మాలతీదేవి చౌదరి
మాలతీదేవి చౌదరి (సేన్) (1904 జూలై 26 – 1998 మార్చి 15) భారతీయ పౌర హక్కుల, స్వాతంత్ర్యోద్యమ కార్యకర్త, గాంధేయవాది. ఆమె 1904లో ఉన్నత మధ్యతరగతి బ్రహ్మో కుటుంబంలో జన్మించింది. ఆమె తండ్రి కుముద్ నాథ్ సేన్, న్యాయవాది. రెండున్నర సంవత్సరాల వయస్సులోనే ఆమె తండ్రిని కోల్పోయింది.[1] ఆమెను తల్లి స్నేహలతా సేన్ పెంచింది.[2]
మాలతీదేవి చౌదరి | |
|---|---|
 | |
| జననం | మాలతి సేన్ 1904 జూలై 26 బీహార్, బ్రిటిష్ ఇండియా |
| మరణం | 1998 మార్చి 15 (వయసు 93) |
| విద్యాసంస్థ | శాంతినికేతన్ |
| జీవిత భాగస్వామి | నభక్రుష్ణ చౌదరి |
| తల్లిదండ్రులు | బారిష్టర్ కుముద్ నాథ్ సేన్ స్నేహలత సేన్ |
| పురస్కారాలు | జమ్నాలాల్ బజాజ్ అవార్డు |
ప్రారంభ జీవితం, విద్య
మార్చుమాలతీ దేవి కుటుంబం వాస్తవానికి ఢాకాలోని, కమరఖండ (బిక్రంపూర్‌) కు చెందింది. (ప్రస్తుతం అది బంగ్లాదేశ్‌లో ఉంది). కానీ ఆమె కుటుంబ సభ్యులు బీహార్‌లోని సిముల్తాలాలో స్థిరపడ్డారు.ఆమె తల్లి తాత బెహారీ లాల్ గుప్తా, ఐసిఎస్, బరోడా దివాన్ అయ్యాడు. ఆమె తల్లి తరపున కుటుంబంలో మొదటి బంధువులు రణజిత్ గుప్తా, పశ్చిమ బెంగాల్ మాజీ ప్రధాన కార్యదర్శి ఐసిఎస్, ప్రముఖ లోక్‌సభ సభ్యుడు, భారతదేశ మాజీహోంమంత్రి ఇంద్రజిత్ గుప్తా, అన్నయ్య పికె సేన్ గుప్తా, మాజీ ఆదాయపు పన్ను శాఖ ఉన్నతాధికారి, భారతీయ ప్రభుత్వ ఆదాయ శాఖలో పనిచేసాడు.మరొక సోదరుడు కెపి సేన్ మాజీ పోస్ట్‌మాస్టర్ జనరల్. తల్లిదండ్రులకు మాలతీదేవీ చిన్నబిడ్డ కావడం వలన, ఆమె తనసోదరులుకు ప్రియమైంది.ఆమె తల్లి స్నేహలత స్వతాగా రచయిత్రి, [2] ఆమె జుగలాంజలి పుస్తకంనుండి ఠాగూర్ కొన్నిరచనలను అనువదించాడు.
