అస్సామీ భాష: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

చి fixing dead links
చి Wikipedia python library
పంక్తి 17:
 
== అస్సామీ కూర్పు ==
[[మగధి]] [[ప్రాకృతము]] ఏకాదిగా అస్సామీ మరియు [[బెంగాలీ]], [[ఒరియా]] భాషలు అవిర్భవించాయి. [[మగధి]] [[ప్రాకృతము]] అపభ్రంశ భాషకు తూర్పు శాఖ. అస్సామీ లిపి లో లభ్యమైన మొట్ట మొదటి వ్రాత ప్రతులు ఆరు లేక ఏడవ శతాబ్దానికి చెందినవి. అప్పుడు [[కామరూప]] వర్మన్ రాజుల పరిపాలనలో ఉండేది. (ఇప్పటి అస్సాం రాష్ట్రం లోని చాలా భాగం అప్పటి కామరూప రాజ్యంలో భాగమై ఉండేది). అస్సామీ భాష గుర్తులు 9 వ శతాబ్ధానికి చెందిన 'చర్యపద' లో కనిపిస్తాయి. ''చర్యపద'' బౌద్ధ శ్లోకాలు 1911 లో [[నేపాల్]] లో కనుగొనబడ్డాయి, ఇవి అపభ్రంశ కాలంతమున వచ్చినవి. అస్సామీ భాష తొలి ఉదాహరణలు కమత రాజైన దుర్లభ నారాయణ కాలం 14 వ శతాబ్ధ తొలి రొజుల్లో కనిపిస్తాయి. చర్యపద తర్వాత అస్సామీ భాష పై టిబెటో-బర్మన్ మరియు ఆస్ట్రిక్ భాషా కుంటబాల ప్రభావంతో, ఆ భాషకు characteristic expressiveness మరియూ రమణీయతను ను సమకూర్చాయి.
 
== లేఖనా సంప్రదాయము ==
 
అస్సామీ లో బలమైన లేఖనా సంప్రదాయము చరిత్రలో చాల ముందునుంచీ గమనించబడినదీ. ఉదాహరణలు , శాసనములలోను, భూమి పట్టాలలోను, మధ్య యుగ రాజులు వేయించిన రాగి ఫలకాలలోను కనుగొనవచ్చు. అస్సాం లో ధార్మిక, చారిత్రక గ్రంధాలు మరియు [[కామరూపి]] గ్రంధాలు ''సాంచీ'' చెట్టు యొక్క బెరడు మీద వ్రాయబడినవి. అస్సామీ లిపికి, [[నగరి]]లిపితో దగ్గరి సంబంధాలు కనిపిస్తాయి. నగరి, హిందీ భాష ఉపయోగించే తొలి రూపలలోనిది. ప్రస్తుత ప్రమాణీకరించబడిన అస్సామీ లిపి ప్రమాణిక బెంగాలీ లిపిని కొద్దిపాటి మార్పులతో తీసుకోబడినది. అస్సామీ పూర్తిగా ధ్వన్యానుగుణంగా వ్రాయబడే భాష కాదు. కానీ రెండవ అస్సామీ నిఘంటువు అయిన ''హెమ్ కొహ్'', అక్షరాలను వ్రాసే విధం(స్పెల్లింగ్)ను సంస్కృతాధారంగా ప్రమాణీకరించింది.
 
 
పంక్తి 30:
 
ప్రస్తుతము పాఠశాలలో చెప్పే మరియు వార్తా పత్రికలలో ప్రచురించే అస్సామీ భాష వివిధ మండలీకాల కూర్పు అని చెప్పవచ్చు. బణికాంత కకతి భాషను రెండు మాండలీకాలుగా విభజించెను (1)తూర్పు మాండలీకము (2)పడమర మాండలీకము. కానీ ఈమధ్యనే జరిపిన linguistic studies నాలుగు మాండలీకాలను గుర్తించాయి[http://www.iitg.ernet.in/rcilts/asamiya.htm] (Moral 1992), ఈనాలుగు మాండలీకాలను తూర్పు నుంచి పదమర వైపుగా కింద పొందుపరచబదడినవి:
 
* తూర్పు మాండలీకము, సిబసాగర్ మరియి చుట్టు పక్క జిల్లాలో మాట్లడుతారు
* మధ్య మాండలీకము, నవగాంవ్ మరియి చుట్టు పక్కల జిల్లాలలో మాట్లాడుతారు
* [[కామరూపి]] , ఈ మాండాలీకాన్ని కామరూప్, నల్బరి, బార్పేట, దర్రంగ్, కొక్రాఝార్, మరియు బొంగైగాంవ్ జిల్లాలలో మాట్లాదుతారు.
పంక్తి 41:
అస్సామీ భాషా చరిత్రను స్థూలంగా మూడు కాలాలుగా విభజించవచ్చు.
 
