ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ
ఆరోగ్యం & కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ , MoHFW అనే సంక్షిప్తీకరణతో కూడా పిలువబడుతుంది, ఇది భారతదేశంలో ఆరోగ్య విధానంతో ఛార్జ్ చేయబడిన ఒక భారత ప్రభుత్వ మంత్రిత్వ శాఖ. భారతదేశంలో కుటుంబ నియంత్రణకు సంబంధించిన అన్ని ప్రభుత్వ కార్యక్రమాలకు కూడా ఇది బాధ్యత వహిస్తుంది.[2][3]
| ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ | |
|---|---|
| |
| భారత ప్రభుత్వ శాఖ | |
| |
| ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ | |
| సంస్థ అవలోకనం | |
| స్థాపనం | 1947 |
| అధికార పరిధి | భారత ప్రభుత్వం |
| ప్రధాన కార్యాలయం | క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్ రైసినా హిల్, న్యూఢిల్లీ 28°36′50″N 77°12′32″E / 28.61389°N 77.20889°E |
| వార్ర్షిక బడ్జెట్ | ₹ 90,658 కోట్లు (US$11 బిలియన్) (2024-25) |
| Ministers responsible | జగత్ ప్రకాష్ నడ్డా, ఆరోగ్య మంత్రి అనుప్రియా పటేల్, ఆరోగ్య శాఖ సహాయ మంత్రి ప్రతాపరావు గణపత్రావ్ జాదవ్, ఆరోగ్య శాఖ సహాయ మంత్రి |
| ఏజెన్సీ కార్యనిర్వాహకుడు/ | సుధాన్ష్ పంత్ , ఐఏఎస్, ఆరోగ్య కార్యదర్శి లవ్ అగర్వాల్, సంయుక్త కార్యదర్శి |
| వెబ్‌సైటు | |
| https://main.mohfw.gov.in/ [1] | |
ఆరోగ్య & కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ మంత్రి మంత్రి మండలిలో సభ్యునిగా క్యాబినెట్ హోదాను కలిగి ఉంటారు. ప్రస్తుత మంత్రి జగత్ ప్రకాష్ నడ్డా, ప్రస్తుత ఆరోగ్య శాఖ సహాయ మంత్రి (MOS: మంత్రికి సహాయకుడు అంటే ప్రస్తుతం జగత్ ప్రకాష్ నడ్డాకు సహాయకుడు) అనుప్రియా పటేల్ & ప్రతాపరావు గణపత్రావ్ జాదవ్ ఉన్నారు.
1955 నుండి మంత్రిత్వ శాఖ ఇండియన్ ఫార్మాకోపోయియాను ఇండియన్ ఫార్మకోపోయియా కమిషన్ (IPC) ద్వారా క్రమం తప్పకుండా ప్రచురిస్తుంది, ఇది భారతదేశంలో ఔషధాలు, ఔషధాలు మరియు ఆరోగ్య సంరక్షణ పరికరాలు & సాంకేతికతలకు ప్రమాణాలను నిర్దేశించే స్వయంప్రతిపత్త సంస్థ.[4]
సంస్థ
మార్చుమంత్రిత్వ శాఖ రెండు విభాగాలు & ఆరు సబార్డినేట్ కార్యాలయాలతో కూడి ఉంటుంది. డిపార్ట్‌మెంట్ ఆఫ్ హెల్త్ అండ్ ఫ్యామిలీ వెల్ఫేర్ & డిపార్ట్‌మెంట్ ఆఫ్ హెల్త్ రీసెర్చ్ అండ్ డైరెక్టరేట్ జనరల్ ఆఫ్ హెల్త్ సర్వీసెస్.[5]
ఇవి కూడా చూడండి: భారతదేశంలో ఆరోగ్య సంరక్షణ
డైరెక్టరేట్ జనరల్ ఆఫ్ హెల్త్ సర్వీసెస్
మార్చుడైరెక్టరేట్ జనరల్ ఆఫ్ హెల్త్ సర్వీసెస్ అనేది పబ్లిక్ హెల్త్, మెడికల్ ఎడ్యుకేషన్ & హెల్త్ కేర్‌కి సంబంధించిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానానికి బాధ్యత వహించే విభాగం. DGHS క్రింద ఉన్న సంస్థలు మరియు సంస్థలు:
