ధన్‌బాద్ జిల్లా: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

|State = Jharkhandజార్ఖండ్

|Division = [[Northఉత్తర Chotanagpurఛోటా division]]నాగ్‌పూర్

|Literacy = 75.71 per cent%

[[జార్ఖండ్]] రాష్ట్ర 24 జిల్లాలలో '''ధన్‌బాద్ జిల్లా''' ఒకటి. ధన్‌బాద్ పట్టణం జిల్లకేంద్రంగా ఉంది. [[2011]] గణాంకాలు రాష్ట్రంలో ధన్‌బాద్ జిల్లా జనసంఖ్యాపరంగా రెండవ స్థానంలో ఉందని తెలుస్తుంది. మొదటి స్థానంలో [[రాంచి]] జిల్లా]] ఉంది. .<ref name="districtcensus">{{cite web | url = http://www.census2011.co.in/district.php | title = District Census 2011 | accessdate =30 September 2011 | year = 2011 | publisher = Census2011.co.in}}</ref> ధన్‌బాద్ జిల్లా [[భారతదేశం]] బొగ్గు రాజధానిగా గుర్తించబడుతుంది.

మునుపటి మంభుం జిల్లాలోని [[1956]]లో పాత ధన్‌బాద్ ఉపవిభాగం, సాదర్ ఉపవిభాగానికి చెందిన చాస్, చందంకియారీ పోలీస్ స్టేషన్లు భూభాగం కలిపి ధన్‌బాద్ జిల్లాజిల్లాను రూపొందించబడిందిరూపొందించారు. ధన్‌బాద్ పోలీస్ జిల్లా [[1928]] నుండి ఉంది. [[1971]]లో బిహార్ రాష్ట్ర జిల్లాల పునర్నిర్మాణం ధన్‌బాద్‌ను ప్రభావితం చేయలేదు. ధన్‌బాద్ పురపాలకం జిల్లాలో ప్రధాన పట్టణం, జిల్లాకేంద్రంగాజిల్లాకు కేంద్రంగా ఉంది. [[1991]]లో ధన్‌బాద్ జిల్లాలోని చాస్ ఉపవిభాగం, [[గిరిడి జిల్లా]] జిల్లాలోనిలోని బెర్మొ ఉపవిభాగం కలిపి [[బొకారో జిల్లా]] జిల్లాగాగా రూపొందించారు.

చిన్న కుగ్రామంగా ఉండేది. మంభుం జిల్లాకు [[పురూలియా]] (ప్రస్తుతం [[పశ్చిమ బెంగాల్]]లో భాగంగా ఉందిభాగం) కేంద్రంగా ఉండేది. మంభుం ప్రాంతాన్నిరాజా మాన్‌సింగ్‌కు బహుమాంగా ఇచ్చాడు. మాన్‌సింగ్‌ [[అక్బర్]] యుద్ధంలో విజయం సాధించడానికి సహకరించినందుకు బదులుగా ఈ ప్రాంతం బహూకరించబడింది. మాన్‌సింగ్‌ పేరు మీద ఈ ప్రాంతానికి మంభుం అనే పేరు వచ్చింది.

అత్యంత పెద్ద ప్రాంతంగా ఉన్న మంభుం జిల్లా పాలనాసౌలభ్యం కొరకు [[బిర్బం]], మంభుం, సింగ్భుం జిల్లాలుగా విభజించబడింది. [[1956]] అక్టోబరు 24 న ధన్‌బాద్ జిల్లాగా ప్రకటించబడింది. భౌగోళికంగా ధన్‌బాద్ ఉత్తర దక్షిణాలుగా 43 మైళ్ళు, తూర్పు పడమరలుగా 47 మైళ్ళు విస్తరించి ఉంది. [[1991]]లో ధన్‌బాద్ జిల్లా నుండి [[బొకారో జిల్లా]] జిల్లానును వేరుచేసిన తరువాత జిల్లా వైశాల్యం 2995 చ.కి.మీ ఉంటుంది.