మాలతీ చౌదరి, రవీంద్రనాథ్ ఠాగూర్ విశ్వభారతిలో చేరిన తర్వాత పూర్తిగా భిన్నమైన జీవనశైలిని అలవర్చుకుంది. 'శాంతినికేతన్ జ్ఞాపకాలు' అనే వ్యాసంలో, ఆమె తల్లి ఇలా వ్రాసింది: "మాలతి విద్యార్థిగా విశ్వభారతిలోని ఆమె చాలా సంతోషంగా గడిపింది.దాని ద్వారా ఆమె చాలా ప్రయోజనం పొందింది. గురుదేవ్ వ్యక్తిగత ప్రభావం, అతని బోధనలు, దేశభక్తి, ఆదర్శవాదం, మాలతిని ఆమె జీవితమంతా ప్రభావితం,.మార్గనిర్దేశం చేశాయి. "
ఆమె ఠాగూర్, మహాత్మా గాంధీ ఇద్దరినీ బాగా ప్రభావితం చేసింది.[3] ఆమె జీవితంలో మార్గదర్శక సూత్రాలుగా ఉన్న విద్య, అభివృద్ధి, కళ, సంస్కృతి కొన్ని అరుదైన విలువలు, సూత్రాలను ఆమె నేర్చుకుంది. వాటి ద్వారా మరింత జ్ఞానాన్ని సంపాదించింది. ఆ తర్వాత అవి ఆమెపై బాగా మాయాజాలం చేసి, ఆమెను స్వాతంత్ర్యపోరాటంలో భాగస్వామ్యం కావటానికి దోహదంచేసాయి.
ఆమె కేవలం పదహారేళ్ల వయస్సులో ఉన్నప్పుడు, 1921లో శాంతినికేతన్‌కు వచ్చింది. అక్కడ ఆమె ఆరు సంవత్సరాల పైగా నివసించింది. ఆ రోజుల్లో శాంతినికేతన్ చిన్నగా, అందంగా ఉండేది. నోటున్ బారి (కొత్త ఇల్లు) అనే హాస్టల్‌లో ఆమెతోపాటు సహచర విద్యార్థినులుగా మంజుశ్రీ, సురేఖ (తరువాత ఆమె కోడలు అయ్యింది), ఎవా, సత్యబతి, లతిక, సరజు, తపసి, అమిత (అమర్త్యసేన్ తల్లి) మొత్తం తొమ్మిది మంది బాలికలు నివసించేవారు. ఆమె వారితో చెట్ల కింద బహిరంగ తరగతులకు హాజరై, ఎంబ్రాయిడరీ, హస్తకళలు, సంగీతం, నృత్యం, పెయింటింగ్, తోటపని నేర్చుకుంది. గురుదేవ్ ఆమెను ఆప్యాయంగా `మిను` అని పిలిచేవాడు.[4] లియోనార్డ్ నైట్ ఎల్మ్‌హైర్స్ట్ అనే ఆంగ్లేయుడు శ్రీనికేతన్ లోని సురుల్‌లో వ్యవసాయ సంస్థకు బాధ్యత వహిస్తూ, తోటపని నేర్చుకోవడానికి వారిని ప్రోత్సహించేవాడు. పియర్సన్ అనే మరొక ఆంగ్లేయుడు కూడా వారికి బోధించాడు. మాలతి గిరిజనుల కోసం పనిచేయడానికి పియర్సన్ స్ఫూర్తి అమెపై ఉంది. గురుదేవ్ తన ‘బాలక’ పుస్తకంలోని పద్యాలను చదివినప్పుడు బాలకపై తరగతులు తీసుకునేవాడు. వారికి పద్యాల ప్రాముఖ్యతను వివరించేవాడు. గురుదేవ్ ఆహ్వానంమేరకు భారతదేశానికి వచ్చిన మిస్ స్టెల్లా క్రామిష్, వారికి భారతీయ కళ, నృత్య సూత్రాలను బోధించాడు.మాలతి, ఆమె స్నేహితులు శాంతినికేతన్‌లో చాలా సంతోషంగా గడిపారు. అక్కడ ఒక యువ విద్యార్థిగా, ఆమె తన మించిపోయిన వ్యక్తిత్వానికి చాలా ప్రసిద్ధి చెందింది. గురుదేవ్ నాట్య నాటకాలు, సంగీత బోధన తరగతులలో చురుకుగా పాల్గొనడంతోపాటు, సమాజంలో అమాయక అల్లర్ల అడ్డుకట్టకు మూలంగా పనిచేసింది.
