పైత్యరసం
పైత్య రసం (Bile) మన శరీరంలో ఆహారం జీర్ణం కావడానికి అవసరమైన ద్రవం. ఇది కాలేయంలో తయారై పైత్యరస నాళికల ద్వారా కొంత కాలం పిత్తాశయంలో నిలువచేయబడి, ఆహారం చిన్న ప్రేగులోనికి ప్రవేశించినప్పుడు విడుదల చేయబడుతుంది.
చరిత్ర
మార్చుపైత్య రసం ఆకుపచ్చ , పసుపు ద్రవం, దీని పని చిన్న ప్రేగులలోని కొవ్వులను కరిగించడం , కాలేయం నుండి పదార్థాలను తొలగించడం. కాలేయం రోజుకు 0.25-1L పైత్య రసాన్ని తయారు చేస్తుంది .పైత్య రసము కాలేయంలో ఉత్పత్తి అయ్యి, పిత్తాశయం లో నిలువ చేయబడి , చిన్న ప్రేగు యొక్క మొదటి ప్రాంతమైన డుయోడెనమ్‌ ద్వారా పిత్తాశయానికి వెళుతుంది. డ్యూడెనమ్‌లోని కొవ్వుల జీర్ణక్రియకు సహాయపడటం దీని పని. పైత్య రసం లో పులుపు , ఉప్పు , ఫాస్ఫోలిపిడ్లు, కొలెస్ట్రాల్, పిగ్మెంట్లు, నీరు, ఎలక్ట్రోలైట్ రసాయనాలతో కూడి ఉంటుంది, ఇవి మొత్తం ద్రావణాన్ని కొద్దిగా ఆల్కలీన్‌గా ఉంచుతాయి (పిహెచ్‌తో సుమారు 7 నుండి 8 వరకు). కాలేయం యొక్క కణాల నుండి పైత్య రసం నిరంతరం సాధారణ పైత్య రస నాళికల ద్వారా పిత్తాశయంలోకి వెళుతుంది . పిత్తాశయంలో ఒకసారి సాధారణంగా 5 రెట్లు, కొన్నిసార్లు 18 రెట్లు అధికంగా ఉంటుంది . డుయోడెనమ్లోకి వచ్చే పైత్య రసం మొత్తాన్ని కొలెసిస్టోకినిన్, సెక్రెటిన్, గ్యాస్ట్రిన్, సోమాటోస్టాటిన్ అనే హార్మోన్లు వాగస్ నరాల ద్వారా నియంత్రిస్తాయి. కాలేయం ద్వారా రోజూ 800 నుండి 1,000 మి.లీ పైత్యరసం రావడం జరుగుతుంది[1] పైత్య రసం కొవ్వులను కొవ్వు ఆమ్లాలుగా విచ్ఛిన్నం చేస్తుంది, వీటిని జీర్ణవ్యవస్థ ద్వారా శరీరంలోనికి వెళుతుంది . పైత్య రసములో ఎక్కువగా కొలెస్ట్రాల్, పిత్త లవణాలు,బిలిరుబిన్ (ఎర్ర రక్త కణాలు) కలిగి ఉంది.నీటి శరీర లవణాలు (పొటాషియం, సోడియం వంటివి) ,రాగి ఇతర లోహాలు ఇందులో ఉంటాయి[2]
పైత్య రసం కాలేయం నుండి పిత్త వాహికలద్వారా వెళుతుంది, పిత్తాశయంలో కేంద్రీకృతమై నిల్వ చేయబడుతుంది. పైత్య రసం పిత్తాశయం నుండి సంకోచం ద్వారా విసర్జించబడి , సాధారణ పిత్త వాహిక ద్వారా డుయోడెనమ్లోకి వెళుతుంది. పైత్య రసం లో ఉన్న లవణాలు చాలావరకు టెర్మినల్ ఇలియంలో తిరిగి తీసుకో బడతాయి , హెపాటిక్ పోర్టల్ సిర ద్వారా కాలేయానికి తిరిగి వస్తాయి. అప్పుడు కాలేయం పైత్య రసం లవణాలను తీస్తుంది. పిత్తాశయ రాళ్ళు పిత్తాశయంలో ఏర్పడే ఘన పదార్థం . పైత్య రసం ద్రవం లో అసాధారణ సాంద్రతలు రాళ్ళు ఏర్పడటానికి ద్రావణం నుండి పైత్య అవక్షేపణ ప్రమాదాన్ని పెంచుతాయి. అవి పూర్తిగా కొలెస్ట్రాల్, పిత్త వర్ణద్రవ్యం రెండింటి మిశ్రమంతో తయారవుతాయి. పిత్తాశయం లో రాళ్ళు ఏర్పడటానికి కారణములు చుస్తే ఊబకాయం, సరైన ఆహారం లేక పోవడం వంటివి . పిత్తాశయ రాళ్ళు తరచుగా లక్షణరహితంగా ఉంటాయి, బిలియరీ కోలిక్ అనేది కుడి ఎగువ భాగములో నొప్పి, కొవ్వు పిత్తాశయం యొక్క సంకోచం ద్వారా అవక్షేపించబడుతుంది. ఇది కోలేసిస్టిటిస్ (పిత్తాశయం యొక్క వాపు) లేదా ఆరోహణ కోలాంగైటిస్ (పిత్త వాహికల వాపు) వంటి మరిన్ని సమస్యలకు దారితీస్తుంది. పిత్తాశయంలో రాళ్ళు ఏర్పడే ముందు మనుషులలో కనిపించే సాధారణ సూచనలు కడుపులో వికారం / వాంతులు, కడుపు నొప్పి, కామెర్లు, జ్వరం వంటివి ఉంటాయి [3]
మూలాలు
మార్చు- ↑ "Bile | biochemistry". Encyclopedia Britannica (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-12-09.
- ↑ "Bile: MedlinePlus Medical Encyclopedia". medlineplus.gov (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-12-09.
- ↑ "Bile Production - Constituents". TeachMePhysiology. Archived from the original on 2020-11-30. Retrieved 2020-12-09.