హీరాకుడ్ ఆనకట్ట
హీరాకుడ్ ఆనకట్ట (Hirakud Dam - హీరాకుడ్ డ్యామ్) అనేది మహానదికి అడ్డముగా నిర్మించబడిన ఒక ఆనకట్ట, ఇది భారతదేశంలోని ఒరిస్సా రాష్ట్రంలో సంబల్పూర్ నుండి 15 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంది. ఈ డ్యామ్ వెనుక ఒక సరస్సు విస్తరించి ఉంది, హీరాకుడ్ రిజర్వాయర్ 55 కిలోమీటర్ల పొడవు ఉంటుంది. ఇది భారతదేశం యొక్క స్వాతంత్ర్యం తర్వాత ప్రారంభమైన తొలి ప్రధాన బహుళార్ధసాధక నదీలోయ ప్రాజెక్ట్లలో ఒకటి. ఇది భారతదేశంలో అతి పొడవైన ఆనకట్ట. మొత్తంగా దీని ప్రధాన ఆనకట్ట పొడవు 4.8 కిలోమీటర్లు, డైకెస్ లతో కలుపుకొని మొత్తం పొడవు 25.8 కిలోమీటర్లు.
| హీరాకుడ్ ఆనకట్ట | |
|---|---|
 హీరాకుడ్ ఆనకట్ట యొక్క వరద గేట్లు | |
  Odisha లో హీరాకుడ్ ఆనకట్ట స్థానం  హీరాకుడ్ ఆనకట్ట (India) | |
| అధికార నామం | హీరాకుడ్ డ్యామ్ |
| ప్రదేశం | సంబల్పూర్, ఒరిస్సా నుండి 15 కిలోమీటర్లు |
| నిర్మాణం ప్రారంభం | 1948 |
| ప్రారంభ తేదీ | 1957 |
| నిర్మాణ వ్యయం | 1.01 billion Rs in 1957 |
| ఆనకట్ట - స్రావణ మార్గాలు | |
| ఆనకట్ట రకం | డ్యామ్, రిజర్వాయర్ |
| నిర్మించిన జలవనరు | మహానది |
| Height | 60.96 m (200 ft) |
| పొడవు | 4.8 km (3 mi) (main section) 25.8 km (16 mi) (entire dam) |
| Spillways | 64 sluice-gates, 34 crest-gates |
| Spillway capacity | 42,450 cubic metres per second (1,499,000 cu ft/s) |
| జలాశయం | |
| మొత్తం సామర్థ్యం | 5,896,000,000 m3 (4,779,965 acre⋅ft) |
| పరీవాహక ప్రాంతం | 83,400 km2 (32,201 sq mi) |
| విద్యుత్ కేంద్రం | |
| టర్బైన్లు | Power House I (Burla): 2 x 49.5 MW , 3 x 37.5 MW, 2 x 32 MW Kaplan-type Power House II (Chiplima): 3 x 24 MW[1] |
| Installed capacity | 347.5 MW[1] |
నిర్మాణం చరిత్ర మార్చు
1936 యొక్క వినాశకరమైన వరదలకు ముందు, సర్ మోక్షగుండం విశ్వేశ్వరయ్య మహానది డెల్టా ప్రాంతంలో వరదల సమస్య అధిగమించేందుకు మహానది బేసిన్లో నిల్వ జలాశయాల కొరకు ఒక వివరణాత్మక పరిశోధన ప్రతిపాదించారు. 15 మార్చి 1946 న ఒడిశా గవర్నర్ సర్ హవ్థ్రొనె లెవిస్ హీరాకుడ్ ఆనకట్టకు పునాదిరాయి వేశాడు. ఒక ప్రాజెక్ట్ నివేదికను జూన్ 1947 లో ప్రభుత్వానికి సమర్పించారు. పండిట్ జవహర్ లాల్ నెహ్రూ 12 ఏప్రిల్ 1948 న కాంక్రీటు యొక్క మొదటి విడత వేశాడు. ఈ డ్యామ్ 1953 లో పూర్తయింది, అధికారికంగా 13 జనవరి 1957 న ప్రధాని జవహర్ లాల్ నెహ్రూచే ప్రారంభించబడింది. ఈ ప్రాజెక్టు యొక్క మొత్తం వ్యయం 1957 లో రూ.1000.2 మిలియన్లు. వ్యవసాయానికి కావలసిన నీటి పారుదల పాటు విద్యుదుత్పత్తి 1956లో ప్రారంభమయ్యింది, 1966లో పూర్తి సామర్థ్యాన్ని సాధించింది.[2]
సాంకేతిక వివరాలు మార్చు
- పొడవు మొత్తం= 25.79 కిలోమీటర్లు [2]
- పొడవు = 4.8 కిలోమీటర్లు [2]
- కృత్రిమ సరస్సు = 743 Sq.కిలోమీటర్లు [2]
- సాగునీటి ఏరియా(రెండు పంట) = 235477 హెక్టార్ల [2]
- ఏరియా జలాశయ నిర్మాణం కోల్పోయింది = 147,363 acres (596.36 km2) [2]
- విద్యుత్ ఉత్పత్తి = 347.5 MW(స్థాపన సామర్థ్యం) [2]
- ఖరీదు = Rs.1000.2 మిలియన్ (1957లో) [2]
- టాప్ డ్యామ్ స్థాయి = R.L 195.680 మీటర్లు[2]
- F.R.L/ M.W.L = R.L 192.024 మీటర్లు [2]
- డెడ్ స్టోరేజ్ స్థాయి = R.L 179.830 మీటర్లు [2]
- డ్యామ్లో భూమి పని మొత్తం పరిమాణం = 18,100,000 m³ [2]
- కాంక్రీటు మొత్తం పరిమాణం = 1,070,000 m³ [2]
- పరీవాహక = 83400 Sq. కిలోమీటర్లు [2]