ధ్వని: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

'''[[ధ్వని]]''' లేదా''' శబ్దం''' ([[ఫ్రెంచి భాష|ఫ్రెంచ్]] Son, [[జర్మన్ భాష|జర్మన్]] Schall, [[ఆంగ్లం]] Sound, [[స్పానిష్ భాష|స్పానిష్]] Sonido) ఒక రకమైన [[తరంగాలు]]గా చలించే భౌతిక విషయము. కంపించే వస్తువు నుండి ధ్వని పుడుతుంది. ధ్వని అనగా ఒక యాంత్రిక [[తరంగము|తరంగం]]. ఆ తరంగం ఘనము యందు లేదా నీరు,గాలి మాధ్యముల యందు ప్రయాణిస్తూ, ముఖ్యంగా వాటిలో ఒత్తిడిలో[[ఒత్తిడి]]<nowiki/>లో మార్పుల వలన ఎర్పడతాయి. 20హెర్ట్జ్ నుండి 20వేల హెర్ట్జ్ పౌనఃపున్యాలు మనకి వినపడే పరిధిలో ఉంటాయి. దీనినే శ్రవ్య అవధిగా పరిగణిస్తాం.

20హెర్ట్జ్ కన్నా తక్కువ పౌనఃపుణ్యం కల్గిన శబ్ధాలను పరశ్రవ్యాలు అనీ, 20వేల కన్నా ఎక్కువ ఉండ పౌనఃపుణ్యాలను [[అతిధ్వనులు]] అంటారు.నుండి 20వేల హెర్ట్జ్ పౌనఃపున్యాలు మనకి వినపడే

ధ్వని అనగా ఒత్తిడి మర్పులమార్పుల వల్ల ఏర్పడ్డ అలల యొక్క వరుస క్రమం. అది ఒకమాధ్యమంలో ([[నీరు]], [[గాలి]]) నుండి ప్రయణించును. ధ్వని ఘన [[పదార్థము]] యందు కూడా ప్రయాణించును. కాని దానికి మాత్రం మరికొన్ని గమన పద్ధతులు కూడా ఉన్నాయి . ఏ ధ్వనికయితే 20 నుండి 20,000 మధ్యలో ఫ్రీక్వెన్సి ఉండునో ఆ ధ్వనులను మాత్రమే మానవుడు వినగలడు . గమనములో[[గమనము]]<nowiki/>లో అలలు మాధ్యము ద్వారా ప్రతిబింబించు, వక్రీకరించు, సన్నబడచ్చు.

ఈ ప్రపంచంలో ఏ ప్రాణిరాసయినా సరే ఒక ఫ్రీక్వెన్సీ పరిధిలో ఉన్న ధ్వనులు మాత్రమే వినగలుగుతాయి. మానవ జాతికి ఆ పరిధి 20 మరియు 20,000. ఈ పరుధులు కచ్చితం అయితేకాదు. పిపరిమితి వయసుతో తగ్గుతూ వస్తుంది. మిగతా జాతుల పరిదులు వేరుగా ఉండును. ఉదాహరణకి సునకము 20,000 పైనున్న ధ్వనులను సులభముగా గ్రహించును కానీ 40 కింది ధ్వనులు అస్సలు వినపడవు. వివిధ జీవ రాసులు ఈ ధ్వనిని ఆధారంగా చేసుకుని విభిన్న అవసరాలూ పూర్తి చేసుకుంటాయి. ఉదాహరణకు[[ఉదాహరణ వాజ్మయము|ఉదాహరణ]]<nowiki/>కు ప్రమాద గ్రహణానికి, [[దశదిశలు|దిక్కు]] సూచనకు మరియు [[సమాచారం|సమాచారము]] చేరవేయడానికి. ఆకాశ గర్జనలు, భూమి కదలికలు, [[నిప్పురవ్వ|నిప్పు]], నీటి అలలు, [[గాలి]] మొదలైన ప్రాకృతిక పరిణామాలు వాటి వాటి విశేషమైన అవయవాలను పెంచుకున్నాయి . మరి కొన్ని జీవరాసులు అయితే పాటలు మరియు మాటలు కూడా చెబుతాయి. ఇంకా మానవులు ఎలాంటి సంస్కృతి, సాంకేతిక (పాటలు,టెలీఫోను, రేడియొ) సాధించారంటే, వారు ఇప్పుడు ధ్వనిని చేయగలరు . రికార్డర్లొ పెట్టగలరు. ఎక్కడికయిన పంపగలరు మరియు ప్రచారం చేయగలరు. మానవ ధ్వని గ్రహణ శక్తిగూర్చి చేసే శాస్త్రీయ అధ్యయనాన్ని సైఖో ఎఖోస్టిక్స్ అంటారు.