- లేడీ హార్డింగ్ మెడికల్ కాలేజ్
- వర్ధమాన్ మహావీర్ మెడికల్ కాలేజీ
- సఫ్దర్‌జంగ్ హాస్పిటల్
- డాక్టర్ రామ్ మనోహర్ లోహియా హాస్పిటల్
- కళావతి సరన్ చిల్డ్రన్స్ హాస్పిటల్
- నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ డిసీజ్ కంట్రోల్
- ఆల్ ఇండియా ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ హైజీన్ అండ్ పబ్లిక్ హెల్త్
- సెంట్రల్ రీసెర్చ్ ఇన్స్టిట్యూట్, కసౌలి
- సెంట్రల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ సైకియాట్రీ రాంచీ
ఆరోగ్య శాఖ
మార్చుఆరోగ్య శాఖ అవగాహన ప్రచారాలు, ఇమ్యునైజేషన్ ప్రచారాలు, నివారణ ఔషధం మరియు ప్రజారోగ్యంతో సహా ఆరోగ్య సంరక్షణతో వ్యవహరిస్తుంది . ఈ విభాగం పరిపాలనా నియంత్రణలో ఉన్న సంస్థలు:
- నేషనల్ ఎయిడ్స్ కంట్రోల్ ఆర్గనైజేషన్ (NACO) ( భారతదేశంలో HIV/AIDS చూడండి )
- 14 జాతీయ ఆరోగ్య కార్యక్రమాలు
- జాతీయ ఎయిడ్స్ నియంత్రణ కార్యక్రమం ( ఎయిడ్స్ ) డిపార్ట్‌మెంట్ ఆఫ్ ఎయిడ్స్ కంట్రోల్ (నేషనల్ ఎయిడ్స్ కంట్రోల్ ఆర్గనైజేషన్) ( ఎయిడ్స్ గురించి వివరాలు )
- జాతీయ క్యాన్సర్ నియంత్రణ కార్యక్రమం ( క్యాన్సర్ ) (1985 నుండి) [6]
- జాతీయ ఫైలేరియా నియంత్రణ కార్యక్రమం ( ఫైలేరియా )
- జాతీయ అయోడిన్ లోపం రుగ్మతల నియంత్రణ కార్యక్రమం ( అయోడిన్ లోపం )
- జాతీయ కుష్టు వ్యాధి నిర్మూలన కార్యక్రమం ( కుష్టు వ్యాధి )
- జాతీయ మానసిక ఆరోగ్య కార్యక్రమం ( మానసిక ఆరోగ్యం )
- అంధత్వం నియంత్రణ కోసం జాతీయ కార్యక్రమం ( అంధత్వం )
- చెవుడు నివారణ & నియంత్రణ కోసం జాతీయ కార్యక్రమం ( చెవుడు )
- జాతీయ పొగాకు నియంత్రణ కార్యక్రమం ( పొగాకు నియంత్రణ )
- నేషనల్ వెక్టర్ బర్న్ డిసీజ్ కంట్రోల్ ప్రోగ్రామ్ (NVBDCP) ( వెక్టార్-బోర్న్ డిసీజ్ )
- మధుమేహం, CVD & స్ట్రోక్ ( మధుమేహం , హృదయ సంబంధ వ్యాధులు , స్ట్రోక్ ) నివారణ & నియంత్రణపై పైలట్ ప్రోగ్రామ్
- వాతావరణ మార్పు మరియు మానవ ఆరోగ్యంపై జాతీయ కార్యక్రమం ( వాతావరణ మార్పు )
- సవరించిన జాతీయ TB నియంత్రణ కార్యక్రమం ( క్షయ )
- యూనివర్సల్ ఇమ్యునైజేషన్ ప్రోగ్రామ్
- జాతీయ టెలి మెంటల్ హెల్త్ ప్రోగ్రామ్ - టెలి మనస్ ( మానసిక ఆరోగ్యం )[7]
- నేషనల్ మెడికల్ కమిషన్
- అండర్-గ్రాడ్యుయేట్ మెడికల్ ఎడ్యుకేషన్ బోర్డ్ (UGMEB)
- పోస్ట్-గ్రాడ్యుయేట్ మెడికల్ ఎడ్యుకేషన్ బోర్డ్ (PGMEB)
- మెడికల్ అసెస్‌మెంట్ & రేటింగ్ బోర్డు
- ఎథిక్స్ అండ్ మెడికల్ రిజిస్ట్రేషన్ బోర్డ్
- డెంటల్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఇండియా
- ఫార్మసీ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఇండియా
- ఇండియన్ నర్సింగ్ కౌన్సిల్
- ఆల్ ఇండియా ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ స్పీచ్ అండ్ హియరింగ్ (AIISH), మైసూరు