ఆ సమయంలో, ఒరిస్సాలోని ప్రసిద్ధ కుటుంబానికి చెందిన నబకృష్ణ చౌదరి అనే యువకుడు శాంతినికేతన్‌కు విద్యార్థిగా వచ్చాడు. అతను ఆ సందర్భంలో మహాత్ముని సబర్మతి ఆశ్రమం నుండి వచ్చాడు. అతనికి సహచర విద్యార్థులుగా జి. రామచంద్రన్, బి. గోపాల రెడ్డి, సయ్యద్ ముజ్తాబా అలీ ఉన్నారు. శాంతినికేతన్‌లో చదువుకోవడానికి సబర్మతి ఆశ్రమం నుండి వచ్చిన నబక్రుష్ణ చౌదరితో మాలతి చౌదరి సన్నిహిత సంబంధాన్ని ఏర్పరచుకుంది. ఆమె 1927 లో నబక్రుష్ణ చౌధురిని వివాహం చేసుకుంది.[4] వివాహం తదుపరి 1927లో శాంతినికేతన్ ను విడిచి వెళ్లారు. ఆ తర్వాత నబక్రుష్ణ చౌదరి ఒరిస్సా ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు. ఇది ఆమె జీవితంలో ఒక మలుపు అని నిరూపించబడింది.
సామాజిక కార్యక్రమాలు, రాజకీయాలు
మార్చు
ఆమెకు వివాహమైన తరువాత, ఒరిస్సా, ఇల్లు ఆమె కార్యకలాపాల ప్రాంతం అయింది. చౌదరీలు ఇప్పుడు ఒరిస్సాలోని జగత్‌సింగ్‌పూర్ జిల్లాలోని అనాఖియా అనే చిన్న గ్రామంలో స్థిరపడ్డారు. అక్కడ ఆమె భర్త మెరుగైన చెరకు సాగును ప్రారంభించాడు. వ్యవసాయం కాకుండా, చుట్టుపక్కల గ్రామాల ప్రజలతో సంబంధాన్ని ఏర్పరచుకోవడం వారి ప్రధాన ఉద్దేశంగా భావించారు. గ్రామీణ పునర్నిర్మాణం పథకం కార్యకలాపాల కేంద్రంలో వారి అభివృద్ధి, సాధికారతపై ఆధారపడి ఉండేలాగున ప్రజలును భాగస్వాములుగా చేసింది. ఇది విద్యా ఫలితం. వారు పొరుగు గ్రామాల్లో వయోజన విద్యా పనిని ప్రారంభించారు. వెంటనే ఉప్పు సత్యాగ్రహం వచ్చింది. వారు ఆ ఉద్యమంలోకి దూకారు. కార్యకర్తలుగా వారు సత్యాగ్రహానికి అనుకూలమైన వాతావరణాన్ని సృష్టించడంలో విద్య కమ్యూనికేషన్ సూత్రాలను ఉపయోగించారు. ఖైదీలుగా కూడా, వారు తోటి ఖైదీలకు బోధించారు, బృంద గానం నిర్వహించారు. గాంధీజీ బోధనలను వ్యాప్తి చేసింది.
