ఉత్కల్ కాంగ్రెస్
ఉత్కల్ కాంగ్రెస్ భారతదేశంలోని ఒడిశా రాష్ట్రంలో ఒక రాజకీయ పార్టీ. 1969లో బిజూ పట్నాయక్ భారత జాతీయ కాంగ్రెస్‌ను విడిచిపెట్టినప్పుడు ఇది ఏర్పడింది. 1971 ఒడిశా ఎన్నికల తర్వాత ఉత్కల్ కాంగ్రెస్ రాష్ట్రంలో బిశ్వనాథ్ దాస్ మంత్రివర్గంలో భాగమైంది. 1974లో ఉత్కల్ కాంగ్రెస్ ప్రగతి లెజిస్లేచర్ పార్టీలో విలీనమై చివరికి భారతీయ లోక్ దళ్‌లో విలీనమైంది.
ఉత్కల్ కాంగ్రెస్ | |
|---|---|
| స్థాపన తేదీ | 1969 |
| రద్దైన తేదీ | 1974 |
| ECI Status | రద్దయింది |
నేపథ్యం మార్చు
స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన వెంటనే ఒడిశా రాష్ట్రం కాంగ్రెస్‌కు బలమైన కోటగా ఉండేది. అయితే ఫ్యాక్షనిజం రెచ్చిపోయింది. హరేక్రుష్ణ మహతాబ్ నేతృత్వంలోని కాంగ్రెస్ అసంతృప్తుల బృందం 1967లో విడిపోయి జన కాంగ్రెస్‌గా ఏర్పడింది. 1967 సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్ నాయకత్వంలో చాలా మంది ఓడిపోయారు. 1969లో జాతీయ స్థాయిలో కాంగ్రెస్ చీలిపోయి కాంగ్రెస్(ఓ), కాంగ్రెస్(ఆర్)గా ఏర్పడింది. బిజూ పట్నాయక్ ఇందిరా గాంధీ నేతృత్వంలోని కాంగ్రెస్(ఆర్)లో కొనసాగాడు. అయితే 1970 రాజ్యసభ ఎన్నికల్లో రాష్ట్ర యూనిట్ కేంద్ర నాయకత్వానికి భిన్నమైన అభ్యర్థిని ప్రతిపాదించింది. అయితే ఆ ఎన్నికల్లో ఇద్దరు అభ్యర్థులు ఓడిపోయారు. ఇది బిజూ పట్నాయక్ నేతృత్వంలోని బృందం కేంద్ర నాయకత్వం నుండి అన్ని సంబంధాలను తెంచుకుంది. మొదట్లో ఉత్కల్ ప్రదేశ్ కాంగ్రెస్ అని పేరు పెట్టబడిన ఈ బృందం చివరకు ఉత్కల్ కాంగ్రెస్‌ను బిజూ పట్నాయక్, రబీ రేతో పాటు ఒడిశా మాజీ ముఖ్యమంత్రులు హరేకృష్ణ మహతాబ్, ఆర్‌ఎన్‌సింగ్ డియో (స్వతంత్ర పార్టీ) & సంయుక్త సోషలిస్ట్ పార్టీ నుండి మద్దతును పొందింది. 1972లో సంయుక్త సోషలిస్ట్ పార్టీ రద్దు తర్వాత ఈ యూనిట్ ఉత్కల్ కాంగ్రెస్‌లో విలీనమైంది.[1][2]
ఎన్నికల చరిత్ర మార్చు
బిజూ పట్నాయక్ 6 ఏప్రిల్ 1970న కాంగ్రెస్(ఆర్)కి రాజీనామా చేశాడు. ఆ తర్వాత ఆయన తన సహచరులతో కలిసి నీలమణి రౌత్రాయ్ డిఎంకె నమూనాలో రాష్ట్ర ఆధారిత పార్టీని స్థాపించారు. ఈ పార్టీ 1971 సాధారణ ఎన్నికల తర్వాత మొదటి ఎన్నికల్లో పోటీ చేసి 24% ఓట్లు, 32 సీట్లు సాధించింది.[3] ఇది స్వతంత్ర పార్టీతో సంకీర్ణాన్ని ఏర్పాటు చేసి బిశ్వనాథ్ దాస్ నాయకత్వంలో ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. ఈ ప్రభుత్వం ఎక్కువ కాలం కొనసాగలేదు, కొంతమంది ఉత్కల్ కాంగ్రెస్ సభ్యులు తిరిగి కాంగ్రెస్(ఐ)లోకి వెళ్లాలని కోరుకున్నారు (కాంగ్రెస్(ఆర్) ఈ సమయంలో కాంగ్రెస్ (ఐ) అని పేరు పెట్టుకున్నారు). నందిని సత్పతి నేతృత్వంలో కాంగ్రెస్ (ఐ) ప్రభుత్వం ఏర్పడింది. అయితే ఈ ప్రభుత్వం కూడా ఎక్కువ కాలం కొనసాగలేదు. 1974లో ఒడిశా శాసనసభకు ఎన్నికలు జరిగాయి. ఉత్కల్ కాంగ్రెస్, స్వతంత్ర పార్టీ, ప్రగతి లెజిస్లేచర్ పార్టీ అని పిలువబడే హరేక్రుష్ణ మహతాబ్ నేతృత్వంలోని కాంగ్రెస్ (I) సభ్యుల బృందంతో కలిసి సంకీర్ణాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. ఎన్నికల్లో ఉత్కల్ కాంగ్రెస్ 35 స్థానాలకు చేరుకుంది. అయితే కాంగ్రెస్ మెజారిటీ సాధించింది. 1974 చివరిలో ప్రగతి లెజిస్లేచర్ పార్టీలోని అన్ని విభాగాలు చరణ్ సింగ్ నేతృత్వంలోని భారతీయ లోక్ దళ్‌లో విలీనమయ్యాయి.[4]
మూలాలు మార్చు
- ↑ Grover, V. (1997). Indian Political System: Trends and Challenges. Deep & Deep Publications. p. 448. ISBN 978-81-7100-883-4. Retrieved 2019-07-01.
- ↑ Pioneer, The. "Bijubabu's life a saga of adventures, sacrifices". The Pioneer (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2022-05-02.
- ↑ Grover, V. (1997). Indian Political System: Trends and Challenges. Deep & Deep Publications. p. 453. ISBN 978-81-7100-883-4. Retrieved 2019-07-01.
- ↑ Das & Dr. C. P Nanda, P.M.N. (2001). Harekrushna Mahtab (in ఇంగ్లీష్). Publications Division Ministry of Information & Broadcasting. p. 121. ISBN 978-81-230-2325-0. Retrieved 2019-07-01.