నియోప్లాసమ్
విజ్ఞాన సర్వస్వంతో సమ్మిళితం కావాలంటే ఈ వ్యాసం నుండి ఇతర వ్యాసాలకు మరిన్ని లింకులుండాలి. (అక్టోబరు 2016) |
నాణ్యతను మెరుగుపరచేందుకు గాను ఈ వ్యాసానికి శుద్ది అవసరం. వికీపీడియా శైలిని అనుసరించి వ్యాసాన్ని మెరుగు పరచండి. వ్యాసంలో మెరుగు పరిచవలసిన అంశాల గురించి చర్చా పేజిలో చర్చించండి. లేదా ఈ మూస స్థానంలో మరింత నిర్దుష్టమైన మూస పెట్టండి. |
నియొప్లాసమ్ ("గ్రీకు"- నియొ-"క్రొత్త"+ప్లాస్మ-"ఏర్పడటమ్", "సృష్టింపబడటం") అంటే "నియొప్లాసియ" మూలంగా అసాధారణంగా ఏర్పడిన కణజాలము యొక్క ముద్ద. నియొప్లాసియ అంటే కణముల యొక్క అసాధారణ పునరుత్పాదన.నియొప్లాసియ కంటే ముందు కణాలు సాధారణంగా "మెటాప్లాసియ" లేదా "డిస్ప్లాసియ" [1] అనే అసాధారణ ఉత్పత్తి పద్ధతిని అనుసరిస్తాయి.అయితే మెటాప్లాసియ లేదా డిస్ప్లాసియ అన్ని సందర్భాలలోను నియొప్లాసియకే దారి తీస్తాయని చెప్పలేము.నియొప్లాస్టిక్ కణముల వృద్ధి ఎక్కువగా వుండి చుట్టుప్రక్కల వున్న మామూలు కణజాలముతో సమన్వయములో వుండదు.మస్తిష్కము నుండి వచ్చే ఉద్దీపన ఆగిపొయినా ఈ వృద్ధి ఈ విధముగా అధికముగా కొనసాగుతూనే వుంటుంది.ఈ వృద్ధి సాధారణంగా ఒక ముద్ద లేదా కణితి ఏర్పడటానికి హేతువు అవుతుంది.నియొప్లాసములు ఈ విధముగా ఉండ వచ్చు- 'వృద్ధి చెందనివి', 'హానికరానికి ముందు దశ ' (యదాస్థానంలో వున్న కేన్సర్), 'హానికరము' (కేన్సర్). ఆధునిక వైద్యములో 'కణితి' అంటే ముద్ద ఏర్పరిచే ఒక నియొప్లాసము అని అర్ద్ధము.కాని పూర్వము 'కణితి' అనే పదాన్ని వేరే అర్ద్ధములో వాడేవారు. అన్ని నియొప్లాసములు ముద్దలు ఏర్పర్చవని మనం గమనించాలి.
| నియోప్లాసమ్ |
|---|
-ప్లాసియా
మార్చు| ఎనాప్లాసియ | అంగములలో తేడా తెలియకుండా పొవుట. |
| ఏప్లాసియ | పూర్తిగా ఒక అంగము కాని లేదా ఏదైన ఒక అంగ భాగము కాని కనబడకుండా పొవుట. |
| హైపొప్లాసియ | కణముల సన్ఖ్య చాలకుండుట లేదా సాధారణ సన్ఖ్య కన్నా తక్కువ సన్ఖ్యలో కణములు వుండుట. |
| హైపర్ ప్లాసియ | శరీర ధర్మానికి సంబంధించి కణముల సన్ఖ్యలో వృద్ధి చెందుట. |
| నియొప్లాసియ | కణములలో అసాధారణ వృద్ధి. |
| డిస్ప్లాసియ | పరిపక్వతకి సంబంధించిన అసాధారణత. |
| మెటాప్లాసియ | ఒక కణము వేరే కణముగా మారిపోవుట. |
| ప్రోసొప్లాసియ | కణము పూర్తిగా ఒక క్రొత్త ధర్మాన్ని ఏర్పర్చుకొనుట. |
| డెస్మోప్లాసియ | సంధాన కణజాలములో వృద్ధి. |
రకాలు
మార్చునియొప్లాసము ఈ మూడింటిలో ఏదైనను అవ్వవచ్చును ---వృద్ధి చెందనివి, హానికరమంత శక్తి కలవి (కేన్సర్ ముందు దశ), లేదా హానికరమైనది (కేన్సర్) [2]
- వృద్ధి చెందని నియొప్లాసములకు ఉదాహరణ గర్భాశయ కణితి (uterine fibroids), మెలనోసైటిక్ నెవి (చర్మం పై ఏర్పడే పుట్టు మచ్చలు). ఇవి ఏ అంగములో అయితే పుట్టాయో అందులోనే వుంటాయి, ఇతర అంగాలకు వ్యాపించవు, కేన్సర్ గా రూపాతరం చెందవు.[1]
- హానికరమంత శక్తి కల నియొప్లాసములకు ఉదాహరణ యదాస్థానంలో వున్న కేన్సర్.ఇవి దాడి చేసి నాశనం చేయవు, కాని వాటి వృద్ధికి కావలసినంత సమయము దొరికిన అవి కేన్సర్ లోకి రూపాతరం చెందుతాయి.
- హానికరమైన నియొప్లాసములను సాధారణంగా కేన్సర్ అని పిలుస్తారు.ఇవి దాడి చేసి చుట్టు ప్రక్కల వున్న కణజాలాన్ని నాశనం చేస్తాయి.మెటాస్టాసిస్ (కేన్సర్ కణములు శోషరస నాళములు లేదా రక్త నాళముల ద్వారా ఇతర అంగములకు ప్రయాణించి అక్కడ వృద్ధి చెందుట) వుండవచ్చు, తద్వారా ఆతిద్ధేయి మరణానికి కారణమౌతాయి.