1933 ఫిబ్రవరిలో చౌధురీలు ఉత్కల్ కాంగ్రెస్ సమాజ్‌వాదీ కార్మిక సంఘాన్ని నిర్వహించారు. తరువాత ఇది అఖిల భారత కాంగ్రెస్ సోషలిస్ట్ పార్టీ ఒరిస్సా రాష్ట్ర ప్రాంతీయ సంస్థగా మారింది.అణగారినవారిలో ధైర్యం, పరిపూర్ణ చైతన్యం, హక్కుల కోసం పోరాడాలనే బలమైనఉత్సాహం కల్పించటం ఆమె పాత్ర ప్రధాన లక్షణాలు. ఆమె ముక్కుసూటిగా, స్పష్టంగా మాట్లాడేది. ఏసందర్భంలోనూ ఆమె మాట్లాడటానికి ఎప్పుడూ భయపడేది కాదు. 1934లో గాంధీజీ ఒరిస్సాలో జరిపిన "పాదయాత్ర"లో ఆమె పాల్గొంది. గాంధీజీ ఒక పగటిపూట నడక తర్వాత తన ప్రయాణంలో ఉన్న హరిజన గ్రామాన్ని సందర్శించడానికి చాలా అలసిపోయాడు. చాలాసేపు ఎదురుచూసిన గ్రామస్థులు నిరాశ చెందారు.కాని చిన్నపాటి లోపం కోసం గాంధీజీని క్షమించడానికి సిద్ధంగా ఉన్నారు.మాలతి చౌదరి గాంధీజీని విడిచిపెట్టలేదు. "బాపు, మీరు సరైన పని చేయలేదు" అని సూటిగా చెప్పింది. గాంధీజీ దానికి క్షమాపణలు చెప్పి, తన నిరాయుధుడైన చిరునవ్వుతో ఆమెను చల్లబరిచాడు.
సరళా దేవి, రమాదేవి చౌదరి, ఇతర మహిళా స్వాతంత్ర్య కార్యకర్తలతో ఆమె అనేక సార్లు (1921, 1936,1942లలో) నిర్భందించబడి, జైలుకు వెళ్లింది.[6] స్వాతంత్ర్యానికి ముందు, ఆమె 1946లో ఒరిస్సాలోని అంగుల్ వద్ద బాజీరౌత్ ఛత్రవాస్, 1948లో ఉత్కల్ నవజీవన్ మండలాన్ని స్థాపించింది.[7]
బాజీరౌత్ ఛత్రవాస్ ప్రజామండలం ఉద్యమంలో (ప్రజలచే నిర్వహించబడిన, నిలబెట్టుకున్న ప్రతిఘటన ఉద్యమం) దాని పుట్టుకను కలిగి ఉంది.దాని ప్రారంభ కార్యకలాపాలు స్వాతంత్ర్య సమరయోధుల పిల్లలకు నివాస, విద్యా అవకాశాలను అందించడానికి ఉద్దేశించబడింది. కాలక్రమేణా, "షెడ్యూల్డ్ కులాలు, షెడ్యూల్డ్ తెగలు, ఇతర వెనుకబడిన తరగతులు" ఒరిస్సా నలుమూలల నుండి వచ్చేసమాజంలోని కొన్ని ప్రత్యేక వర్గాలకు చెందిన పిల్లలకు విద్యా సౌకర్యాలు కల్పించాలని బాజీరాత్ ఛత్రవాస్‌పై సామాజిక వత్తిడి పెరిగింది. బాజీరాత్ ఛత్రవాస్ పన్నెండు సంవత్సరాల బాలుడు బాజీరౌత్ జ్ఞాపకార్థం స్థాపించబడింది. పడవద్వారా బ్రహ్మణి నది దాటడానికి బ్రిటిష్ దళాలను అనుమతించకుండా తన జీవితాన్ని త్యాగం చేసిన బాజీరౌత్ ఛత్రవులు జాతీయ ప్రాముఖ్యత కలిగిన సంస్థకు మారుపేరుగా మారారు.
ఉత్కల్ నవజీవన్ మండలం ఒరిస్సాలోని గ్రామీణ, గిరిజన ప్రాంతాల్లో గ్రామీణాభివృద్ధి, గిరిజన సంక్షేమంలో నిమగ్నమైన ఒక స్వచ్ఛంద సంస్థ.భారత ప్రభుత్వం స్థాపించిన వయోజన విద్య కోసం రాష్ట్ర వనరుల కేంద్రం, 1978లో అంగుల్ వద్ద ఉత్కల్ నవజీవన్ మండలం ఆధ్వర్యంలో, వయోజన విద్యలో మార్గదర్శకత్వం చేశారు.
