భోపాల్ దుర్ఘటన

ఈ దుర్ఘటనను భోపాల్ విపత్తు , భోపాల్ వాయు విషాదం అని కూడా పిలుస్తారు. ఇది భారతదేశంలో గ్యాస్ లీక్ సంఘటనగా చెప్పవచ్చు. ఇది ప్రపంచంలోనే అత్యంత పెద్ద పారిశ్రామిక విపత్తు. 

భోపాల్ దుర్ఘటన

1984లో విషవాయువు వలన మరణించిన వారి జ్ఞాపకార్థం డచ్ కళాకారునిచే నిర్మింపబడిన స్మారకం
తేదీ	1984 డిసెంబరు 2 (1984-12-02) – 3 డిసెంబరు 1984 (1984-12-03)
ప్రదేశం	భోపాల్, మధ్యప్రదేశ్
భౌగోళికాంశాలు	23°16′51″N 77°24′38″E
ఇలా కూడా అంటారు	భోపాల్ విషవాయు దుర్ఘటన
కారణం	యూనియన్ కార్బైడ్ ట్యాంకు నుండి మిథైల్ ఐసో సైనేట్ వాయువు బయటికి వెలువడినది
మరణాలు	కనీసం 3,787; 16,000 కు పైగా దావావేసినవారు
గాయపడినవారు	కనీసం 558,125

ఇది మధ్యప్రదేశ్ లోని భోపాల్ లో గల యూనియన్ కార్బైడ్ ఇండియా లిమిటెడ్ (యుసిఐఎల్) పురుగుమందుల ప్లాంట్లో డిసెంబరు 2-3, 1984 రాత్రి పూట జరిగింది. 500,000 మందికిపైగా ప్రజలు  మిథైల్ ఐసోసనియేట్ (MIC) వాయువు, ఇతర రసాయనాల ప్రభావానికి గురయ్యారు. భోపాల్‌ మున్సిపల్‌ కార్పొరేషన్‌ పరిధిలో 56 వార్డులు ఉంటే- 36 వార్డుల్లో విషవాయువు ప్రభావం చూపింది. 

మృతుల సంఖ్యపై అంచనాలు వేర్వేరుగా ఉన్నాయి. మధ్యప్రదేశ్ ప్రభుత్వం విడుదల చేసిన అధికారిక లెక్కల ప్రకారం మృతుల సంఖ్య 3,787 మంది, అందులో 2,259 మంది తక్షణమరణానికి గురైనట్టుగా నిర్ధారించింది.  2006 సంవత్సరంలో ఒక ప్రభుత్వ అఫిడవిట్లో గ్యాస్ లీకేజి వలన 558,125 మంది ప్రభావితమైనట్టు పేర్కొంది. ఇందులో 38,478 తాత్కాలిక ప్రభావానికి, 3,900 శాశ్వత ప్రభావానికి గురైనారు. అంతేగాక, ప్రమాదం జరిగిన రెండువారాలలో 8,000 మంది మరణించారని, గ్యాస్-సంబంధిత వ్యాధుల కారణంగా మరో 8,000 పైగా వ్యక్తులు మరణించారని అంచనా. 

విపత్తు యొక్క అసలు కారణాలు వివాదాస్పదం. భారతీయ ప్రభుత్వం, స్థానిక కార్యకర్తలు వాదనల ప్రకారం, నిర్లక్ష్యమైన నిర్వహణ, సరైన నిర్వహణా పద్ధతులనుండి దూరంగా జరగడం కారణంగా సాధారణ నిర్వహణా గొట్టాలలోని నీరుని ఒక MIC ట్యాంక్లోకి చేరి, ఈ విపత్కర పరిస్థితిని పరిస్థితిని సృష్టించింది. దురుద్దేశ్యపూర్వకంగానే కొంతమంది MIC ట్యాంక్లోకి నీటిని సరఫరా చేసినట్లుగా యునియన్ కార్బైడ్ కార్పోరేషన్ (యుసిసి) వాదిస్తున్నది.

UCC యొక్క యజమాని UCC కు యజమాని, భారత ప్రభుత్వ నియంత్రిత బ్యాంకులతో, 49.1 శాతం వాటాను కలిగి ఉన్న భారతదేశపు ప్రజలతో ఉంది. 1989 లో UCC $ 470 మిలియన్లు (2014 లో $ 907 మిలియన్లు) విపత్తు నుండి ఉత్పన్నమయ్యే దావాను పరిష్కరించింది. 1994 లో, యుసిసి UCIL లో తన వాటాను 'ఎవర్-రెడీ  ఇండస్ట్రీస్ ఇండియా లిమిటెడ్ (EIIL)'కు అమ్మివేసింది, తరువాత మెక్లీడ్ రస్సెల్ (ఇండియా) లిమిటెడ్తోవిలీనం అయింది. ఈవేడు 1998 లో సైట్లో క్లీన్-అప్ ముగిసింది, అది 99 సంవత్సరాల లీజును రద్దు చేసి, మధ్య ప్రదేశ్ రాష్ట్ర ప్రభుత్వానికి సైట్ యొక్క నియంత్రణను ఆపివేసింది. 2001 లో డౌ కెమికల్ కంపెనీ యుసిసిని విపత్తు తరువాత పదిహేను సంవత్సరాలు కొనుగోలు చేసింది.

విపత్తు సమయంలో UCC,  వారెన్ ఆండర్సన్ , UCC CEO పాల్గొన్న భారతదేశంలోని భోపాల్ జిల్లా కోర్టులో సివిల్, క్రిమినల్ కేసులు దాఖలు చేయబడ్డాయి.   జూన్ 2010 లో, మాజీ UCIL చైర్మన్ సహా ఏడుగురు మాజీ ఉద్యోగులు నిర్దోషులుగా మరణం కలిగించి నిర్దోషిగా రెండు సంవత్సరాల జైలు శిక్ష విధించారు, ఒక్కొక్కరికి 2,000 డాలర్లు జరిమానా విధించారు, భారతీయ చట్టం అనుమతించిన గరిష్ట శిక్ష .ఎనిమిదో మాజీ ఉద్యోగి కూడా శిక్షను అనుభవించాడు, కానీ తీర్పు జరగడానికి ముందే మరణించాడు.  ఆండర్సన్ 29 సెప్టెంబర్ 2014 న మరణించాడు.

ఫొటో గ్యాలరీ

• 
• 
• 

  భోపాల్ గ్యాస్ ప్రమాదం లో క్షిణించిన ఎంఐసి ప్లాంట్ పరికరాలు. (దశాబ్దాలు తరువాత)

ఇతర లింకులు

• International Campaign for Justice in Bhopal
• Bhopal Medical Appeal
• Bhopal Gas Tragedy Relief & Rehabilitation Department at the Government of Madhya Pradesh
• Bhopal Information Center, Union Carbide
• India Environmental Portal Updated news on Bhopal Gas Disaster
• Bhopal:Anatomy of a Crisis Paul Shrivastava, Paul Chapman Publishing, 1987, ISBN 1-85396-192-2