- ఆల్ ఇండియా ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫిజికల్ మెడిసిన్ అండ్ రిహాబిలిటేషన్ (AIIPMR), ముంబై
- ఫుడ్ సేఫ్టీ అండ్ స్టాండర్డ్స్ అథారిటీ ఆఫ్ ఇండియా
- సెంట్రల్ డ్రగ్స్ స్టాండర్డ్ కంట్రోల్ ఆర్గనైజేషన్
- నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ డిసీజ్ కంట్రోల్
కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ
మార్చుకుటుంబ సంక్షేమ శాఖ (FW) కుటుంబ సంక్షేమానికి సంబంధించిన అంశాలకు బాధ్యత వహిస్తుంది , ముఖ్యంగా పునరుత్పత్తి ఆరోగ్యం , తల్లి ఆరోగ్యం , పీడియాట్రిక్స్ , సమాచారం, విద్య కమ్యూనికేషన్స్; NGOలు & అంతర్జాతీయ సహాయ సమూహాలతో సహకారం ; గ్రామీణ ఆరోగ్య సేవలు. కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ దీనికి బాధ్యత వహిస్తుంది:
- 17 రాష్ట్రాలలో ఆరు విశ్వవిద్యాలయాలు మరియు ఆరు ఇతర సంస్థలలో 18 జనాభా పరిశోధన కేంద్రాలు (PRCలు)
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ హెల్త్ అండ్ ఫ్యామిలీ వెల్ఫేర్ (NIHFW), ఢిల్లీ
- ఇంటర్నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ పాపులేషన్ సైన్సెస్ (IIPS), ముంబై
- సెంట్రల్ డ్రగ్ రీసెర్చ్ ఇన్స్టిట్యూట్ (CDRI), లక్నో
ఆరోగ్య పరిశోధన విభాగం
మార్చుడిపార్ట్మెంట్ ఆఫ్ హెల్త్ రీసెర్చ్ (DHR) భారతదేశంలో బయోమెడికల్ పరిశోధన యొక్క సూత్రీకరణ, మద్దతు, సమన్వయం & ప్రచారం కోసం బాధ్యత వహిస్తుంది
- ఇండియన్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ మెడికల్ రీసెర్చ్
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ న్యూట్రిషన్ (NIN), హైదరాబాద్
- నేషనల్ యానిమల్ రిసోర్స్ ఫెసిలిటీ ఫర్ బయోమెడికల్ రీసెర్చ్ (NARF-BR), హైదరాబాద్
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ రీసెర్చ్ ఇన్ ట్యూబర్‌క్యులోసిస్ (NIRT), చెన్నై
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఎపిడెమియాలజీ (NIE), చెన్నై
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ క్యాన్సర్ ప్రివెన్షన్ అండ్ రీసెర్చ్ (NICPR), నోయిడా
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మలేరియా రీసెర్చ్ (NIMR), ఢిల్లీ
- రాజేంద్ర మెమోరియల్ రీసెర్చ్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మెడికల్ సైన్సెస్ (RMRIMS), పాట్నా
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ రీసెర్చ్ ఇన్ రిప్రొడక్టివ్ హెల్త్ (NIRRH), ముంబై
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ వైరాలజీ (NIV), పూణే
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ట్రెడిషనల్ మెడిసిన్ (NITM), బెలగావి