పేదలను దోపిడీ చేసే జమీందార్లు, వడ్డీవ్యాపారులకు వ్యతిరేకంగా స్వాతంత్ర్యపోరాటంలో భాగంగా ఆమె 'కృసక ఆందోళన' (రైతుల ఉద్యమం) నిర్వహించింది. ఒరిస్సాలోని అనేక గ్రామాలగుండా నడుస్తున్నప్పుడు ప్రజలలో చెప్పలేని బాధలను ఆమె కనుగొంది.కొన్ని స్వతాగా అనుభవించింది. మహిళలు అనేక మూఢ విశ్వాసాలకు బాధితులు అని ఆమె గ్రహించింది, వారు మాత్రమే తమసాధికారత కోసం మూఢనమ్మకాలకు వ్యతిరేకంగా పోరాడవలసి ఉందని గుర్తించింది. భారత రాజ్యాంగ పరిషత్ సభ్యురాలిగా, ఆమె ఇతర సభ్యుల అభిప్రాయాలకు అనుగుణంగా లేనందున, ఆమెను చంచలమైందిగా సభ్యులు భావించారు. గాంధీజీ ప్రసిద్ధ నోఖలీ యాత్ర ప్రారంభమైనప్పుడు, తక్కర్‌బాప్ప సందర్భంలో ఆమె చేరుకుంది.
స్వాతంత్ర్యం తరువాత, మాలతి చౌదరి, భారత రాజ్యాంగ పరిషత్ సభ్యురాలిగా, ఉత్కల్ ప్రదేశ్ కాంగ్రెస్ కమిటీ అధ్యక్షురాలిగా పనిచేసింది. విద్య, ముఖ్యంగా గ్రామీణ పునర్నిర్మాణంలో వయోజన విద్య పాత్రను నొక్కి చెప్పడానికి ఆమె ఉత్తమంగా ప్రయత్నించింది. 1951లో నబక్రుష్ణ చౌదరి ఒరిస్సా ముఖ్యమంత్రి అయినప్పుడు, ముఖ్యంగా షెడ్యూల్డ్ కులాలు, షెడ్యూల్డ్ తెగలకు చెందిన వారిలో లేనివారి దుస్థితిని ఆమె ఎత్తి చూపారు. చివరికి ఆమె రాజకీయాల్లో చేరకూడదని నిర్ణయించుకుంది. ఎందుకంటే గాంధీజీ, కాంగ్రెస్ కార్యకర్తలందరూ రాజకీయాల్లో చేరాల్సిన అవసరం లేదని సలహా ఇచ్చారు. కానీ ప్రజల కోసం సేవ చేయడమే లక్ష్యంగా పనిచేశారు.
అంగుల్ సమీపంలోని బాజిరాత్ ఛత్రవులు, ఉత్కల్ నవజీవన్ మండలం, చంపాటి ముండాలోని పోస్ట్‌బేసిక్ స్కూల్ స్థాపించబడిన తర్వాత ఎదుర్కొనే సామర్థ్యం గల వ్యక్తి ఆమె ప్రయత్నాలను తగ్గించలేదు. ఆమె ఆచార్య వినోబా భావే భూదాన్ ఉద్యమంలో చేరింది.[1] ఎమర్జెన్సీ సమయంలో ఆమె ప్రజా వ్యతిరేక విధానం, ప్రభుత్వం అవలంబించే అణచివేత చర్యలకు వ్యతిరేకంగా తన స్వరాన్ని పెంచి, జైలు పాలైంది.మాలతి చౌదరి ఒక సంఘటన జీవితాన్ని గడిపింది. తొంభై మూడు సంవత్సరాల వయస్సులో ఆమె మరణించారు.