ఆ యాంత్రిక కదలికలు వేటినైతే మనం ధ్వని అని పిలుస్తున్నమో అవి పదార్థం యొక్క అన్ని రూపాలలో నుంచి వెలుతుంది. ఉదాహరణాకి ఘనము, నీరు, [[నిప్పునీరు]], నిప్పు, [[ప్లాస్మా]]. ఈ పదార్థం ఏదయితే ఈ ధ్వనికి ఆధారం అవుతుందో, దాన్ని మనం మీడియుం లేదా మాధ్యమం అంటాము. పదార్థం లేకుండా అనగా వేక్యూంలో ధ్వని ప్రయణించలేదు.

ధ్వని గాలి, నీరు, ప్లాస్మా మాధ్యమాలలో లాంగిట్యూడినల్ రూపంలో ప్రయాణిస్తుంది లాంగిట్యూడినల్ అలల మరోపేరు కంప్రెషన్ ఐతే ఘన పదార్థాలలో మాత్రం ధ్వని రెండు రూపాలలోనూ ప్రయణిస్తుంది. లాంగిట్యూడినల్ అలలు ఒత్తిడి మార్పులు వల్ల ఏర్పడతాయి . అయితే ఇందులో గమనతీరు[[గమనము|గమన]]<nowiki/>తీరు, [[ఒత్తిడి]] లంబ కోణంగా ఉంటాయి.

కొన్నిసార్లు గతిని, దిక్కుని కలిపి వేగ వాహకము అంటారు. దీన్నే వేగం వెక్టార్ అనికూడ పేర్కొంటారు అలాగే వేవ్ సంఖ్యను, దిక్కునికలిపి వేవ్ వెక్టార్ లేదా అల వాహకము అంటారు. ట్రేన్స్వర్స్ అలలను షీర్ అలలు అని కూడా అంటారు. వాటికి అదనముగా ధ్రువన శక్తి కూడా ఉంటాయి ఈ [[శక్తి]] సాధారణముగా మనకి పరిచయమున్న ధ్వని అలలకు ఉండదు.

సాధారణముగా [[ధ్వని]] యొక్క [[వేగం]], అది ప్రయాణించే [[మాధ్యమము]] మీద ఆధార పడుతుంది. ముఖ్యముగా ఈ వేగం ఆ మాధ్యమము యొక్క ఒక విశేషమయిన గుణముగా పేర్కొనవచ్చు . ధ్వని యొక్క వేగం ఆ మాధ్యమ ద్రుఢత్వానికి, సాంద్రతకి నిష్పత్తి యొక్క వర్గమూలానికి అనుపాతంగా ఉంటుంది. ఈ భౌతిక గుణాలు మరియు వేగం ఉపరితల పరిస్థితుల మీద ఆధారపడి ఉంటుంది. ఉష్ణోగ్రత 20 అయినప్పుడు సముద్రతల మట్టములో గాలిలో ధ్వని యొక్క గమన వేగం సుమారుగా 343 ఉంటుంది. అదే ఉష్ణోగ్రతలో[[ఉష్ణోగ్రత]]<nowiki/>లో [[మంచినీటి మంచినీటిలోచెరువులు|మంచినీటి]]<nowiki/>లో ధ్వని వేగం 1482 ఉంటుంది. ఉక్కులో ధ్వని వేగం 5960 ఉంటుంది . ఇదే కాకుండా ధ్వని వేగం కొద్దిగా ఆ శబ్ద విస్త్రుతి మీద కూడా ఆధారపడి ఉంటుంది.

