సూమ్రా రాజవంశం
సూమ్రా రాజవంశం ఆధునిక పాకిస్తాను కేంద్రంగా ఉన్న సింధి రాజవంశం. ఇది 11 వ శతాబ్దం ఆరంభం నుండి 1300 ల చివరి వరకు పాలించింది - ప్రారంభంలో బాగ్దాదును పాలించిన అబ్బాసిదు కాలిఫేటు సామ్రాజ్యాల సామంతులుగా పాలించారు.[1] అనేక శతాబ్దాల అరబ్బు పాలన తరువాత సూమ్రా సింధు రాజవంశీయులు స్థానిక సింధీ పాలనను తిరిగి స్థాపించారు.[2] తరువాత వారి పాలనను ముల్తాను, బలూచిస్తాను వరకు విస్తరించారు.
Soomra dynasty | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1026–1356 (Continued in exile until 1440 in Umerkot) | |||||||||
రాజధాని | Thari (in present-day Badin District in Sindh), and Thatta | ||||||||
సామాన్య భాషలు | Sindhi (native language) Arabic (liturgical language) | ||||||||
మతం | Shia Ismaili Islam | ||||||||
ప్రభుత్వం | Monarchy | ||||||||
చరిత్ర | |||||||||
• Soomra dynasty begins | 1026 | ||||||||
• Soomra dynasty ends | 1356 (Continued in exile until 1440 in Umerkot) | ||||||||
|
సూమ్రా పాలనలో సింధీ సంస్కృతి పునరుజ్జీవనాన్ని అనుభవించింది. అరబ్బు భాష, సంప్రదాయాలు సింధులను తీవ్రంగా ప్రభావితం చేశాయి. వారి పాలనలో షియా ఇస్మాయిలిజం, సున్నీ సూఫిజం సింధులో విస్తృతంగా వ్యాపించారు. అయినప్పటికీ వారు ఒకరితో ఒకరు శాంతియుతంగా సహజీవనం చేశాయి.[1] వారి పతనం ఉన్నప్పటికీ సూమ్రా సంస్కృతి, సంప్రదాయాలు తరువాతి శతాబ్దాలకాలం సింధుప్రజలను తీవ్రంగా ప్రభావితం చేశాయి.[3]
చరిత్ర మార్చు
సా.శ. 711 లో ముహమ్మదు బిన్ ఖాసిం ఉమయ్యదు పాలనను సింధు వరకు విస్తరించాడు. ఇది డమాస్కసు కేంద్రంగా ఉన్న ఉమయ్యదు సామ్రాజ్యం తూర్పు ప్రావింసుగా మారింది.[4] ఉమయ్యదు పాలనలో 9 - 11 వ శతాబ్దాల మధ్య పాక్షిక స్వతంత్రపాలనకు ముందు, అరబ్బు హబ్బరి రాజవంశం ఉమయ్యద్ల ప్రధాన రాజ్యంగా స్థాపించబడింది.[5]
850 లో ఉమయ్యదు కాలిఫేటును బాగ్దాదు అబ్బాసిదులు పడగొట్టారు.[4] తరువాత హబ్బరి రాజ్యం స్వతంత్రంగా పాలన సాగించింది. దీనిని అబ్బాసిదులు నామమాత్రంగా గుర్తించారు.[6] 1010 లో అరబ్బు హబ్బరి మీద సుల్తాను ముహమ్మదు ఘజ్నవి దాడిచేసాడు.[6] ఘజ్నువి అబ్బాసిదులు మాత్రమే సరైన కలీఫులని విశ్వసించాడు. అలాగే సింధులో ఉమయ్యదు ప్రభావ అవశేషాలను తొలగించాలని భావించి మంసురాను స్వాధీనం చేసుకున్నాడు.[1]
మన్సురాను తొలగించిన తరువాత ఘజ్నవి సింధును పట్టుకోలేకపోయాడు.[1] ఆయన స్థానంలో స్థానిక సూమ్రో తెగ సూమ్రా రాజవంశాన్ని స్థాపించింది. సింధును అబ్బాసిదు కాలిఫేటు ప్రధాన రాజ్యంగా పరిపాలించడం ప్రారంభించింది.[4] సూమ్రో చరిత్రకారులు వారి మొట్టమొదటి సుల్తానును ఖఫీఫు అని భావించారు. అయితే ఆధునిక పరిశోధనలు ఖఫీఫు మొదటి సూమ్రా సుల్తాను కాకుండా చివరి హబ్బరి సుల్తాను అని సూచిస్తున్నాయి.[7]