సన్మానాలు, అవార్డులు
మార్చు- శిశు సంక్షేమానికి జాతీయ అవార్డు - (1987)
- జమ్నాలాల్ బజాజ్ అవార్డు - (1988) [8]
- ఉత్కల్ సేవా సమ్మన్ - (1994)
- ఠాగూర్ లిటరసీ అవార్డు - (1995)
- రాజ్యాంగ పరిషత్ (1997) మొదటి సమావేశానికి 50 వ వార్షికోత్సవం సందర్భంగా లోక్‌సభ, రాజ్యసభ సన్మానం
- రాష్ట్ర సాంఘిక సంక్షేమ సలహా మండలి (1997) ద్వారా సన్మానం
- రాజ్య మహిళా కమిషన్ ద్వారా గౌరవం (1997)
- దేశికోత్తమ (డి. లిట్. హానోరిస్ కౌసా) విశ్వభారతి నుండి
- 1988లో, ప్రధాన మంత్రి రాజీవ్ గాంధీ చేతుల నుండి ప్రతిష్ఠాత్మక జమ్నాలాల్ బజాజ్ అవార్డును స్వీకరించడానికి ఆమె నిరాకరించింది.ఎందుకంటే రాజీవ్ గాంధీ, గాంధీ విలువలను ప్రోత్సహించడానికి ఏమీ చేయలేదని ఆమె భావించింది.
మూలాలు
మార్చు- ↑ 1.0 1.1 "5 women freedom fighters of Odisha | Sambad English". 2019-08-15. Retrieved 2021-09-11.
- ↑ 2.0 2.1 Kavya (2019-05-02). "Malati Devi Choudhury: One Of The First Women Marxist Leaders In India | #IndianWomenInHistory". Feminism In India. Retrieved 2021-09-08.
- ↑ Here commitment to the teachings of Tagore was evident in her acceptance speech on receiving the Tagore Literacy Award given by the Indian Adult Education Association in 1995. She said: "I feel doubly honoured to receive the Award, which is named after Kabiguru Rabindranath Tagore, to commemorate his memorable achievements in bringing a synthesis among culture, music and aesthetics in evolving and practising his unique philosophy and principles of education. Like Rousseau, Gurudev did not want purposefulness, belonging to the adult mind, to be forced upon the children in school. He believed that once purposefulness was introduced, it brought torture to the child, as it went against the purpose of nature. According to Tagore, nature was the greatest of all teachers for the child. He had tremendous faith in the educational value of natural objects. Natural events like the beautiful sunrise and sunset, blossoming of flowers and singing of birds are the learning resources for children possessing the natural gift of learning things very easily. He had a great faith in the children’s natural way of learning. He did not insist on forced mental feeding as a result of which lessons become a form of torture. Gurudev considered artificial feeding of the mind to be of man’s most cruel and wasteful mistakes. According to him, the greatest possible gift for children was their own freedom to grow. Tagore also wanted the children to have another kind of freedom – the freedom of sympathy with all humanity, a freedom from all national and racial prejudices. Thus, his philosophy of education is based on the ideal of the spiritual unity of all races." She had also said, " Rabindranath was always following the ideal to realize, in and through education, the essential unity of man. The way in which he achieved that unity gave him a deep insight into the object of education and its problems."
- ↑ 4.0 4.1 "Famous Odia Oriya Personality Malati Choudhury Biography, Photos-NuaOdisha". www.nuaodisha.com. Retrieved 2021-09-06.
- ↑ "Malati Choudhury". Odiya.org. 2009. Retrieved 1 January 2013.
Because of Malati Devi's storm like activities Gandhiji had nick named her ' Toophani '
- ↑ Women and Social Change in India by Snehalata Panda - 1992 - Page 14
- ↑ "Freedom fighter who made State her home". dailypioneer.com. 2012. Retrieved 1 January 2013.
She established the Bajiraut Chhatravas for the poor tribals, Utkal Navajeevan Mandal and the Postbasic School at Champatimunda near Angul
- ↑ "Jamnalal Bajaj Awards Archive". Jamnalal Bajaj Foundation.
వెలుపలి లంకెలు
మార్చు