* ప్రస్తుతం జిల్లా 8 బ్లాకులుగా విభజించబడింది : ఝరియా, ధన్‌బాద్, నిర్స, గోవింద్పూర్, బలియపూర్, తుండి, టాప్‌చంచి. బ్లాకులు 181 గ్రామపంచాయితీలు, 1348 గ్రామాలుగా విభజించబడింది. [[1991]] గణాంకాలు జిల్లా జనసంఖ్య 19,49,526. వీరిలో పురుషులు 10,71,913 స్త్రీలు 8,77,613 ఉన్నాయి. జిల్లాలో 100850 కొండ గుట్టలు, 56454 ఎకరాల అరణ్యాలు ఉన్నాయి. జిల్లా భూభాగం సముద్రమట్టానికి 500-1000 అడుగుల ఎత్తున ఉంది. భూమిలో చిన్నవి పెద్దవిగా కంకరరాళ్ళు నిండి ఉన్నాయి. ప్రస్తుతం ఈ జిల్లా రెడ్ కారిడార్‌లో భాగంగా ఉందిభాగం.<ref>{{cite web|url=http://intellibriefs.blogspot.com/2009/12/naxal-menace-83-districts-under.html |title=83 districts under the Security Related Expenditure Scheme |publisher=IntelliBriefs |date= 11 December 2009 |accessdate=17 September 2011}}</ref>

జిల్లా పశ్చిమ సరిహద్దులో [[గిరిడి]], ఉత్తర సరిహద్దులో [[బొకారో]], తూర్పు సరిహద్దులో [[దుమ్కా]], [[గిరిడి]], దక్షిణ సరిహద్దులో [[పశ్చిమ బెంగాల్]] రాష్ట్రానికి చెందిన [[పురూలియా జిల్లా]] జిల్లాలులు ఉన్నాయి. జిల్లా 23°37'3" ఉ, 24°4' ఉ అక్షాంశం, 86°6'30" తూ, 86°50' తూ రేఖాంశంలో ఉంది.

చోటానాగ్పూర్ మైదానంలో ప్రధానమైన నది దామోదర్. [[పాలము జిల్లా]] జిల్లాలోలో జన్మించిన దామోదర్ నది తూర్పుగా ప్రవహించి [[రాంచి]], [[హజారీబాగ్]] మైదానాల గుండా ప్రవహిస్తూ

2006 గణాంకాలనుగణాంకాల అనుసరించిప్రకారం పచాయితీ రాజ్ మంత్రిత్వశాఖ భారతదేశ జిల్లాలు (640) లో వెనుకబడిన 250 జిల్లాలలో ధన్‌బాద్ జిల్లా ఒకటి అని గుర్తించింది.<ref name=brgf/> బ్యాక్‌వర్డ్ రీజన్ గ్రాంటు ఫండు నుండి నిధులను అందుకుంటున్న [[జార్ఖండ్]] రాష్ట్ర 21 జిల్లాలలో ఈ జిల్లా ఒకటి.<ref name=brgf>{{cite web|author=Ministry of Panchayati Raj|date=8 September 2009|title=A Note on the Backward Regions Grant Fund Programme|publisher=National Institute of Rural Development|url=http://www.nird.org.in/brgf/doc/brgf_BackgroundNote.pdf|accessdate=27 September 2011|website=|archive-url=https://web.archive.org/web/20120405033402/http://www.nird.org.in/brgf/doc/brgf_BackgroundNote.pdf|archive-date=5 ఏప్రిల్ 2012|url-status=dead}}</ref>

|Southeast = [[బర్ధామన్]] జిల్లా]] [[పశ్చిమ బెంగాల్]]

|South = [[పురూలియా]] జిల్లా]] [[పశ్చిమ బెంగాల్]]

|West = [[బొకారో]] జిల్లా]]

|Northwest = [[గిరిడి]] జిల్లా]]