గొలుసు పంపు అనగా ఒక రకమైన నీటి పంపు. ఇందులో అనేక వృత్తాకార చట్రాలను ఒకదాని తరువాత ఒకటి వరుసగా అమర్చబడి ఉంటాయి.

Al-Jazari's hydropowered saqiya chain pump in 1206.
Two types of hydraulic-powered chain pump from the Chinese encyclopedia Tiangong Kaiwu (1637), written by Song Yingxing.

ఈ గొలుసులో ఒక భాగం నీటిలో మునిగి ఉంటుంది. ఈ గొలుసు దాని చట్రం వ్యాసం కన్నా ఎక్కువ వ్యాసం గల ఒక గొట్టం గుండా అమర్చబడి ఉంటుంది. ఈ గొలుసు నిరంతరం తిరగడం మూలంగా గొలుసులోని చట్రాల ద్వారా నీరు పైకి వస్తుంది.

అందువలన ఈ గొలుసు తిరిగినపుడు దీనికున్న పాత్రలు పల్లంలోనున్న నీటివనరు లోపలికి మునిగి నీటిని నింపుకొని గట్టునున్న కాలువలకు చేరవేస్తాయి. ఈ చైన్ పంపులను ప్రాచీన మధ్య ప్రాచ్యం, ఐరోపా, చైనా, ప్రాచీన ఈజిప్ట్ లలో శతాబ్దాలుగా ఉపయోగించారు.

చరిత్ర

మార్చు

ఈ పరికరం యొక్క ప్రారంభ ఆధారాలు 700 B.C ల లోణి బాబిలోనియా గ్రంథాలలో ఉన్నాయి. ఈ పంపులు సాధారణంగా మానవులు లేదా జంతువుల శక్తి ద్వారా నడపబడేవి.[1] ఈ పంపులు 200 B.C ప్రాంతంలో పురాతన ఈజిప్టు లో కూడా ఉన్నట్లు ఆధారాలున్నాయి. ఇవి గేర్లతో నడిచినట్లు ఆధారాలున్నాయి.

ఒక రకమైన గొలుసు పంఫును ప్రాచీన గ్రీకులు, రోమల్ను ఉపయోగించారు. వారు కొన్ని సార్లు ఈ గొలుసుకు కుండలు, గరిటెలు వంటివి అమర్చారు. 2వ శతాబ్దంలో దీనిని లండన్ భద్రపరిచారు.[2] 2వ శతాబ్దంలో ఈ పరికరం గురించి ఫిలో ఆఫ్ బైజాంటియో తన రచనలలో ప్రస్తావించాడు. [3] 30 B.C. లో విట్రవస్ అనే చరిత్రకారుడు ఈ పరికరం గురించి ప్రస్తావించాడు. 1వ శతాబ్దంలో నేమీ సరస్సు లో రోమన్లు ఉపయోగించారు. .[4][5]

ఈ గొలుసు పంపులను యూరోపియన్లు పురరుజ్జీవన కాలంలో ఖనిజాలను తీయడానికి, ఉపయోగించారు. [6]

ఇవి కూడా చూడండి

మార్చు

తాడు పంపు

మూలాలు

మార్చు
  1. Joseph Needham, Science and Civilisation in China 4(2) (1965), p. 352.
  2. Blair, Ian; Spain, Robert; Taylor, Tony (2019-04-08), Bouet, Alain (ed.), "The technology of the 1st – and 2nd – century roman bucket chains from London: from excavation to reconstruction", Aquam in altum exprimere : Les machines élévatrices d’eau dans l’Antiquité, Scripta Antiqua (in ఇంగ్లీష్), Pessac: Ausonius Éditions, pp. 85–114, ISBN 978-2-35613-295-6, retrieved 2021-11-03
  3. "The chained pump of Philon (mangani)". kotsanas.com. Archived from the original on 2021-11-03. Retrieved 2021-11-03.
  4. Robinson, Damian. Maritime Archaeology and AncientTrade in the Mediterranean. Oxford Centre for Maritime Archaeology Monograph. pp. 43–44.
  5. Needham, Volume 4, Part 2, p. 109.
  6. G. Agricola, In Re Metallica, <page needed>.