- మైక్రోబియల్ కంటైన్‌మెంట్ కాంప్లెక్స్ (MCC), పూణే
- నేషనల్ ఎయిడ్స్ రీసెర్చ్ ఇన్స్టిట్యూట్ (NARI), పూణే
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఆక్యుపేషనల్ హెల్త్ (NIOH), అహ్మదాబాద్
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ పాథాలజీ (NIP), ఢిల్లీ
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మెడికల్ స్టాటిస్టిక్స్ (నిమ్స్), ఢిల్లీ
- వెక్టర్ కంట్రోల్ రీసెర్చ్ సెంటర్ (VCRC), పుదుచ్చేరి
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ కలరా అండ్ ఎంటరిక్ డిసీజెస్ (NICED), కోల్‌కతా
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ రీసెర్చ్ ఇన్ ట్రైబల్ హెల్త్ (NIRTH), జబల్‌పూర్
- నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ డిసీజ్ ఇన్ఫర్మేటిక్స్ అండ్ రీసెర్చ్ (NCDIR), బెంగళూరు
- భోపాల్ మెమోరియల్ హాస్పిటల్ అండ్ రీసెర్చ్ సెంటర్ (BMHRC), భోపాల్
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ రీసెర్చ్ ఇన్ ఎన్విరాన్‌మెంటల్ హెల్త్ (NIREH), భోపాల్
- నేషనల్ జల్మా ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ లెప్రసీ & అదర్ మైకోబాక్టీరియల్ డిసీజెస్ (NJILOMD), ఆగ్రా
- సెంటర్ ఫర్ రీసెర్చ్ ఇన్ మెడికల్ ఎంటమాలజీ (CRME), మధురై
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇమ్యునోహెమోటాలజీ (NIIH), ముంబై
- ఎంట్రోవైరస్ రీసెర్చ్ సెంటర్ (ERC), ముంబై
- జెనెటిక్ రీసెర్చ్ సెంటర్ (GRC), ముంబై
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ ఇంప్లిమెంటేషన్ రీసెర్చ్ ఆన్ నాన్-కమ్యూనికేబుల్ డిసీజెస్ (NIIRNCD), జోధ్‌పూర్
- ప్రాంతీయ వైద్య పరిశోధన కేంద్రం (RMRC), పోర్ట్ బ్లెయిర్
- ప్రాంతీయ వైద్య పరిశోధన కేంద్రం (RMRC), గోరఖ్‌పూర్
- ప్రాంతీయ వైద్య పరిశోధన కేంద్రం (RMRC), భువనేశ్వర్
- ప్రాంతీయ వైద్య పరిశోధన కేంద్రం , దిబ్రూఘర్
- ICMR వైరస్ యూనిట్ (IVU), కోల్‌కతా
- ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ రిప్రొడక్టివ్ మెడిసిన్ (IRM), కోల్‌కతా
క్యాబినెట్ మంత్రులు
మార్చు| నం. | ఫోటో | మంత్రి
(జనన-మరణ) నియోజకవర్గం |
పదవీకాలం | రాజకీయ పార్టీ | మంత్రిత్వ శాఖ | ప్రధాన మంత్రి | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| నుండి | కు | కాలం | |||||||
| ఆరోగ్య మంత్రి | |||||||||
| 1 | 
|
రాజ్‌కుమారి అమృత్ కౌర్ DStJ
(1887–1964) సెంట్రల్ ప్రావిన్సులు మరియు బేరార్‌లకు MP , 1952 నుండి మండి మహాసు కొరకు 1952 MP వరకు ఉన్నారు. |
15 ఆగస్టు
1947 |
13 మే
1952 |
9 సంవత్సరాలు, 244 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | నెహ్రూ ఐ | జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ | |
