బెలవాడి మల్లమ్మ
బెలవాడి మల్లమ్మ (బెలవాడి మల్లమ్మ) బెలవాడి రాజ్యానికి రాణి. ఆమె మహిళా సైన్యాన్ని నిర్మించి, శిక్షణ ఇచ్చింది. చరిత్రలో మొదటగా మహిళా సైన్యాన్ని నిర్మించిన రాణిగా ఆమె ఘనత కెక్కింది.[1][2][3]
| లింగం | స్త్రీ  |
|---|---|
| పౌరసత్వ దేశం | భారతదేశం |
| ఇంటిపేరు | Belavadi |
| రాజ బిరుదం | queen |
| జన్మ స్థలం | Sodhe |
| నివాసం | బైహోంగాల్ |
| మతం | లింగాయతి |
జీవిత విశేషాలు
మార్చుఆమె ఆధునిక ఉత్తర కన్నడ జిల్లా దక్షిణ గోవా ప్రాంతాలను పాలించిన సోధే రాజ్యానికి చెందిన రాజు మధులింగ నాయక కుమార్తె.[4] మల్లమ్మ తన ఐదేళ్ళ వయసులో చదువు ప్రారంభం చేసింది. అక్కడ ఆమె తండ్రి మల్లమ్మ కోసం, ఆమె సోదరుడు సదాశివ నాయక కోసం నిర్మించిన పాఠశాలలో చదివింది.[5] పాఠశాల ప్రధానోపాధ్యాయుడు శంకర్ భట్, పండితుడు, 10 మంది వరిష్ఠ శాస్త్రీలు (తత్వశాస్త్రం, పురాతన గ్రంథాలు బోధించే ఉపాధ్యాయులు) మల్లమ్మకు ఉపాధ్యాయులు.[5]
మల్లమ్మకు వివాహయోగ్యమైన వయస్సు వచ్చినప్పుడు, ఆమె తండ్రి స్వయంవరానికి ఏర్పాట్లు చేయడం మొదలు పెట్టాడు (దీని ద్వారా అమ్మాయి స్వయంగా తన భర్తను ఎన్నుకుంటుంది). అయితే మల్లమ్మ, ఎవరైతే తన వయస్సుకంటే ఒకటి ఎక్కువకు సమానమైన సంఖ్యలో పులులను ఒక నెల లోపల వేటాడి వస్తారో, వారినే వివాహం చేసుకుంటానని తన స్వయంవరంలో సవాలు చేసింది. 20 సంవత్సరాలున్న బెలవాడి యువరాజు ఈశప్రభు, ఒక నెల రోజుల్లో 21 పులులను విజయవంతంగా వేటాడి చంపి, మల్లమ్మను చేపట్టాడు. వివాహం తర్వాత ఆమెను బెలావాడి మల్లమ్మగా వ్యవహరించారు. తరువాత ఈశప్రభుతో పాటు, ఆధునిక బెలగావి, ధార్వాడ్ జిల్లాల భాగాలతో కూడిన చిన్న రాజ్యమైన బెలవాడిని పాలించే జంటగా వారిని పరిగణించారు.[4]
ఛత్రపతి శివాజీతో సంఘర్షణ
మార్చుఛత్రపతి శివాజీ మహారాజు, మల్లమ్మల మధ్య ఎటువంటి సంఘర్షణ లేదు. అయితే బ్రాహ్మణమత శివబసవశాస్త్రి రాసిన 'తురుకరి పంచమర ఇతిహాస్' అనే పుస్తకంలో పేర్కొన్నట్లుగా (బెలవాడి సంస్థాన వారసత్వ ప్రదేశం) బెలావాడి సంస్థానం చరిత్ర 1511 నుండి చంద్రశేఖర రాజ తో ప్రారంభమవుతుంది, ఇందులో ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ ఇంకా మల్లమ్మల మధ్య జరిగిన యుద్ధ ప్రస్తావన ఉంది. ఈశప్రభు యుద్ధభూమిలో మరణించాడు, తరువాత మల్లమ్మ శివాజీతో పోరాడి ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ ను ఓడించింది. యుద్ధం ఫలితంగా వారి సంస్థానాల్లో వీరశిలను స్థాపించారు. 'తురుకరి పంచమార ఇతిహాస్' అనే పుస్తకం మొదటిసారిగా 1929లో ప్రచురించారు. [6]
