వికీపీడియా

దక్షిణ అమెరికా: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

చరిత్రలో దిద్దుబాట్లను ఎంపిక చేసుకుంటూ తేడాలు చూడండి
← మునుపటి తేడాతరువాతి తేడా →
Content deleted Content added
విజువల్వికీటెక్స్ట్
దిద్దుబాటు సారాంశం లేదు
దిద్దుబాటు సారాంశం లేదు
పంక్తి 2:
 
'''దక్షిణ అమెరికా''' ([[ఆంగ్లం]] :'''South America''') ఒక [[ఖండము]], ఇది [[:en:Americas|అమెరికాల]] దక్షిణాన గలదు.దక్షిణ అమెరికా దక్షిణ గల మూడూ ఖండాలలో ఒకటీ. ఈ ఖండం ఉత్తర భాగంలో భూమద్యరేఖ దక్షిణభాగంలో మకర రేఖ పోతున్నవి.దక్షిణ అమెరికా, మద్యఅమెరికా'మెక్సికో లను కలిపి లాటీన్ అమెరికా అంటారు. ఈ ప్రాంతంలో గల భాషలకు మూలం లాటీన్ భాష.ఈ ఖండం ఉత్తరం వేపు వెడల్పుగా ఉండీ దక్షిణం వేపు పొయేకొలది సన్నబడూతుంది. ఈ ఖండం 12° ఉత్తరఅక్షాంశం నుండి 55° దక్షిణఅక్షాంశాల వరకు,35° తూర్పు రేఖాంశం నుండి 81° పడమర రేఖాంశాల వరకు విస్తరించిఉంది.
ఈదిఇది [[పసిఫిక్]],[[అట్లాంటిక్]] [[మహాసముద్రాలమహాసముద్రాలు]] మద్య ఒక ఆకు వలె కనిపించును.
<ref>"[http://www.bartleby.com/65/st/SthAmer.html దక్షిణ అమెరికా]. ''[http://www.bartleby.com/65/ ద కొలంబియా ఎన్సైక్లోపీడియా]'', 6వ ప్రచురణ 2001-6. న్యూయార్క్"</ref> ఇది మొత్తం పశ్చిమార్థగోళంలో గలదు. దీని పశ్చిమాన [[పసిఫిక్ మహాసముద్రం]], ఉత్తరం మరియు తూర్పున [[అట్లాంటిక్ మహాసముద్రం]]; వాయువ్యాన [[ఉత్తర అమెరికా]] మరియు [[కరీబియన్ సముద్రం]] గలవు.
దీని విస్తీర్ణం 17,840,000 చ.కి.మీ. లేదా భూభాగపు 3.5% గలదు. 2005 లో, దీని జనాభా 371,090,000 కన్నా ఎక్కువ.
==భౌగోళికం==
{{main|:en:Geography of South America/దక్షిణ అమెరికా భౌగోళికం}}
[[దస్త్రం:South America satellite orthographic.jpg|left|150px|thumb|దక్షిణ అమెరికా యొక్క "కాంపోజిట్ రిలీఫ్" చిత్రం.]]
 
==వాతావరణం==
'దక్షిణ అమెరికా'లో చాలావరకు భౌతికరూపమును అనుసరించి ఉంది.ఈ ప్రాంతంలో చాలా భాగం ఉష్ణమండలంలో ఉంది. అందువల్ల ఈ ప్రాంతంలో వేడి అధికంగా ఉంది. ఈ ప్రాంతంలో సంవత్సరం పొడుగునా అధిక ఉష్ణోగ్రత, వర్షపాతం ఉంటాయి. దక్షిణ అమెరికాలో సూర్యుని అనుసరించి వర్షం కురుస్తుంది (Rain follows the sun). ఈ ప్రాంతంలో సూర్యుడు ఉత్తరప్రాంతంలో ఉన్నపుడు ఉత్తరప్రాంతంలోనూ, దక్షిణంలో ఉన్నపుడు దక్షిణా ప్రాంతంలోనూ వర్షం కురుస్తుంది. 'దక్షిణ అమెరికా'లోని 'దక్షిణ పెరు, ఉత్తరచిలీ లలో అటాకమ ఏడారి ఉంది. ఆండీస్ పర్వతా లకు తూర్పున పేటగొనియ ఏడారి ఉన్నాయి. దక్షిణ అమెరికా అన్నింటా ఆతిగానుండిన ఒక ప్రత్యేకత కలిగిన ఖండము.