| 13 మే
1952 |
17 ఏప్రిల్
1957 |
నెహ్రూ II | |||||||
| 2 | 
|
DP కర్మాకర్
(1902–1991) ధార్వాడ్ నార్త్ ఎంపీ (MoS) |
17 ఏప్రిల్
1957 |
9 ఏప్రిల్
1962 |
4 సంవత్సరాలు, 357 రోజులు | నెహ్రూ III | |||
| 3 | 
|
సుశీల నయ్యర్
(1914–2001) ఝాన్సీ (MoS) ఎంపీ |
10 ఏప్రిల్
1962 |
27 మే
1964 |
2 సంవత్సరాలు, 145 రోజులు | నెహ్రూ IV | |||
| 27 మే
1964 |
9 జూన్
1964 |
నంద ఐ | గుల్జారీలాల్ నందా
(నటన) | ||||||
| 9 జూన్
1964 |
11 జనవరి
1966 |
శాస్త్రి | లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి | ||||||
| 11 జనవరి
1966 |
24 జనవరి
1966 |
నందా II | గుల్జారీలాల్ నందా
(నటన) | ||||||
| ఆరోగ్య & కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రి | |||||||||
| (3) |
|
సుశీల నయ్యర్
(1914–2001) ఝాన్సీ (MoS) ఎంపీ |
24 జనవరి
1966 |
13 మార్చి
1967 |
323 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | ఇందిరా ఐ | ఇందిరా గాంధీ | |
| 4 | శ్రీపతి చంద్రశేఖర్
(1918–2001) తమిళనాడు రాజ్యసభ ఎంపీ (MoS) |
13 మార్చి
1967 |
14 నవంబర్
1967 |
246 రోజులు | ఇందిరా II | ||||
| 5 | 
|
సత్య నారాయణ్ సిన్హా
(1900–1983) దర్భంగా ఎంపీ |
14 నవంబర్
1967 |
14 ఫిబ్రవరి
1969 |
1 సంవత్సరం, 92 రోజులు | ||||
| 6 | 
|
కోదర్‌దాస్ కాళిదాస్ షా
(1908–1986) గుజరాత్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ |
14 ఫిబ్రవరి
1969 |
19 మే
1971 |
2 సంవత్సరాలు, 94 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్) | |||
| 7 | 
|
ఉమా శంకర్ దీక్షిత్
(1901–1991) ఉత్తరప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ |
19 మే
1971 |
5 ఫిబ్రవరి
1973 |
1 సంవత్సరం, 262 రోజులు | ఇందిర III | |||
| 8 | 
|
రఘునాథ్ కేశవ్ ఖదీల్కర్
(1905–1979) ఖేడ్ (MoS) ఎంపీ |
5 ఫిబ్రవరి
1973 |
9 నవంబర్
1973 |
277 రోజులు | ||||
| 9 | 
|
కరణ్ సింగ్
(జననం 1931) ఉధంపూర్ ఎంపీ |
9 నవంబర్
1973 |
24 మార్చి
1977 |
3 సంవత్సరాలు, 135 రోజులు | ||||
| ఆరోగ్య & కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ మంత్రి | |||||||||
| 10 | 
|
రాజ్ నారాయణ్
(1917–1986) అలహాబాద్ ఎంపీ |
28 మార్చి
1977 |
1 జూలై
1978 |
1 సంవత్సరం, 95 రోజులు | జనతా పార్టీ | దేశాయ్ | మొరార్జీ దేశాయ్ | |
| – | .jpg)
|
మొరార్జీ దేశాయ్
(1896–1995) సూరత్ ఎంపీ (ప్రధాని) |
1 జూలై
1978 |
24 జనవరి
1979 |
207 రోజులు | ||||
| 11 | 
|
రబీ రే
(1926–2017) ఒడిశా రాజ్యసభ ఎంపీ |
28 జూలై
1979 |
14 జనవరి
1980 |
