సారపు ధర్మమున్ విమల సత్యము

సారపు ధర్మమున్ విమల సత్యము పద్యం ఆంధ్రమహాభారతములో ఉద్యోగ పర్వంలో తృతీయాశ్వసం లో తిక్కన చెప్పిన పద్యమిది. అత్యంత ప్రాచుర్యం పొందిన, తెలుగు సమాజంలో సూక్తిగా, వ్యాఖ్యగా పలుమార్లు పలు సందర్భాల్లో తిరిగితిరిగి చెప్పుకున్న పద్యమిది.

సారపు ధర్మమున్ విమల సత్యము
కవి పేరు	తిక్కన
మూల గ్రంథం	ఆంధ్రమహా భారతం
విభాగం	ఉద్యోగపర్వం
అధ్యాయం	తృతీయాధ్యాయం
గ్రంథంలో ఆలపించిన పాత్ర	కృష్ణుడు
దేశం	భారతదేశం
భాష	తెలుగు
విషయము(లు)	సత్యాన్ని, ధర్మాన్ని దక్షత ఉండీ రక్షించకపోతే అది ఆ సమర్థునికే చేటు. సత్య ధర్మాలను రక్షించేందుకు ఎటూ భగవంతుడు ఉండనే ఉన్నాడు.
సందర్భం	పాండవుల పక్షాన కురుసభకు రాయబారిగా వచ్చిన కృష్ణుడు కురువృద్ధుడైన భీష్ముడికి మంచిని బోధిస్తున్న సందర్భంలోనిది
ఛందస్సు	ఉత్పలమాల

పద్యం

ఉ. సారపు ధర్మమున్ విమలసత్యముఁ బాపముచేత బొంకుచేఁ
బారముఁ బొందలేక చెడఁబాఱినదైన యవస్థదక్షు లె
వ్వార లుపేక్షచేసి రది వారలచేటగుఁ గాని ధర్మ ని
స్తారకమయ్యు సత్య శుభదాయక మయ్యును దైవ ముండెడున్

తాత్పర్యం

సారమైన ధర్మం పాపం చేతా, ఏ మాలిన్యమూలేని సత్యం బొంకు చేతా గట్టెక్కలేక చెడిపోయే దశను సమర్థులైనవారు ఉపేక్ష చేస్తే అది వారికి చేటు తెస్తుంది. కాని ధర్మాన్ని గట్టెక్కించేది సత్య శుభస్థితిని యోగ్యులకు సమకూర్చేదీ అయిన దైవము ఎల్లవేళలా ఉంటుంది.

సందర్భం

మహాభారతంలో శ్రీకృష్ణ రాయబార ఘట్టంలో భీష్మునితో శ్రీకృష్ణుని సంభాషణలో భాగమైనదీ పద్యం. సమర్థత కలిగివుండీ సత్యము, ధర్మము పాడయ్యేప్పుడు భీష్ముడి వంటి దక్షుడు కాపాడకపోతే ఆయనే పాడవుతాడని, కానీ ఆ సత్య ధర్మాలను కాపాడేందుకు భగవంతుడు ఉండనే ఉన్నాడని ఈ పద్యంతో చెప్తాడు. అయితే ఆ భగవంతుడు తానే కావడం విశేషం, భావి భారత యుద్ధంలో ధర్మం జయిస్తుందని, ఏ కారణంతోనైనా అధర్మపక్షం వహించడం భీష్మునికి చేటు అని చెప్తాడు.

విశేషాలు

అలంకారాలు

సారపు ధర్మమున్ విమల సత్యము పద్యంలో క్రమాలంకారం ఉంది. సారపు ధర్మము, విమల సత్యము పాపము చేత, బొంకుచే అనడంలో ధర్మాన్ని పాపము, సత్యాన్ని బొంకుకు అన్వయించుకోవాల్సి వుంటుంది.

ప్రాచుర్యం

ఈ పద్యం మహాభారతంలోని చాలా ప్రసిద్ధమైన పద్యాల్లో ఒకటి. ప్రతి పండితుడు, పౌరాణికుడు, ప్రవాచకుడు ఏదోక సందర్భంలో ఉదహరించేది.