జలశక్తి మంత్రిత్వ శాఖ
జలశక్తి మంత్రిత్వ శాఖ ( lit. ' జలవనరుల మంత్రిత్వ శాఖ ' ) భారత ప్రభుత్వంలో ఒక మంత్రిత్వ శాఖ, ఇది మే 2019లో రెండవ మోడీ మంత్రిత్వ శాఖ క్రింద ఏర్పడింది. ఇది రెండు మంత్రిత్వ శాఖలు జలవనరులు, నదుల అభివృద్ధి & గంగా పునరుజ్జీవన మంత్రిత్వ శాఖ, తాగునీరు పారిశుద్ధ్య మంత్రిత్వ శాఖ విలీనం ద్వారా ఏర్పడింది.[1]
ఈ మంత్రిత్వ శాఖ ఏర్పాటు గత కొన్ని దశాబ్దాలుగా దేశం ఎదుర్కొంటున్న నీటి సవాళ్లపై భారతదేశం తీవ్రతను ప్రతిబింబిస్తుంది.[2] WAPCOS ఒక భారతీయ బహుళజాతి ప్రభుత్వ సంస్థ & కన్సల్టెన్సీ సంస్థ, ఇది భారత ప్రభుత్వ జల శక్తి మంత్రిత్వ శాఖకు పూర్తిగా స్వంతం.[3] [4][5][6]
విధులు
మార్చుగంగా నదిని శుభ్రపరిచే లక్ష్యంతో మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేశారు . ఇతర పొరుగు దేశాలతో పాటు భారతదేశం పంచుకునే అంతర్-రాష్ట్ర నీటి వనరులు మరియు నదుల మధ్య ఏదైనా అంతర్జాతీయ లేదా జాతీయ వివాదాలను కూడా వారు కలిగి ఉంటారు. దేశంలోని ప్రజలకు సురక్షితమైన మంచినీటిని అందించడానికి గంగ మరియు దాని ఉపనదులను శుద్ధి చేసేందుకు "నమామి గంగే" అనే ప్రత్యేక ప్రాజెక్ట్ ప్రారంభించబడింది. మంత్రిత్వ శాఖ సామాజికంపై తన ప్రత్యేక ప్రచారాలను కూడా ప్రారంభించింది, తద్వారా దేశంలోని పౌరులు నీటి సంరక్షణ గురించి తెలుసుకుంటారు .
మంత్రిత్వ శాఖ సంస్థ
మార్చుఈ మంత్రిత్వ శాఖ క్రింద రెండు విభాగాలు పని చేస్తాయి, ఈ విభాగాలు వాటి కార్యాలయాలు క్రింది విధంగా ఉన్నాయి:
జలవనరుల శాఖ, నదుల అభివృద్ధి & గంగా పునరుజ్జీవనం
మార్చుఅనుబంధ కార్యాలయాలు/సంఘాలు
మార్చు- నేషనల్ మిషన్ ఫర్ క్లీన్ గంగా (NMCG) లేదా నమామి గంగే కార్యక్రమం
- సెంట్రల్ వాటర్ కమిషన్ (CWC)
- సెంట్రల్ గ్రౌండ్ వాటర్ బోర్డ్ (CGWB)
- జాతీయ నీటి అభివృద్ధి సంస్థ (NWDA)
- నేషనల్ రివర్ కన్జర్వేషన్ డైరెక్టరేట్ (NRCD)
- బ్రహ్మపుత్ర బోర్డు
పరిశోధన/శిక్షణ సంస్థలు
మార్చు- నేషనల్ వాటర్ ఇన్ఫర్మేటిక్స్ సెంటర్ (NWIC)
- సెంట్రల్ సాయిల్ అండ్ మెటీరియల్స్ రీసెర్చ్ స్టేషన్ (CSMRS)
- నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ హైడ్రాలజీ (NIH)
- సెంట్రల్ వాటర్ అండ్ పవర్ రీసెర్చ్ స్టేషన్ (CWPRS)
- నార్త్ ఈస్టర్న్ రీజినల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ వాటర్ అండ్ ల్యాండ్ మేనేజ్‌మెంట్ (NERIWALM)
PSUలు
మార్చు- వాటర్ అండ్ పవర్ కన్సల్టెన్సీ సర్వీసెస్ లిమిటెడ్ (WAPCOS)
- నేషనల్ ప్రాజెక్ట్స్ కన్స్ట్రక్షన్ కార్పొరేషన్ లిమిటెడ్ (NPCC)
నీటి నియంత్రణ సంస్థలు
మార్చు- నర్మదా కంట్రోల్ అథారిటీ (NCA)
- ఫరక్కా బ్యారేజ్ ప్రాజెక్ట్ (FBP)
- ఎగువ యమునా నది బోర్డు (UYRB)
- గంగా వరద నియంత్రణ కమిషన్ (GFCC)
- బన్‌సాగర్ కంట్రోల్ బోర్డ్ (BCB)
- బెత్వా రివర్ బోర్డ్ (BRB)
- తుంగభద్ర బోర్డు (TB)
- గోదావరి రివర్ మేనేజ్‌మెంట్ బోర్డు
- కృష్ణా రివర్ మేనేజ్‌మెంట్ బోర్డు (KRMB)
- కావేరి నీటి నిర్వహణ అథారిటీ (CWMA)
నీటిపారుదల ప్రాజెక్ట్ MoJS ద్వారా నిధులు పొందింది
మార్చు- పోలవరం ప్రాజెక్ట్ అథారిటీ
నీటి వివాద ట్రిబ్యునల్స్
మార్చు- మహానది జల వివాదాల ట్రిబ్యునల్