170 రోజులు | జనతా పార్టీ (సెక్యులర్) | చరణ్ సింగ్ | చరణ్ సింగ్ | |
| 12 | 
|
బి. శంకరానంద్
(1925–2009) చిక్కోడి ఎంపీ |
16 జనవరి
1980 |
31 అక్టోబర్
1984 |
4 సంవత్సరాలు, 350 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) | ఇందిర IV | ఇందిరా గాంధీ | |
| 4 నవంబర్
1984 |
31 డిసెంబర్
1984 |
రాజీవ్ ఐ | రాజీవ్ గాంధీ | ||||||
| 13 | .jpg)
|
మొహసినా కిద్వాయ్
(జననం 1932) మీరట్ ఎంపీ |
31 డిసెంబర్
1984 |
24 జూన్
1986 |
1 సంవత్సరం, 175 రోజులు | రాజీవ్ II | |||
| – | 
|
రాజీవ్ గాంధీ
(1944–1991) అమేథీ ఎంపీ (ప్రధాని) |
24 జూన్
1986 |
14 ఫిబ్రవరి
1988 |
1 సంవత్సరం, 235 రోజులు | ||||
| 14 | 
|
మోతీలాల్ వోరా
(1928–2020) మధ్యప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ |
14 ఫిబ్రవరి
1988 |
24 జనవరి
1989 |
345 రోజులు | ||||
| 15 | .jpg)
|
రామ్ నివాస్ మిర్ధా
(1924–2010) రాజస్థాన్ రాజ్యసభ ఎంపీ (MoS, I/C) |
24 జనవరి
1989 |
4 జూలై
1989 |
161 రోజులు | ||||
| 16 | రఫీక్ ఆలం
(1929–2011) బీహార్ రాజ్యసభ ఎంపీ (MoS, I/C) |
4 జూలై
1989 |
2 డిసెంబర్
1989 |
151 రోజులు | |||||
| 17 | 
|
నీలమణి రౌత్రే
(1920–2004) పూరీకి ఎంపీ |
6 డిసెంబర్
1989 |
23 ఏప్రిల్
1990 |
138 రోజులు | జనతాదళ్ | విశ్వనాథ్ | వీపీ సింగ్ | |
| 18 | రషీద్ మసూద్
(1947–2020) సహారన్‌పూర్ ఎంపీ (MoS, I/C) |
23 ఏప్రిల్
1990 |
10 నవంబర్
1990 |
201 రోజులు | |||||
| 19 | షకీలుర్ రెహ్మాన్
(1931–2016) దర్భంగా ఎంపీ |
21 నవంబర్
1990 |
20 ఫిబ్రవరి
1991 |
91 రోజులు | సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ) | చంద్ర శేఖర్ | చంద్ర శేఖర్ | ||
| – | 
|
చంద్ర శేఖర్
(1927–2007) బల్లియా ఎంపీ (ప్రధాన మంత్రి) |
20 ఫిబ్రవరి
1991 |
21 జూన్
1991 |
121 రోజులు | ||||
| 20 | .jpg)
|
మఖన్ లాల్ ఫోతేదార్
(1932–2017) ఉత్తరప్రదేశ్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ |
21 జూన్
1991 |
17 జనవరి
1993 |
1 సంవత్సరం, 210 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) | రావు | పివి నరసింహారావు | |
| (12) |
|
బి. శంకరానంద్
(1925–2009) చిక్కోడి ఎంపీ |
18 జనవరి
1993 |
22 డిసెంబర్
1994 |
1 సంవత్సరం, 338 రోజులు | ||||
| – | (2).jpg)
|
పి.వి.నరసింహారావు
(1921–2004) నంద్యాల ఎంపీ (ప్రధాని) |
23 డిసెంబర్
1994 |
11 జూన్
1995 |
170 రోజులు | ||||
| 21 | .jpg)
|
AR అంతులే
(1929–2014) కొలాబా ఎంపీ |
11 జూన్
1995 |
16 మే
1996 |
340 రోజులు | ||||
| 22 | సర్తాజ్ సింగ్
(జననం 1940) నర్మదాపురం ఎంపీ |
16 మే
1996 |
1 జూన్
1996 |
16 రోజులు | భారతీయ జనతా పార్టీ | వాజ్‌పేయి ఐ | అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | ||