ఇస్లాం మతంలోకి మారిన సింధులోని మొట్టమొదటి తెగలలో సూమ్రో తెగ ఒకరు. తరువాత వారు మన్సురాలో ధనవంతులు అయ్యారు. [4] వారు స్థానిక సింధులు అయినప్పటికీ సింధీలు వారి మూలాలను అరబ్బులుగా పేర్కొన్నారు.[8] ఉమయ్యదు పాలనలో స్థానిక సింధులతో వివాహం చేసుకోవాలని ప్రోత్సహించిన కారణంగా మిశ్రమ మూలాలు కలిగిన అరబ్బు అధికారుల పాలకవర్గం వారి మూలాలు అరబ్బు అని పేర్కొన్నారు.[1] వాస్తవానికి వారి పేరు ఇరాకులోని సమర్రా నగరం నుండి ఉద్భవించింది.[9] వారు కొన్నిసార్లు రాజ్పుతు సంతతికి చెందినవారని పేర్కొంటారు.[2][9] అయినప్పటికీ ఆ వాదనను ధ్రువీకరించే కచ్చితమైన ఆధారాలు లేవు.[8] ఇస్లాం మతంలోకి మారినప్పటికీ వారు అనేక హిందూ ఆచారాలను, సంప్రదాయాలను కొనసాగించారు.[1]
రెండవ సూమ్రా సుల్తాను పాలనలో సూమ్రా రాజ్యం ముల్తాను, ఉచు వరకు ఉత్తరం వైపు విస్తరించబడింది.[1] 11 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో, ఫాతిమిదు కాలిఫేటు నుండి వచ్చిన ఇస్మాయిలీ మిషనరీ ఇస్మాయిలిజాన్ని వ్యాప్తి చేయడానికి సింధు సందర్శించారు. దీని ఫలితంగా సింధు, ముల్తాను, ఉచు ఇస్మాయిలీ షియా మత కేంద్రాలుగా మారాయి.[8] అదే సమయంలో పర్షియా, మధ్య ఆసియా నుండి పెద్ద సంఖ్యలో సున్నీ సూఫీ మిషనరీలు సింధులోకి ప్రవేశించారు. చివరికి పెద్ద సంఖ్యలో సింధీలు ఇస్లాం మతంలోకి మారడానికి దారితీస్తుంది.[8] షియా, సున్నీ సంప్రదాయాలు రెండూ సింధులో శాంతియుతంగా సహజీవనం చేశాయి. [1]
1000 ల చివరలో -1100 ల ప్రారంభంలో సంఘరు పాలనలో తరువాత ఆయన కుమారుడు రెండవ ఖాఫీఫు-ఎల్ పాలనలో సూమ్రా నియంత్రణ దక్షిణ భారతదేశంలోని గుజరాతు వరకు విస్తరించింది. కచు, కాతియవారు ప్రాంతాలకు విస్తరించింది.[1] అతని మరణం తరువాత సంఘరు భార్య హమూను తన కోసం సూమ్రా సింహాసనాన్ని స్వాధీనం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నించింది. అయినప్పటికీ ఆమె ప్రయత్నాలు సూమ్రా ప్రభువులచే త్వరగా నలిగిపోయాయి.[1]
1100 ల చివరలో ముహమ్మదు ఘోరి సింధు మీద దండెత్తి, పొరుగున ఉన్న సమ్మ రాజవంశం కచు మీద పోరాటాలకు దారితీసింది. [1] 1220 లలో ఖ్వారెజ్ముకు చెందిన జలాలుద్దీను మింగ్బర్ను సింధును కొల్లగొట్టాడు. కొంతకాలం సూమ్రా నౌకాశ్రయమైన డెబలును ఆక్రమించాడు.[1]
బాగ్దాద్ ముట్టడి (1258) వరకు సూమ్రోలు అబ్బాసిదు సామంతులుగా పరిపాలించారు. తరువాత వారు స్వతంత్రంగా పాలించడం ప్రారంభించారు.[9] 1330 లలో సింధు మీద సూమ్రో పాలన బలహీనపడింది. సింధు నది మార్గాన్ని మార్చడంతో సింధు ఆర్థిక వ్యవస్థకు భంగం కలిగింది.[10]
ఢిల్లీ సుల్తానేటు ఖల్జీ రాజవంశం రెండవ రాజు అలావుద్దీను ఖల్జీ చివరి సూమ్రా రాజును ఓడించినప్పుడు సింధు సూమ్రా రాజవంశం పాలన దాదాపు ముగిసింది.[11][12] వారు 1400 ల మధ్యకాలం వరకు ఉమెర్కోట చుట్టూ ఉన్న థారు ఎడారిలో భూభాగాలను పాలించడం కొనసాగించారు.[1]
పాలకుల జాబితా మార్చు
సూమ్రో చరిత్రకారులు వారి మొదటి సుల్తానును ఖఫీఫు అని భావిస్తున్నప్పటికీ ఆయన చివరి హబ్బరి సుల్తాను అయి ఉండవచ్చు. ఏకాభిప్రాయం కిందివాటిని సూమ్రో పాలకులుగా జాబితా చేస్తుంది:[1]
- సర్దారు సూమరు; 1025-1030
- ఇడోను సూమరు రాజ్పాలు, డోడో-ఎల్ అని కూడా పిలుస్తారు; 1030-1054
- మన్సురా చివరి హబ్బరి పాలకుడు ఖాఫీఫు కుమారుడు మొదటి భూంగరు-ఎల్; 1054-1068