- ద్వితీయ శ్రేణి నియొప్లాసము అనగా ప్రధాన కణితి నుండి మెటాస్టాసిస్ వలన ఏర్పడ్డ కేన్సర్ కణితి అవ్వవచ్చును లేదా కేన్సర్ చికిత్సలో భాగమైన ఖీమోథిరపీ లేదా రేడియోథిరపీ వలన పూర్తిగా సంబంధం లేని మామూలు కణితి వృద్ధి చెందితే దానిని కూడా ద్వితీయ శ్రేణి నియొప్లాసము అనవచ్చును.
నిర్వచిన్చడం లోని బాధకాలు
మార్చునియొప్లాసియ అంటే వివిధ రకాల రోగాల కలయిక, కాబ్బట్టి దీనిని నిర్వచించడం కష్టం[3] .బ్రిటిష్ ఓంకోలోజిస్టు అయిన ఆర్.ఎ.విల్లిస్ యిచ్చిన నిర్వచనాన్ని సాధారణంగా చెబుతారు:"నియోప్లాసము అంటే కణజాలము యొక్క అసాధారణ ముద్ద,దాని వ్రుద్ధి అధికముగా వుండి చుట్టు ప్రక్కల వుండే సాధరణ కణజాలముతో ఏ మాత్రం సమన్వయము లేనిదై, మార్పుకు కారణభుతమైన ఉద్దీపన ఆగిపోయినను కాని ఇంకా అధికముగా వ్రుద్ధి చెందేది."[4] ఈ నిర్వచనానికి విమర్శలు వునాయి ఎందుకంటే 'నెవి' లాంటి నియొప్లాసములు వృద్ధి చెందవు.
క్లోనాలిటి
మార్చునియోప్లాస్టిక్ కణుతులు సాధారణంగా వివిధ రకాల కణములు కలిగి వుంటాయి.కాని వాటి వృద్ధి, వృద్ధి యొక్క మూలాలు ఒకే గుంపుకు చెందిన నియొప్లాస్టిక్ కణముల పై ఆధారపడి వుంటుంది.ఈ నియొప్లాస్టిక్ కణములను 'క్లోనల్' అని అనవచ్చు --అంటే అవి ఏక 'ప్రొజెనిటార్ కణము' నుండి ఉద్భవించాయి. కొన్నిసార్లు అన్ని నియోప్లాస్టిక్ కణములు ఒకే రకమైన జన్యుపరమైన (genetic) లేదా జన్యువులకు సంబంధించి వంశపారంపర్యమైన (epigenetic) ఒక అసాధరణతను కలిగి వుంటాయి. ఈ అసాధారణతే క్లోనాలిటికి మూలం అవుతుంది.లింఫోయిడ్ (lymphoid) నియోప్లాసములలో --- ఉదా:లింఫోమ (lymphoma), లూకీమియ (leukemia), వాటి ఇమ్యునోగోబ్లిన్ (immunoglobulin) జన్యువు (బి సెల్ క్షతముల కొరకు[B cell lesions]) లేదా టి-సెల్ రిసెప్టార్ (T-cell receptor) జన్యువు (టి సెల్ క్షతముల కొరకు[T cell lesions]) లలో ఒక కణము యొక్క పునర్నిమాణాన్ని పెద్దది చేసి పరిశీలించడం ద్వారా క్లోనాలిటీని రుజువు పరచగలం.లింఫోయిడ్ కణము యొక్క పునరుత్పాదన నియొప్లాస్టిక్ అని చెప్పుటకు ఈ నిరూపణ ఇప్పుడు తప్పనిసరి [5]. నియోప్లాసములను క్లొనల్ కణముల పునరుత్పాదనగా చెప్పడానికి బాగానే వుంటుంది కాని క్లోనాలిటీని అన్ని సందర్భములలో నిరూపించలేము. కాబ్బట్టి నియొప్లాసియ నిర్వచనములో క్లోనాలిటీ అవసరము లేదు.
నియొప్లాసియ, కణితి మధ్య భేదాలు
మార్చుకణితి (లాటిన్-- వాపు) అంటే ఏదైన వాపు, నియొప్లాస్టిక్ అయినను కాకున్నను, ఇది పూర్వపు అర్ధము. ప్రస్తుతము వైద్య పరముగను మామూలుగను కూడా 'కణితి' అనే పదాన్ని నియొప్లాసముకు నానార్ధముగా వాడుచ్చున్నారు.[6] కొన్ని నియొప్లాసములు కణితిని ఏర్పచవు. వీటికి ఉదాహరణ లూకీమియ, చాలా రకముల యథార్థ స్థానములో వున్న కేన్సర్.[5]
ఇది కూడా చూడండి
మార్చు- ఏంటీనియొప్లాస్టాన్
సూచికలు
మార్చు- ↑ Abrams, Gerald. "Neoplasia I". Archived from the original on 31 అక్టోబరు 2015. Retrieved 23 January 2012.
- ↑ "Cancer - Activity 1 - Glossary, page 4 of 5". Archived from the original on 2008-05-09. Retrieved 2008-01-08.
- ↑ "What is neoplasm? Find the definition for neoplasm at WebMD". Archived from the original on 2008-11-06. Retrieved 2008-01-08.
- ↑ Willis RA. The Spread of Tumors in the Human Body. London, Butterworth & Co, 1952
- ↑ "Pancreas Cancer: Glossary of Terms". Archived from the original on 2010-06-05. Retrieved 2008-01-08.