| – | 
|
హెచ్‌డి దేవెగౌడ
(జననం 1933) ఎన్నిక కాలేదు (ప్రధాని) |
1 జూన్
1996 |
29 జూన్
1996 |
28 రోజులు | జనతాదళ్ | దేవెగౌడ | హెచ్‌డి దేవెగౌడ | |
| 23 | సలీమ్ ఇక్బాల్ షెర్వానీ
(జననం 1953) బదౌన్ ఎంపీ (MoS, I/C) |
29 జూన్
1996 |
21 ఏప్రిల్
1997 |
345 రోజులు | |||||
| 21 ఏప్రిల్
1997 |
9 జూన్
1997 |
గుజ్రాల్ | ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ | ||||||
| – | 
|
ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్
(1919–2012) బీహార్ రాజ్యసభ ఎంపీ (ప్రధాన మంత్రి) |
9 జూన్
1997 |
19 మార్చి
1998 |
283 రోజులు | ||||
| 24 | దళిత్ ఎజిల్మలై
(1945–2020) చిదంబరం ఎంపీ (MoS, I/C) |
20 మార్చి
1998 |
14 ఆగస్టు
1999 |
1 సంవత్సరం, 0 రోజులు | పట్టాలి మక్కల్ కట్చి | వాజ్‌పేయి II | అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | ||
| – | .jpg)
|
అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి
(1924–2018) లక్నో ఎంపీ (ప్రధాని) |
14 ఆగస్టు
1999 |
16 ఆగస్టు
1999 |
2 రోజులు | భారతీయ జనతా పార్టీ | |||
| 25 | ఎకె పటేల్
(జననం 1931) మెహసేనా (MoS, I/C) తరపున MP |
16 ఆగస్టు
1999 |
13 అక్టోబర్
1999 |
58 రోజులు | |||||
| 26 | NT షణ్ముగం వేలూరు
MP (MoS, I/C) |
13 అక్టోబర్
1999 |
27 మే
2000 |
227 రోజులు | పట్టాలి మక్కల్ కట్చి | వాజ్‌పేయి III | |||
| 27 | .jpg)
|
సీపీ ఠాకూర్
(జననం 1931) పాట్నా ఎంపీ |
27 మే
2000 |
1 జూలై
2002 |
2 సంవత్సరాలు, 35 రోజులు | భారతీయ జనతా పార్టీ | |||
| 28 | 
|
శత్రుఘ్న సిన్హా
(జననం 1946) బీహార్ రాజ్యసభ ఎంపీ |
1 జూలై
2002 |
29 జనవరి
2003 |
212 రోజులు | ||||
| 29 | 
|
సుష్మా స్వరాజ్
(1952–2019) ఉత్తరాఖండ్ రాజ్యసభ ఎంపీ |
29 జనవరి
2003 |
22 మే
2004 |
1 సంవత్సరం, 114 రోజులు | ||||
| 30 | .jpg)
|
అన్బుమణి రామదాస్
(జననం 1968) తమిళనాడు రాజ్యసభ ఎంపీ |
23 మే
2004 |
29 మార్చి
2009 |
4 సంవత్సరాలు, 310 రోజులు | పట్టాలి మక్కల్ కట్చి | మన్మోహన్ ఐ | మన్మోహన్ సింగ్ | |
| 31 | .jpg)
|
పనబాక లక్ష్మి
(జననం 1958) నెల్లూరు ఎంపీ (MoS, I/C) |
29 మార్చి
2009 |
22 మే
2009 |
54 రోజులు | భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | |||
| 32 | .jpg)
|
గులాం నబీ ఆజాద్
(జననం 1949) జమ్మూ కాశ్మీర్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ |
29 మే
2009 |
26 మే
2014 |
4 సంవత్సరాలు, 362 రోజులు | మన్మోహన్ II | |||
| 33 | 
|
హర్షవర్ధన్
(జననం 1954) చాందినీ చౌక్ ఎంపీ |
27 మే
2014 |
9 నవంబర్
2014 |
99 రోజులు | భారతీయ జనతా పార్టీ | మోదీ ఐ | నరేంద్ర మోదీ | |