- రెండవ డోడో; 1068-1089
- సంఘరు; 1089-1107. రాజప్రతినిధిగా వ్యవహరించిన తన సోదరి తారి సంరక్షణలో మొదటి మూడేళ్లు
- రెండవ ఖాడోఫు, (రెండవ డోడో కుమారుడు) ; 1107-1142
- మొదటి ఉమరు; 1142-1181
- మూడవ డోడో; 1181-1195
- రెండవ భూంగరు; 1195-1226
- గంహ్వరు; 1226-1242
- ముహమ్మదు తూరు; 1242-1251
- అమ్రా సూమ్రో; 1251-1256
అబ్బాసిడ్ పాలన రద్దు తరువాత:
- రెండవ గంహ్వరు; 1256-1259
- నాలుగవ డోడో; 1259-1273
- తాయి; 1273-1296
- చనేసరు; 1296-1300
- మూడవ భూంగరు; 1301-1315
- మూడవ ఖఫీఫు; 1315-1333
- ఐదవ డోడో; 1333-1351
సింధులో సూమ్రా పాలన పతనం తరువాత, ఉమర్కోటకు పారిపోయిన పాలకులు
- హమీరు సూమ్రో; 1351-1355
- ఉమరు; 1355-1390
- ఐదవ భూంగారు; 1390-1400
- రెండవ హమీరు; 1400-1444
ప్రముఖులు మార్చు
ఇవి కూడా చూడండి మార్చు
మూలాలు మార్చు
- ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 1.12 1.13 Siddiqui, Habibullah. "The Soomras of Sindh: their origin, main characteristics and rule – an overview (general survey) (1025 – 1351 AD)" (PDF). Literary Conference on Soomra Period in Sindh.
- ↑ 2.0 2.1 International Journal of Dravidian Linguistics (in ఇంగ్లీష్). Department of Linguistics, University of Kerala. 2007.
- ↑ The Herald (in ఇంగ్లీష్). Pakistan Herald Publications. 1992.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 Stanton, Andrea L. (2012). Cultural Sociology of the Middle East, Asia, and Africa: An Encyclopedia (in ఇంగ్లీష్). SAGE. ISBN 978-1-4129-8176-7.
- ↑ DADUZEN, Dayal N. Harjani aka (19 జూలై 2018). Sindhi Roots & Rituals - Part 1 (in ఇంగ్లీష్). Notion Press. ISBN 978-1-64249-289-7.
- ↑ 6.0 6.1 Varyāh, ʻAbdullāh (1983). Souvenir, Mansura Seminar: 12th Rabi-us-Sani, 1403 A.H./27th January, 1983 A.D. (in ఇంగ్లీష్). Sanghar Historical and Cultural Society.
- ↑ The Archeology: An Organ of the Friends of Cultural and Archeeological [i.e. Archaeological] Heritage of Pakistan (in ఇంగ్లీష్). International Press & Publications Bureau. 1993.
- ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 Dani, Ahmad Hasan (2007). History of Pakistan: Pakistan through ages (in ఇంగ్లీష్). Sang-e Meel Publications. ISBN 978-969-35-2020-0.
- ↑ 9.0 9.1 9.2 DADUZEN, Dayal N. Harjani aka (19 జూలై 2018). Sindhi Roots & Rituals - Part 1 (in ఇంగ్లీష్). Notion Press. ISBN 978-1-64249-289-7.
- ↑ Meadows, Azra; Meadows, P. S. (1999). The Indus River: Biodiversity, Resources, Humankind (in ఇంగ్లీష్). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-577905-9.
- ↑ "Pakistan: The lesser-known histories of an ancient land".
- ↑ "A tale of two legends: Padmavat and Dodo-Chanesar".