== అడవులు జంతువులు==:
'దక్షిణ అమెరికా'లో చాలాభాగం అడవులతో నిండి ఉంది. అమెజాన్ ప్రాంతంలో గల అడవులను భూమండల ఊపిరితిత్తులు అంటారు.అమెజాన్ ప్రాంతం రబ్బరు చెట్లకు ప్రసిద్ధి. 'దక్షిణ అమెరికా' వివిధ రకాలైన జంతువులకు ప్రసిద్ధి. 'దక్షిణ అమెరికా' రకరకాలైన పక్షులకు ప్రసిద్ధి. ఈ ప్రాంతంలో సరీసృపాలలో కొండచిలువ పాములు ముఖ్యమయినవి. పూమ, లామ ముఖ్యమయినవ జంతువులు.[[వాడుకరి:Subramanyam parinam|Subramanyam parinam]] ([[వాడుకరి చర్చ:Subramanyam parinam|చర్చ]]) 14:29, 2016 జూన్ 23 (UTC)
==వ్యవసాయం==
దక్షిణ అమెరికా'లో ప్రధాన పంటలున్మొక్క జొన్న,గోధుమ,కాఫీ,చెరుకు,ప్రత్తి.మొక్క జొన్న,గోధుమ దక్షిణ అమెరికా'లో ప్రధాన ఆహార పంటలు.[[బ్రెజిల్]],[[అర్జెంటీనా]] లు మొక్క జొన్న ప్రధాన ఉత్పత్తి కేం ద్రాలు.కాఫీ,చెరుకు ఇక్కడి ప్రధాన వాణిజ్య పంటలు.ప్రపంచ కాఫి ఉత్పత్తిలో [[బ్రెజిల్]] ప్రముఖ స్థానములో కలదు.
==ఖనిజాలు==
పెట్రోలియం,ముడి ఇనుము,రాగి,నైట్రేట్ వంటి ఖనిజాలు దక్షిణ అమెరికాలో ఎక్కువగా లభిస్తాయి.
దక్షిణ అమెరికాలో జరుగు రాగి ఉత్పత్తి ప్రపంచ రాగి ఉత్పత్తిలో ఐదవ వంతు గా ఉత్పత్తి అవుతోంది.ప్రపంచ తగరము ఉత్పత్తిలో బొలివియా రెండవ స్థానములో కలదు.ప్రపంచంలో గల ఖనిజతైల ఉత్పత్తులలో ఏడవ వంతు దక్షిణ అమెరికాలో ఉత్పత్తి చేస్తోంది.
==పరిశ్రమలు==
దక్షిణ అమెరికాలో ఇనుము-ఉక్కు,నూలు వస్త్ర,పంచధార,మాంస సంబంధమైన పరిశ్రమలు,నూనెశుద్ది,రాగి కరిగించు పరిశ్రమలు ముఖ్యమయిన పరిశ్రమలు.[[అర్జెంటైనా]] ప్రపంచంలో ఎక్కువగా మాంసం ఉత్పత్తులు చేస్తున్నది.[[వెనుజులా]] లో నూనెశుద్ది కర్మాగారాలు కలవు.
==వాణిజ్యము==
ఎగుమతులు:కాఫీ,ప్రత్తి,,ముడి ఇనుము,కలప,పంచదార,ఉన్ని
దిగుమతులు:యంత్రములు,మోటారు వాహనాలు,రసాయన పదార్దాలు,నేల బొగ్గు ముఖ్యమయినవి.