=== తొలి కాల అస్సామీ (6 నుండి 15 వ శతాబ్ధము)===
 
ఈ కాలాన్ని మళ్ళీ రెండు భాగాలుగా విభజించవచ్చు(1) Pre–Vaishnavite and (2) Vaishnavite ఉప కాలాలు. మనకు తెలిసినంత వరకు అస్సామీ తొలి రచయిత హేమా సరస్వతి, ఈయన 'ప్రహరాద చరిత' అనె చిన్న పద్యాన్ని రచించారు. ఇంద్ర నారాయణ రాజు కాలానికి ([[1350]]-[[1365]]) చెందిన కవి హరిహర విప్ర 'అశ్వమేధ పర్వ' రచించాడు. అదే కాలానికి చెందిన 'కవిరత్న సరస్వతి' 'జయ్ద్రధ వధ' ని రచించాడు. ఇంకొక కవి రుద్ర కందలి 'ద్రోణ పర్వ'ను అస్సామీ లో అనువదించాడు. Vaishnavite ఉప కాలంలో ప్రసిద్ధి కెక్కిన కవి [[మాధవ కందలి]]. ఈయన పూర్తి రామాయణాన్ని అస్సామీ లో అనువదించాడు. మాధవ కందలికి జయంతపుర కచారీ రాజైన మహా మాణిక్య అండదండలు ఉండేవి.
[[హేమా సరస్వతి]] తన రచనలలో తనని [[కామరూప]] లో జన్మించిన [[వైష్ణవ]] గా పరిచయం చెసుకున్నాడు. ఈయన ఉపయోగించిన భాష [[కామరూపి]]. మాధవ కందలి కూడా [[కామరూపి]]నే ఉపయోగించాడు.
 
పంక్తి 53:
 
====మిషనరీల ప్రభావం====
అమెరికన్ బాప్టిస్ట్ మిషనరీలు 1819 లో అస్సామీలో ప్రచురించిన బైబిలు తో ఆధునిక అస్సామీ యుగము మొదలైనదని చెప్పవచ్చును. బణికాంత కకతి పుస్తకంలో "Assamese, its Formation and Development" (1941, Published by Sree Khagendra Narayan Dutta Baruah, LBS Publications, G.N. Bordoloi Road, Gauhati-1, Assam, India) – " చెప్పినట్టుగా మిషనరీలు తూర్పు అస్సాంకు చెందిన సిబసాగర్ ను తమ కార్య కలాపాలకు కెంద్రంగా చేసుకున్నయి. అదే విధంగా తూర్పు మాండలీకాన్ని వారి సాహిత్య ప్రయోజనాలకి ఉపయోగించుకున్నయి. 1836 లో మొట్ట మొదటి అచ్చు యంత్రన్ని ఈ మిషనరీలు సిబసాగర్ లో ప్రతిష్టించారు. 1846 లో ''అరునోదయ్'' అనే మాస పత్రికను ఆరంభించారు. 1848 లో అస్సామీ వ్యాకరణం పై నాథన్ బ్రౌన్ వ్రాసిన ప్ుస్తకాని ప్రచురించారు. ఎం. బ్రాన్ సన్ కూర్చిన మొట్ట మొదటి అస్సామీ - ఆంగ్ల నిఘంటువు 1867 లో మిషనరీలు ప్రచురించయి.
====బ్రిటిష్ పాలనా ప్రభావము====
 
పంక్తి 60:
====ఆధునిక సాహిత్యం - ఆరంభం====
 
[[1889]] అస్సామీ పత్రిక ''జొనాకి'' ప్రచురణతో ఆధునిక సాహిత్య కాలం ఆరంభం అయింది. ''జొనాకి'' లొ 'లక్ష్మీనాథ్ బెజ్ బరువా' రాసిన చిన్న కథలు ప్రచురితమయ్యెవి. [[1894]] లొ రజనీకాంత బొర్దలొయ్ రాసిన మొట్ట మొదటి నవల 'మిరి జియోరి' ప్రచురితమైంది. జ్యోతీ ప్రసాద్ అగర్వల్లా,హేమ్ బరువా తదితరులు అధునిక అస్సామీ సాహిత్యాన్ని సుసంపన్నం చేశారు.
 
[[1917]] లో అస్సామీ భాషా సాహిత్యాలను అభివృద్ధి చేయడానికి అహొం సాహిత్య సభను ఏర్పాటు చేసారు. అస్సామీ అనెది ఆంగ్ల ప్రభావం వలన వచ్చిన పదం, కానీ అసొం ప్రజలు అసోమియా (అహోమియా) భాషగ పిలుస్తారు.
"https://te.wikipedia.org/wiki/అస్సామీ_భాష" నుండి వెలికితీశారు