గుర్రపు బాదము కుటుంబము

గుర్రపు బాదము కుటుంబము వృక్షశాస్త్రములోని ఒక కుటుంబము. ఈ కుటుంబము ఉష్ణ ప్రదేశములలో గలదు. దీనిలో చిన్న మొక్కలౌ మొదలు పెద్ద చెట్ల వరకు నున్నవి.

ఈ కుటుంబపు ప్రతి మొక్క యొక్కలేత కొమ్మమీదను లేత యాకుల మీదను దట్టముగా గోధుమ వర్ణముగల రోమములు గలవు. ఈ రోమములు ఆముదపాకుల మీద నున్న తెల్లిని పొడివలె లేత యాకులను ఎండకు వాడి పోకుండ గాపాడును. వీనిలో ఆకులు అభిముఖ చేరిక, లఘు పత్రములు లేదా, తాళ పత్ర వైఖరినున్న మిశ్రమ పత్రములు. కణువు పుచ్చములు గలవు. వువ్వులు చిన్నవి. ఆకర్షణ పత్రములు కొన్నిటియందు లేవు. కింజల్కలములన్నియు గలిసియుండును. పుప్పొడి తిత్తులు రెండు గదులు. అండ కోశము 5 గదులు. ఒక్కొక్కప్పుడు కాయలోని గదులు విడిగా నుండును.

కుటుంబ లక్షణాలు

గుర్రపుబాదము చెట్టు: పొడుగుగా బెరుగును. బెరడు పెచ్చులు పెచ్చులుగా వచ్చును. లేత కొమ్మల మీదను ఆకుల మీదను దట్టముగా రోమములు గలవు.
ఆకులు: ఒంటరి చేరిక. మిశ్రమ పత్రములు. తాళ పత్ర వైఖరి. కణుపు పుచ్చములు గలవు. విషమ రేఖ పత్రము.
పుష్పమంజరి: కొమ్మల చివరనుండి గుత్తులు గుత్తులుగా మధ్యారంభ మంజరులు గలవు. పుష్పములు చిన్నవి., సరాళము, ఆకు పచ్చ రంగు.
పుష్పకోశము: ఈ రక్షక పత్రములు 5. వానిమీద దట్టముగ రోమములు గలవు. మొగ్గలో నొక దాని నొకటి తాకు చుండును.
దళవలయము: లేదు.
కింజల్కములు: అన్నియు గలసి యొక గొట్టము వలె నైనవి. గొట్టము పైన గిన్ని వలె వెడల్పుగా నున్నది. దీని మీద రెండు గదులు గల్గిన 12 పుప్పొడి తిత్తులు గలవు.
అండకోశము: పుప్పొడి తిత్తులచే నావరింపబడి యున్నది. 5 తమ్మెలున్నవి. కీలము 1. లావుగ నుండును. కాయలో నొక గదియే గలదు. అండాశయము నందున్న మిగిలిన నాలుగు గదులు పెరుగవు.

ముఖ్యమైన మొక్కలు

కావలిచెట్టు: కొండ ప్రదేశముల నుండును;. ఆకులు లఘు పత్రములు. పచ్చని పువ్వులు, పురుష పుష్పములు మిధున పుష్పములు గలసి యుండును. ప్రతి పుష్పము 5 కాయలు కాచును. దీని కలప మెత్తగా నుండుట చే నంత పనికి రాదు.
కాకరచెట్టు: పెద్ద వృక్షము. ఆకులు చాల వెడల్పుగా నుండును. పుప్పొడి తిత్తులు 30 వరకు గలవు. పువ్వులు ఎర్రగా నుండును.
గుర్రపుబాదము: చెట్టు తోటలలో బెరుగు చున్నది. దీని గింజల నుండి చమురు తీయుదురు. చమురు కొంచెము పచ్చగా నుండును గాని వాసన యుండదు. దీనిని ఔషదములలో నుపయోగించెదరు.
ఉద్రికచెట్టు: తోటలలోను అడవులలో కూడా బెరుగు చున్నది. పువ్వులు చిన్నవి. పచ్చని రేకులు గలవు. దీని బెరడుతో గషాయము కాచి ఔషధములలో వాడుదురు.
వలంబారి చెట్టు: అడవులలో బెరుగును. దీని కాయలు పొడుగుగా మెలిపెట్టి కొని యుండును. ఈ మెలి, గిజను వెదజల్లుట కొక సాధనమగు చున్నది. కాయలెండి మెలి విడిపోవు నప్పుడు లోపలి గింజలు కదలి బైట పడును. ఈ కాయలను బొడుము చేసి ఔషధములలో వాడుదురు.
బంధూకము: వరి చేల వద్ద బెరుగును. ఆకులు సన్నముగా పువ్వు లెర్రగా నుండును.
కర్ణికార వృక్షము: దీని ఆకుల యొక్క తొడిమ పత్రముతో నంచునదు గలియక, ఆముదము, తామర యాకుల యందట్లు మధ్య గలియు చున్నది.
కోకోచెట్టు: మన కాఫీ తేయాకు వలె గాచి త్రాగు కోకో ఈ కుటుంబపు చెట్టు యొక్క గింజల నుండి చేస్తున్నారు. కోకో చెట్లను మన దేశములో నాటి పెంఫ జూచిరి గాని విరివిరిగా బెరుగుట లేదు. మలబారు ప్రాంతముల కొన్ని కొండల మీద మాత్ర మీ చెట్లు పెరుగు చున్నవి. వీనిని 15 అడుగుల దూర దూరముగ గింజలు నాటి పెంచెదరు. 4..5 ఎండ్లకు గాపునకు వచ్చి పెక్కేండ్లు ఫలించును. కాయలు 6.....9 అంగుళముల పొడుగుగా నుండును. ఒక్కొక్క కాయలో 40 గింజలుండును. ఈ గింజలను దీసి, పులియబెట్టి పిదప నెండ బెట్టి వేయించెదరు. తరువాత వానిని బొడుము గొట్టి ఆ పొడుములో బంచదారయు కొన్ని సువానస పదార్థములను గలుపుదురు. కోకో పంట విస్తారము బెలిజియము దేశములో గలదు. అచ్చట నుండియే చాల దేశములకు ఎగుమతి యగుచున్నది. కాఫీ, తేయాకు వలె ల్గోకోకు నిద్ర బోగొట్టు గుణము లేదు. వాని వలే గాక ఇది బలము నిచ్చు నాహార పదార్థము. కాని దీనిని విశేషముగ వాడినచో మల బద్ధము కలుగుట కూడా ఉంది.