==దేశాలు==
{{See also|List of South American countries by population|List of sovereign states and dependent territories in South America by median age of population}}
{| class="wikitable sortable" style="font-size:90%;"
|- style="background:#ececec;"
! class="unsortable" style="width:20px" | [[Flag]]
! class="unsortable" style="width:20px" | [[Coat of arms|Arms]]
! దేశం పేరు
! విస్తీర్ణం
! జనాభా<br />({{UN_Population|Year}} est.){{UN_Population|ref}}
! జన సాంద్రత<br />per km<sup>2</sup> (per sq&nbsp;mi)
! రాజధాని
|-
| style="text-align:center" | {{flagicon|Argentina}}
| style="text-align:center" | {{Coat of arms|text=none|Argentina}}
| style="text-align:left;" | [[అర్జెంటీనా]]
| style="text-align:right;"| {{sort|2766890|{{convert|2766890|km2|sqmi|abbr=on}}}}
| style="text-align:right;"| {{UN_Population|Argentina}}
| style="text-align:right;"| {{sort|1430|14.3/km² ({{formatnum:{{#expr: 14.3 * 2.589988110336 round 1}}}}/sq&nbsp;mi)}}
| style="text-align:left;" | బ్యూనస్ ఎయిర్స్
|-
| style="text-align:center" | {{flagicon|Bolivia}}
| style="text-align:center" | {{Coat of arms|text=none|Bolivia}}
| style="text-align:left;" | బొలివియా
| style="text-align:right;"| {{sort|1098580|{{convert|1098580|km2|sqmi|abbr=on}}}}
| style="text-align:right;"| {{UN_Population|Bolivia (Plurinational State of)}}
| style="text-align:right;"| {{sort|0810|8.4/km² ({{formatnum:{{#expr: 8.4 * 2.589988110336 round 1}}}}/sq&nbsp;mi)}}
| style="text-align:left;" | లా పెజ్
|-
| style="text-align:center" | {{flagicon|Brazil}}
| style="text-align:center" | {{Coat of arms|text=none|Brazil}}
| style="text-align:left;" | [[బ్రెజిల్]]
| style="text-align:right;"| {{sort|8514877|{{convert|8514877|km2|sqmi|abbr=on}}}}
| style="text-align:right;"| {{UN_Population|Brazil}}
| style="text-align:right;"| {{sort|2200|22.0/km² ({{formatnum:{{#expr: 22.0 * 2.589988110336 round 1}}}}/sq&nbsp;mi)}}
| style="text-align:left;" | బ్రెసిలియ
|-
| style="text-align:center" | {{flagicon|Chile}}
| style="text-align:center" | {{Coat of arms|text=none|Chile}}
| style="text-align:left;" | [[చిలీ]]<ref>Includes [[Easter Island]] in the [[Pacific Ocean]], a [[Chile]]an territory frequently reckoned in [[Oceania]]. [[Santiago, Chile|Santiago]] is the administrative capital of Chile; [[Valparaíso]] is the site of legislative meetings.<br /></ref>
| style="text-align:right;"| {{sort|0756950|&nbsp;&nbsp;{{convert|756950|km2|sqmi|abbr=on}}}}
| style="text-align:right;"| {{UN_Population|Chile}}
| style="text-align:right;"| {{sort|2110|22/km² ({{formatnum:{{#expr: 22 * 2.589988110336 round 1}}}}/sq&nbsp;mi)}}
| style="text-align:left;" | సాంటియాగో
|-
| style="text-align:center" | {{flagicon|Colombia}}
| style="text-align:center" | {{Coat of arms|text=none|Colombia}}
| style="text-align:left;" | [[కొలంబియా]]
| style="text-align:right;"| {{sort|1138910|{{convert|1141748|km2|sqmi|abbr=on}}}}
