బలూచి భాష
బలూచి లేదా బలూచ్ భాష ( بلوچی ) అనేది నైరుతి పాకిస్తాన్, తూర్పు ఇరాన్, దక్షిణ ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లో నివసిస్తున్న బలూచ్ ప్రజల భాష[1] . ఇది ఇరానియన్ భాషా కుటుంబానికి చెందినది. కుర్దిష్‌తో సారూప్యతను పంచుకుంటుంది. 3 నుండి 5 మిలియన్ల మంది ప్రజలు ఈ భాష మాట్లాడతారు.పాకిస్తాన్, ఇరాన్, ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లతో పాటు, ఒమన్, పెర్షియన్ గల్ఫ్‌లోని అరబ్ రాష్ట్రాలు, తుర్క్‌మెనిస్తాన్, తూర్పు ఆఫ్రికా, ప్రపంచంలోని ఇతర ప్రాంతాలలోని డయాస్పోరా కమ్యూనిటీలలో కూడా దీనిని మాట్లాడతారు.పాకిస్తాన్ యొక్క తొమ్మిది అధికారిక భాషలలో బలూచి ఒకటి. ప్రపంచవ్యాప్తంగా దాదాపు 8 మిలియన్ల మంది దీనిని మాతృభాషగా మాట్లాడుతున్నారని అంచనా అయితే బలూచిని పరిపాలన లేదా విద్యా భాషగా అధికారికంగా ఉపయోగించడం లేదు. దీని వల్ల మరో ఒకటి రెండు తరాలు దాటినా భాష మనుగడకే తీవ్ర ముప్పు వాటిల్లుతోంది[2].
మాండలికాలు
మార్చుబలూచ్ భాషలో అనేక మాండలికాలు ఉన్నాయి, బలూచి హిందీ - ఉర్దూ, అరబిక్ వంటి అనేక ఇతర భాషలచే ప్రభావితమైంది . పాకిస్తాన్‌లో బలూచికి రెండు ప్రధాన శాఖలు ఉన్నాయి: మక్రానీ (బలూచిస్తాన్ నుండి దక్షిణ అరేబియా సముద్ర తీరంలో మాట్లాడతారు), సులైమాని (మధ్య, ఉత్తర బలూచిస్తాన్‌లోని సులైమాన్ శ్రేణిలోని పర్వత ప్రాంతాలలో మాట్లాడతారు). బలూచిలో వార్తాపత్రికలు, పత్రికలు, సాహిత్యం ఉన్నప్పటికీ, భాషలో అక్షరాస్యత రేటు 1% మాత్రమే. భాషలోని మూడు మాండలికాల మధ్య గ్రహణశక్తిని పెంపొందించడంలో రేడియో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించింది
రాయడం
మార్చు19వ శతాబ్దానికి ముందు, బలూచ్ లిఖిత రూపం లేని భాష. పెర్షియన్ అధికారిక వ్రాత భాష అయినప్పటికీ, బలూచ్ కోర్టులలో బలూచ్ మాట్లాడేవారు. బ్రిటిష్ భాషావేత్తలు, రాజకీయ చరిత్రకారులు రోమన్ లిపిని ఉపయోగించారు, పాకిస్తాన్ ఏర్పడిన తరువాత, బలూచ్ పండితులు పర్షియన్ వర్ణమాలను స్వీకరించారు[1] . మీర్ గుల్ ఖాన్ నాసిర్ రచించిన బలూచి, గుల్బాంగ్‌లోని మొదటి కవితా సంకలనం 1951లో ప్రచురించబడింది, అరబిక్ లిపిలో ఇది పొందుపరిచింది . చాలా కాలం తరువాత, సయాద్ జహూర్ షా హషేమీ అరబిక్ లిపిని ఉపయోగించడంపై సమగ్ర మార్గదర్శకత్వం రాశారు
మూలాలు
మార్చు- ↑ 1.0 1.1 "Balochi language | Britannica". www.britannica.com (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2022-02-20.
- ↑ Jahani, Carina (2013-05-01). "The Balochi Language and Languages in Iranian Balochistan". The Journal of the Middle East and Africa. 4 (2): 153–167. doi:10.1080/21520844.2013.831333. ISSN 2152-0844.