దాల్చిన కుటుంబము

దాల్చిన చెట్టు మన దేశములోఎక్కువగా లేవు.

ఎండిన బెరడు కుట్లు, బెరడు పొడి, చిన్న చెట్టు సిన్నమోమమ్ వెరమ్ పువ్వులు

దాల్చిన కుటుంబము

సిన్నమోమమ్ వెరమ్, కోహ్లర్స్ మెడిసినల్ ప్లాంట్స్ నుండి (1887)

ఆకులు

ఒంటరి చేరిక. కణుపు పుచ్చములు లేవు. అండాకారము దట్టముగాను బిరుసు గానుండును. రోమములు లేవు. మూడు పెద్ద ఈనెలు గలవు. కొన గుండ్రము. ఆకులకు సువాసన గలదు.

పుష్ప మంజరి

కణుపు సందులందుండి మధ్యారంభమంజరులగు రెమ్మ గెలలు. ఇవి ఆకుల కంటే పొడుగగా నున్నవి. వాని మీద రోమములు గలవు. మిథున పుష్పములును స్త్రీ పుష్పములును గలవు. స్త్రీ పుష్పములు పెద్దవి.

పుష్పవిచోళము

సంయుక్తము. 5 తమ్మెలు గలవు. ఇవి కొంచెము హెచ్చు తగ్గుగ సమముగనే యున్నవి.

కింజల్కములు

9 తొమ్మిదికి తక్కువ కూడా గలుగు చుండును. ఒక వరుస గొడ్డు కింజల్కములు గూడ ఉన్నాయి. మూడవ వరుస వానిలో గ్రంథి కణములున్నవి. పుప్పొడి తిత్తులు నాలుగు గదులు.

368

అండకోశము

అండాశయము ఉచ్చము ఒక గది. పుష్పనిచోళములో అడుగుగా నుండును. కీలము అండాశయము చివర నుండియే వచ్చు చున్నది.

ఈ కుటుంబపు మొక్కల ఆకులు సువాసన వేయును. ఆకులలో గ్రంథి కణములు గలవు. అవి ఒంటరి చెరికగా నున్నవి. వానికి, కణుపు పుచ్చములు లేవు. పుష్ప మంజరులు కణుపు సందులందుండి మధ్యారంభ మంజరులుగా వచ్చు చున్నవి. కింజల్కములు రెండు మూడు వరుసలుగా నుండును. వానిలో కొన్నిటి మొదట గ్రంథి కణములు గలవు. అండాశయమొక గది.

దాల్చిన చెట్లను మన దేశములో అంత శ్రద్ధతో పెంచుట లేదు. అవి పడమటి కనుమల మీద బెరుగు చున్నవి. సాధారణముగ అన్ని నేలలందును పెరుగ గలవు కాని, మంచి నేలలు కానిచో చెక్క బాగుండదు. ఈ చెట్లు కొమ్మలను పాతినగాని గింజలను బాతిన గాని మొలచును. ఆరేడడుగుల దూరమున గోతులు తీసి వానిలో నాలుగైదేశ కాయలను పాతుదురు. మొక్కలు బాగుగ నెదిగిన పిమ్మట వానిని గురించి మనమంత జాగ్రత పుచ్చుకొన నక్కర లేదు. వాని చుట్తు నుండు చెత్త మొక్కలను పెరిగి వైచిన చాలును. కొంత ఎత్తు ఎదిగిన పిమ్మట వాని చిగుళ్ళను గోసి వేయుదురు. ఆరేడేండ్లెదిగన పిమ్మట బెరడును గొయ్య వచ్చును. మానుకును చుట్టుగాక రెండు వైపులనే గోయుదురు. కోయుట వర్షకాలములో నయ్యేఅ బెరడు సులభముగ వచ్చును. బెరడును గోసిస తరువాత నొక చెక్కమీద నొక దానిని జేర్చి గట్టిగా బిగించి కట్టి ఒక దినముంచెదరు. మరు నాడు ఆ చెక్కలపై నున్న పొరను కత్తితో గీసి వైచి వానిని నీడలో ఆర బెట్టుదురు. దానినే ముక్కలుగా కోసి అమ్మదెచ్చు చున్నారు.

దాల్చిన అరకు, ఆకులనుండియు వ్రేళ్ళనుండియు గూడ తీయుదురు. చెక్కను వేళ్ళను గూడ ఔషధములలో వాడుదురు. దాల్చిన చెక్క సుగంధ ద్రవ్యములలో నొకటి.

ఈ చెట్లలో చాల రకములు గలవు.

తాళస పత్రి కొండలమీద బాగుగ పెరుగును. తోటలలో దీనిని తరచుగా, పనస, పోక చెట్లతో గలసి పెంచుదురు. విశేష వర్షము వెంటనే తీక్షణమగు నెండ, ఇట్లు ఒక దానివెనుక నొకటి యున్నచో అవి బాగుగ పెరుగును. వర్షము సర్వదా గురియు చున్న యెడల సువాసన తగ్గును. వీని విత్తనములు పాతిన 5 ఏండ్లకు మొక్కలను దీసి దూర దూరముగా పాతుదురు. కొన్ని చోట్ల చిన్న మొక్క అడుగెత్తుగా నున్న ప్పుడేదీసి వేరుచోట బాతుదురు. ఇవి పదేండ్లకు ఫలితమునకు వచ్చును.

వర్షములును లేక, ఎండ ఎక్కువగను లేనప్పుడే ఆకులను కోయుట ఆరంబింతురు. లేత చెట్ల కేటేట కోయుదురు గాని ముదురు వాని ఆకులు రెండేసి ఏండ్ల కొక మాటే కోయుచుందురు. ఇట్లు చెట్టునకు నూరు సంవత్సరముల వరకు కోయ వచ్చును.

దీని ఆకులను కొందరు వంటలో ఉప యోగించెదరు. కరక్కాయలతో గలిపి రంగు వేయుటలో వాడుదురు. ఔషధములలో వాడుదురు.