ఎఖోస్టిక్స్ అనగా ఒకటికన్నా ఎక్కువ శాస్త్ర శాకలకు సంబంధించిన ఒక [[శాస్త్రము|శాస్త్రం]]. ఇది ముఖ్యంగా [[వాయువు]], [[నీరు]], ఘనములో[[ఘనము]]<nowiki/>లో ప్రయాణించే అన్ని [[యాంత్రిక శక్తి|యాంత్రిక]] అలల గురించి సంబంధించినది . దీనిలోకే కంపనాలు, [[ధ్వని]], [[అతినీలలోహిత వికిరణాలు|అతినీలలోహిత]] కిరణాలు మరియు ఇంఫ్రాధ్వని కిరణాలు వస్తాయి. ఈ శాస్త్రం యొక్క అనువర్తనం ఆధూనిక[[ఆధునికత్వం|ఆధునిక]] ప్రపంచంలోని[[ప్రపంచము|ప్రపంచం]]<nowiki/>లోని చాలా ప్రదేశాల్లో చూడవచ్చు . అతి ముఖ్యంగా శబ్ద నియంథ్రన పరిశ్రమల్లో ఈ శాస్త్రం వాడబడును.

రణగొణ ధ్వని అనగా అనవసరమయిన [[శబ్దాలు]] . శాస్త్రంలో[[శాస్త్రము|శాస్త్రం]]<nowiki/>లో ఇది కావల్సిన సిగ్నల్కు అడ్డుగా నిలిచే ఒక అనవసరమయిన భాగం.

ధ్వని ఒత్తిడి అనగా ఆ మాధ్యములో ఉన్న సరాసరి ఒత్తిడికి[[ఒత్తిడి]]<nowiki/>కి, ఆ ప్రదేశం లోని ఒత్తిడికి మధ్య ఉన్న తేడా . ఈ తేడాకి చదరపు సాధారణంగా [[సమయం]] మీదో, [[స్థలం]] మీదో [[సరాసరి]] తీస్తారు . దీనిని రూట్ మీన్ స్క్వేర్ సంఖ్య అంటారు. మానవ చెవి వినగల పరిధి విభిన్న విస్త్రుతల మీద వ్యాపించి ఉండడం మూలంగా, మనం ధ్వని స్థాయి లెక్క కట్టడానికి [[డెసిబెల్]] స్కేల్ వాడతాము. ధ్వని ఒత్తిడి స్థాయిని ఇలా నిర్వచించారు:

P ( ref ) అనగా ఒక సూచన స్థాయి మానవ చెవికి[[చెవి]]<nowiki/>కి ఒక చదునైన స్పెక్ట్రల్ ప్రతిస్పందన ఉండక పోవడం మూలంగా. ఒత్తిడిని తరచు ఫ్రీక్వెన్సీతో లెక్క వేస్తారు . దాంతో లెక్కవేసిన స్థాయి, విన్న స్థాయి దాదాపు ఒకేలా ఉంటాయి . అంతర్జాతీయ ఎలెక్ట్రో టెక్నికల్ సంఘం ఇది కాకుండా చాలా పద్ధతుల్ని నిర్వచించింది.

ధ్వనిని చేయగల [[యంత్రము|యంత్రాలు]]: వాయిధ్యములు, శ్రుతిబాక్సు, సోనార్ పరికరాలు ధ్వనిని ప్రచారం చేసే సాధనాలు . వీటిలో చాలా ఎలెక్ట్రో ఎఖోస్టిక్స్ వాడతాయి . ఉదాహరణకు మైక్రో ఫోను.