| style="text-align:right;"| {{UN_Population|Colombia}}
| style="text-align:right;"| {{sort|3770|40/km² ({{formatnum:{{#expr: 40 * 2.589988110336 round 1}}}}/sq&nbsp;mi)}}
| style="text-align:left;" | బోగోటా
|-
| style="text-align:center" | {{flagicon|Ecuador}}
| style="text-align:center" | {{Coat of arms|text=none|Ecuador}}
| style="text-align:left;" | [[ఈక్వడార్]]
| style="text-align:right;"| {{sort|0283560|&nbsp;&nbsp;{{convert|283560|km2|sqmi|abbr=on}}}}
| style="text-align:right;"| {{UN_Population|Ecuador}}
| style="text-align:right;"| {{sort|4710|53.8/km² ({{formatnum:{{#expr: 53.8 * 2.589988110336 round 1}}}}/sq&nbsp;mi)}}
| style="text-align:left;" | క్వీటొ
|-
| style="text-align:center" | {{flagicon|Falkland Islands}}
| style="text-align:center" | {{Coat of arms|text=none|Falkland Islands}}
| style="text-align:left;" | [[ఫాల్క్లాండ్ దీవులు]] ([[United Kingdom]])<ref>Claimed by [[Argentina]].<br /></ref>
| style="text-align:right;"| {{sort|0012173|&nbsp;&nbsp;&nbsp;{{convert|12173|km2|sqmi|abbr=on}}}}
| style="text-align:right;"| {{UN_Population|Falkland Islands (Malvinas)}}
| style="text-align:right;"| {{sort|0026|0.26/km² ({{formatnum:{{#expr: 0.26 * 2.589988110336 round 1}}}}/sq&nbsp;mi)}}
| style="text-align:left;" | స్టాన్లీ
|-
| style="text-align:center" | {{flagicon|French Guiana}}
| style="text-align:center" | {{Coat of arms|text=none|French Guiana}}
| style="text-align:left;" | [[ఫ్రెంచ్ గయనా]] ([[France]])
| style="text-align:right;"| {{sort|0091000|&nbsp;&nbsp;&nbsp;{{convert|91000|km2|sqmi|abbr=on}}}}
| style="text-align:right;"| {{UN_Population|French Guiana}}
| style="text-align:right;"| {{sort|0210|2.7/km² ({{formatnum:{{#expr: 2.1 * 2.589988110336 round 1}}}}/sq&nbsp;mi)}}
| style="text-align:left;" | కేయేన్ ([[Préfecture]])
|-
| style="text-align:center" | {{flagicon|Guyana}}
| style="text-align:center" | {{Coat of arms|text=none|Guyana}}
| style="text-align:left;" | [[గయానా]]
| style="text-align:right;"| {{sort|0214999|&nbsp;&nbsp;{{convert|214999|km2|sqmi|abbr=on}}}}
| style="text-align:right;"| {{UN_Population|Guyana}}
| style="text-align:right;"| {{sort|0360|3.5/km² ({{formatnum:{{#expr: 3.5 * 2.589988110336 round 1}}}}/sq&nbsp;mi)}}
| style="text-align:left;" | [[జార్జ్ టౌన్]]
|-
| style="text-align:center" | {{flagicon|Paraguay}}
| style="text-align:center" | [[File:Coat of arms of Paraguay.svg|20px]]
| style="text-align:left;" | [[పరాగ్వే]]
| style="text-align:right;"| {{sort|0406750|&nbsp;&nbsp;{{convert|406750|km2|sqmi|abbr=on}}}}
| style="text-align:right;"| {{UN_Population|Paraguay}}
| style="text-align:right;"| {{sort|1560|15.6/km² ({{formatnum:{{#expr: 15.6 * 2.589988110336 round 1}}}}/sq&nbsp;mi)}}
| style="text-align:left;" | అసూన్సియోన్
|-
| style="text-align:center" | {{flagicon|Peru}}
| style="text-align:center" | {{Coat of arms|text=none|Peru}}
| style="text-align:left;" | [[పెరూ]]
| style="text-align:right;"| {{sort|1285220|{{convert|1285220|km2|sqmi|abbr=on}}}}