| 34 | .jpg)
|
జగత్ ప్రకాష్ నడ్డా
(జననం 1960) హిమాచల్ ప్రదేశ్ రాజ్యసభ ఎంపీ |
9 నవంబర్
2014 |
30 మే
2019 |
4 సంవత్సరాలు, 202 రోజులు | ||||
| (33) |
|
హర్షవర్ధన్
(జననం 1954) చాందినీ చౌక్ ఎంపీ |
31 మే
2019 |
7 జూలై
2021 |
2 సంవత్సరాలు, 37 రోజులు | మోడీ II | |||
| 35 | .png)
|
మన్సుఖ్ మాండవియా
(జననం 1972) గుజరాత్‌కు రాజ్యసభ ఎంపీ |
7 జూలై
2021 |
9 జూన్
2024 |
2 సంవత్సరాలు, 338 రోజులు | ||||
| (34) |
|
జగత్ ప్రకాష్ నడ్డా
(జననం 1960) హిమాచల్ ప్రదేశ్ రాజ్యసభ ఎంపీ |
10 జూన్
2024 |
మోడీ III | |||||
రాష్ట్ర మంత్రుల జాబితా
మార్చు| రాష్ట్ర మంత్రి | ఫోటో | పదం | సంవత్సరాలు | ప్రధాన మంత్రి | రాజకీయ పార్టీ | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ఫగ్గన్ సింగ్ కులస్తే | .jpg)
|
5 జూలై 2016 | 3 సెప్టెంబర్ 2017 | 1 సంవత్సరం, 60 రోజులు | నరేంద్ర మోదీ | భారతీయ జనతా పార్టీ | |
| అనుప్రియా పటేల్ | _2018_and_launch_of_the_National_Health_Resource_Repository_(NHRR),_in_New_Delhi.JPG)
|
5 జూలై 2016 | 30 మే 2019 | 2 సంవత్సరాలు, 329 రోజులు | అప్నా దల్ (సోనేలాల్) | ||
| అశ్విని కుమార్ చౌబే | 
|
3 సెప్టెంబర్ 2017 | 7 జూలై 2021 | 3 సంవత్సరాలు, 307 రోజులు | భారతీయ జనతా పార్టీ | ||
| భారతి పవార్ | 7 జూలై 2021 | 10 జూన్ 2024 | 2 సంవత్సరాలు, 339 రోజులు | ||||
| ఎస్.పి. సింగ్ బఘేల్ | 
|
18 మే 2023 | 10 జూన్ 2024 | 1 సంవత్సరం, 23 రోజులు | |||
| ప్రతాపరావు గణపత్రావ్ జాదవ్ | 
|
10 జూన్ 2024 | శివసేన | ||||
| అనుప్రియా పటేల్ | 
|
10 జూన్ 2024 | అప్నా దల్ (సోనేలాల్) | ||||
మూలాలు
మార్చు- ↑ "Health & Family Welfare| National Portal of India".
- ↑ "Suspension of anti-diabetes drug takes industry by surprise". The Hindu. June 27, 2013. Retrieved August 1, 2013.
- ↑ "Let the science decide", The Hindu, July 24, 2013, retrieved 1 August 2013
- ↑ "Indian Pharmacopoeia Commission". ipc.nic.in. Archived from the original on 2011-09-27. Retrieved 2020-04-05.
- ↑ "Departments :: Ministry of Health & Family Welfare". Archived from the original on 2017-02-28. Retrieved 2024-07-03.
- ↑ Rath, Goura Kishor (Winter 2014). "National cancer control and registration program in India". Indian Journal of Medical and Paediatric Oncology. 34 (4): 288–90. doi:10.4103/0971-5851.144991. PMC 4264276. PMID 25538407 – via National Institutes of Health.
- ↑ "Tele MANAS". telemanas.mohfw.gov.in. Retrieved 2023-10-20.