- మహదాయి జల వివాదాల ట్రిబ్యునల్
- రవి అండ్ బియాస్ నీటి వివాద ట్రిబ్యునల్
- కృష్ణా జల వివాద ట్రిబ్యునల్
- వంశధార జల వివాద ట్రిబ్యునల్
డిపార్ట్‌మెంట్ ఆఫ్ డ్రింకింగ్ వాటర్ అండ్ శానిటేషన్
మార్చుఈ విభాగం ప్రజల కోసం అనేక పారిశుద్ధ్య మిషన్లు కార్యక్రమాలను ప్రోత్సహిస్తుంది, ప్రధాన పారిశుధ్య కార్యక్రమాలు:
- జల్ జీవన్ మిషన్
- స్వచ్ఛ భారత్ మిషన్
కేబినెట్ మంత్రులు
మార్చు| నం. | చిత్తరువు | మంత్రి
(జనన-మరణ) నియోజకవర్గం |
పదవీకాలం | పార్టీ | మంత్రిత్వ శాఖ | ప్రధాన మంత్రి | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| నుండి | కు | కాలం | ||||||||
| 1 | గజేంద్ర సింగ్ షెకావత్
(జననం 1967) జోధ్‌పూర్ ఎంపీ |
31 మే
2019 |
9 జూన్
2024 |
5 సంవత్సరాలు, 9 రోజులు | భారతీయ జనతా పార్టీ | మోడీ II | నరేంద్ర మోదీ | |||
| 2 | చంద్రకాంత్ రఘునాథ్ పాటిల్
(జననం 1955) నవ్‌సారి ఎంపీ |
10 జూన్
2024 |
అధికారంలో ఉంది | 69 రోజులు | మోడీ III | |||||
సహాయ మంత్రులు
మార్చు| నం. | చిత్తరువు | మంత్రి
(జనన-మరణ) నియోజకవర్గం |
పదవీకాలం | రాజకీయ పార్టీ | మంత్రిత్వ శాఖ | ప్రధాన మంత్రి | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| నుండి | కు | కాలం | ||||||||
| 1 | రత్తన్ లాల్ కటారియా
(1951–2023) అంబాలా ఎంపీ |
31 మే
2019 |
7 జూలై
2021 |
2 సంవత్సరాలు, 37 రోజులు | భారతీయ జనతా పార్టీ | మోడీ II | నరేంద్ర మోదీ | |||
| 2 | ప్రహ్లాద్ సింగ్ పటేల్
(జననం 1960) దామోహ్ ఎంపీ |
7 జూలై
2021 |
7 డిసెంబర్
2023 |
2 సంవత్సరాలు, 153 రోజులు | ||||||
| 3 | బిశ్వేశ్వర్ తుడు
(జననం 1965) మయూర్‌భంజ్ ఎంపీ |
7 జూలై
2021 |
9 జూన్
2024 |
2 సంవత్సరాలు, 338 రోజులు | ||||||
| 4 | రాజీవ్ చంద్రశేఖర్
(జననం 1964) కర్ణాటక రాజ్యసభ ఎంపీ |
7 డిసెంబర్
2023 |
9 జూన్
2024 |
185 రోజులు | ||||||
| 5 | వి.సోమన్న
(జననం 1950) తుమకూరు ఎంపీ |
10 జూన్
2024 |
ప్రస్తుతం | మోడీ III | ||||||
| 6 | డాక్టర్ రాజ్ భూషణ్ చౌదరి ముజఫర్‌పూర్
ఎంపీ | |||||||||
మూలాలు
మార్చు- ↑ "Govt forms 'Jal Shakti' Ministry by merging Water Resources and Drinking Water Ministries". Business Standard. 31 May 2019. Retrieved 10 July 2019.
- ↑ "Water Challenges: India Forms a New Ministry". Report Syndication. September 25, 2019.
- ↑ "WAPCOS | International Consultants | Water Resources | Power & Infrastructure Development". www.wapcos.gov.in. Archived from the original on 2021-12-29. Retrieved 2021-12-19.
- ↑ "Nitin Gadkari dubs India as 'goldmine' for ropeways; asks Doppelmayr to tap opportunities". Zee Business. 2018-11-05. Retrieved 2021-12-19.
- ↑ "WAPCOS CMD R K Gupta to remain on turf till 2020". IndianMandarins (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2021-12-19.
- ↑ "Shri R.K. Gupta CMD NPCC visits WAPCOS Limited ". www.psuconnect.in (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2021-12-19.