మరాఠీలో రచనలు చేసిన జేడే షాకవరీ, చిత్రగుప్త బఖర్, కలామీ బఖర్ మొదలగువారు ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్, మల్లమ్మల మధ్య జరిగిన యుద్ధం గురించి పేర్కొన్నారు. మల్లమ్మ గురువు శంకర భట్టరు రచించిన సంస్కృత పుస్తకం 'శివ వంశ సుధార్ణవ' లో ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ బెలవాడి మల్లమ్మతో పోరాటం గురించి ప్రస్తావించింది. ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ రెండవ కోడలు తారాబాయి ఈ పుస్తకానికి మొదటి బహుమతిని అందిస్తూ ఈ పుస్తకంలో చత్రపతి శివాజీ మహారాజ్, మల్లమ్మల గురించి ఖచ్చితమైన విషయం ఉందని పేర్కొంది. బాలాసాహెబ్ భావేస్ శివాజీ చరిత్రకు ద్వితీయ బహుమతి, శేషో శ్రీనివాస్ ముతాళిక రచించిన పుస్తకానికి తృతీయ బహుమతి లభించింది. పండితుడు శేషో శ్రీనివాస్ ముతాలిక్ మధులింగ నాయక రాజభవనంలోని జీవితాన్ని క్రీ.శ.1704-1705లో మరాఠీ భాషలో నమోదు చేశారు.
జాదునాథ్ సర్కార్ మరాఠీ భాష లో రచించిన ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ జీవితచరిత్రలో, మల్లమ్మను సావిత్రిబాయి అని శివాజీ రాజు, మల్లమ్మల మధ్య 27 రోజులపాటు యుద్ధం జరిగిందని ఆయన ప్రస్తావించారు.[7]
ఒక సమకాలీన బ్రిటిష్ రచన - ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ ప్రస్తుతం ఒక కోటను ముట్టడిస్తున్నాడు. దక్కను (బీజాపురి) మొఘలుల అన్ని వైపుల నుండి అతను పొందిన దానికంటే ఎక్కువ అవమానాన్ని అనుభవించాడు. చాలా రాజ్యాలను జయించిన అతను ఈ మహిళ దేశాయ్ ని తగ్గించ లేకపోయాడు అని పేర్కొంది [ఫ్యాక్టరీ రికార్డులు, సూరత్, 107].[8] యడవాడ శిల, శివాజీ ఇంకా మల్లమ్మల మధ్య రాజీకి చిహ్నం.
మూలాలు
మార్చు- ↑ "Ensure Belwadi Mallamma of Belgaum district gets her place in international history". The Lingayt. Chennai, India. 2008-10-26. Archived from the original on 30 October 2008. Retrieved 2008-11-17.
- ↑ "Women of prominence in Karnataka". Archived from the original on 8 January 2014. Retrieved 2008-11-17.
- ↑ "About Queen MALLAMA of Belawadi, Karnataka". www.esamskriti.com (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-01-05.
- ↑ 4.0 4.1 "About Queen MALLAMA of Belawadi, Karnataka". www.esamskriti.com (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-01-05.
- ↑ 5.0 5.1 "Kamat's Potpourri: Appendix A". www.kamat.com. Retrieved 2023-01-07.
- ↑ He is at present beseiging a fort where, by relatron of their owne people come from him, he has suffered more disgrace than ever he did from all power of the Mogull or Decans, and he who hath conquered soe many kingdomes is not able to reduce this woman Desy; (Factory Records 1659-1682, p.586)
- ↑ "Rare Books Society of India".
- ↑ "List of factory records of the late East India Company : preserved in the Record Department of the India Office, London". Internet Archives. Retrieved 24 March 2024.