linum usitatissimum 55% [6]
Lingonberry cowberry Vaccinium vitis-idaea 49% [6]
Camelina camelina Camelina sativa 35-45%
Purslane portulaca Portulaca oleracea 35% [6]
సీ బకెట్‌హర్న్ seaberry Hippophae rhamnoides L. 32% [7]
Hemp cannabis Cannabis sativa 20% [6]
ఆవ నూనె canola Brassica napus 10%
సోయా నూనె సోయా Glycine max 8%
  average val

లినోలినిక్ ఆమ్లం ఉపయోగాలు మార్చు

ఇవికూడా చూడండి మార్చు

బయటి లింకులు మార్చు

  1. http://www.chemicalland21.com/lifescience/foco/alpha-LINOLENIC%20ACID.htm

మూలాలు మార్చు

  1. Loreau, O; Maret, A; Poullain, D; Chardigny, JM; Sébédio, JL; Beaufrère, B; Noël, JP (2000). "Large-scale preparation of (9Z,12E)-1-(13)C-octadeca-9,12-dienoic acid, (9Z,12Z,15E)-1-(13)C-octadeca-9,12,15-trienoic acid and their 1-(13)C all-cis isomers". Chemistry and physics of lipids. 106 (1): 65–78. doi:10.1016/S0009-3084(00)00137-7. PMID 10878236.
  2. "linolenic acid". thefreedictionary.com. Retrieved 2013-11-23.
  3. "What Is Alpha-Linolenic Acid?". wisegeek.com/. Retrieved 2013-11-22.
  4. Rollett, A. (1909). "Zur kenntnis der linolensäure und des leinöls". Z. Physiol. Chem. 62 (5–6): 422. doi:10.1515/bchm2.1909.62.5-6.422.
  5. "alpha-LINOLENIC ACID". chemicalland21.com. Retrieved 2013-11-23.
  6. 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 "Seed Oil Fatty Acids – SOFA Database Retrieval". Archived from the original on 2014-01-11. Retrieved 2013-11-23.
  7. Li, Thomas S. C. (1999). "Sea buckthorn: New crop opportunity". Perspectives on new crops and new uses. Alexandria, VA: ASHS Press. pp. 335–337. Archived from the original on 22 సెప్టెంబరు 2006. Retrieved 2006-10-28.