[[శబ్ద కాలుష్యం]] అనేది [[మనుషులు]], [[జంతువులు]] లేక [[యంత్రాలు]] చిరాకు కలిగించు శబ్దాలు చేయడము, ఇవి మనుషుల లేక జంతు జీవనానికి ఇబ్బందికరముగా ఉంటాయి. శబ్ద కాలుష్యం ముఖ్యంగా ప్రయాణ సాధనాల నుంచి విడుదలవుతుంది. వీటిలో ప్రథమంగా మోటార్ వెహికిల్స్ ఉన్నాయి. నాయిస్ అనేది [[లాటిన్]] పదము నోషియా నుంచి వచ్చింది, దీని అర్ధం అనారోగ్యం.

[[కారు]] శబ్దాలు, ఆఫీసు ఉపకరణాలు, పరిశ్రమల [[యంత్రాలు]], కట్టడపు పనులు, నేలతవ్వే యంత్రాలు, అరిచే [[కుక్కలు]], ఉపకరణాలు, పవర్ పనిముట్లు, కాంతి దీపాల ఝంకారము, ఆడియో వినోదకార్యాలు, లౌడు స్పీకర్లు ఇంకా శబ్దం చేసే మనుషులు కూడా మూల కారణాలు.

విమాన శబ్దం నిశ్శబ్దమైన జెట్ ఇంజన్ ను రూపొందిచడం ద్వారా కొంతవరకూ తగ్గించవచ్చు,ఈ విషయాన్ని 1970 ఇంకా 1980లలో తీవ్రముగా అన్వేషించారు.ఈ విధానం కొంతమేరకు కానీ గుర్తించదగినంతగా నగర శబ్దాలను తగ్గించింది. విమాన మార్గాలని ఇంకా పగటిపూట రన్వే వాడే సమయాన్ని,పునరాలోచించటంవల్ల విమానాశ్రయం దగ్గర నివసించే వారికి లాభదాయకమైనది. FAAబాధ్యతవహించి 1970 లో మొదలుపెట్టిన క్రమమైన నివాస (ప్రత్యేకంగా) ప్రోగ్రాము కూడా లోలోన నివసించే వేలకొద్దీ [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|యునైటెడ్ స్టేట్స్]] నివాసితులకు శబ్దము తగ్గించటంలో విజయవంతమైనది.

[[సంగీతము]] శబ్దాన్ని కాలంతో మేళవించి వినసొంపుగా మార్చే విలక్షణమైన ప్రక్రియ. సంగీతం విశ్వమంతా వ్యాపించి ఉంది. [[ప్రకృతి]]లో [[సంగీతము|సంగీతం]] మిళితమై [[జీవన్గి|జీవన]] గమనంలో భాగమై పోయింది. ఇదొక సుప్రసిద్ధమైన చతుషష్టి కళలలో ఒకటి. సంగీతం యొక్క ప్రాథమిక లక్షణాలు [[శృతి]], [[రాగం]], [[తాళం]], [[పల్లవి]] మొదలైన శబ్ద లక్షణాలు. మ్యూజిక్ అనే పదం గ్రీకు భాష “మౌసికా” (అనగా ధ్వని యొక్క కళ అని అర్థం) నుండి వచ్చింది.సంగీతం యొక్క [[నిర్వచనం]], లక్షణాలు, ప్రాముఖ్యత మొదలైనవి ఆ దేశ [[సంస్కృతి]] మరియు సాంఘిక నిర్మాణాన్ని బట్టి మారుతుంది. [[శాస్త్రీయ సంగీతం]] ఒక నిర్ధిష్టమైన సాహిత్యపరంగా రచించబడిన రాగాలకు నిబద్ధితమై ఉంటుంది. ఈ [[రాగాలు]] అనంతమైనవి. కొన్నింటిని పాడేవారిని బట్టి మారతాయి. సంగీతం [[సాహిత్యం]]తో మేళవించి [[నాట్యం]], [[నాటకం]], లలిత కళలు, [[సినిమా]] మొదలైన దృశ్య కావ్యాలుగా మళచబడ్డాయి.