| style="text-align:right;"| {{UN_Population|Peru}}
| style="text-align:right;"| {{sort|2170|22/km² ({{formatnum:{{#expr: 22 * 2.589988110336 round 1}}}}/sq&nbsp;mi)}}
| style="text-align:left;" | లిమా
|-
| style="text-align:center" | {{flagicon|South Georgia and the South Sandwich Islands}}
| style="text-align:center" | {{Coat of arms|text=none|South Georgia and the South Sandwich Islands}}
| style="text-align:left;" | దక్షిణ జార్జియా మరియు దక్షిణ సాండ్విచ్ దీవులు ([[United Kingdom]])<ref>Claimed by Argentina; the [[South Georgia and the South Sandwich Islands]] in the [[Atlantic Ocean|South Atlantic Ocean]] are commonly associated with [[Antarctica]] (due to proximity) and have no permanent population, only hosting a periodic contingent of about 100 researchers and visitors.<br /></ref>
| style="text-align:right;"| {{sort|0003093|&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;{{convert|3093|km2|sqmi|abbr=on}}}}
| style="text-align:right;"| 20
| style="text-align:right;"| {{sort|0000|0/km² ({{formatnum:{{#expr: 0 * 2.589988110336 round 1}}}}/sq&nbsp;mi)}}
| style="text-align:left;" | ఎడ్వర్డ్ పాయింట్
|-
| style="text-align:center" | {{flagicon|Suriname}}
| style="text-align:center" | {{Coat of arms|text=none|Suriname}}
| style="text-align:left;" | సురినామ్
| style="text-align:right;"| {{sort|0163270|&nbsp;&nbsp;{{convert|163270|km2|sqmi|abbr=on}}}}
| style="text-align:right;"| {{UN_Population|Suriname}}
| style="text-align:right;"| {{sort|0270|3/km² ({{formatnum:{{#expr: 3 * 2.589988110336 round 1}}}}/sq&nbsp;mi)}}
| style="text-align:left;" | పెరమారిబొ
|-
| style="text-align:center" | {{flagicon|Uruguay}}
| style="text-align:center" | {{Coat of arms|text=none|Uruguay}}
| style="text-align:left;" | [[ఉరుగ్వే]]
| style="text-align:right;"| {{sort|0176220|&nbsp;&nbsp;{{convert|176220|km2|sqmi|abbr=on}}}}
| style="text-align:right;"| {{UN_Population|Uruguay}}
| style="text-align:right;"| {{sort|1940|19.4/km² ({{formatnum:{{#expr: 19.4 * 2.589988110336 round 1}}}}/sq&nbsp;mi)}}
| style="text-align:left;" | మోంటేవీడియో
|-
| style="text-align:center" | {{flagicon|Venezuela}}
| style="text-align:center" | {{Coat of arms|text=none|Venezuela}}
| style="text-align:left;" | [[వెనుజులా]]
| style="text-align:right;"| {{sort|09116445|&nbsp;&nbsp;{{convert|916445|km2|sqmi|abbr=on}}}}
| style="text-align:right;"| {{UN_Population|Venezuela (Bolivarian Republic of)}}
| style="text-align:right;"| {{sort|2780|30.2/km² ({{formatnum:{{#expr: 27.8 * 2.589988110336 round 1}}}}/sq&nbsp;mi)}}
| style="text-align:left;" | కారకాస్
|- class="sortbottom"
! colspan="3" | Total
| style="text-align:right;"| {{nts|17,824,513}}
| style="text-align:right;"| {{UN_Population|South America}}
| style="text-align:right;"| 21.5/km²
|
|}
 
==== ====
xt ===
 
== ఇవీ చూడండి ==
"https://te.wikipedia.org/wiki/దక్షిణ_అమెరికా" నుండి వెలికితీశారు