మెదడు వాపు
మెదడు వాపు (మెనింజైటిస్) అనేది మెదడు, వెన్నుపూసను కప్పి ఉంచే రక్షిత పొరల యొక్క తీవ్రమైన వాపు, దీనిని సమిష్టిగా మెనింజెస్ అని పిలుస్తారు.[1] జ్వరం, తలనొప్పి, మెడ బిగుసుకుపోవటం అనేవి దీని యొక్క సర్వసాధారణ లక్షణాలు. ఇతర లక్షణాలలో గందరగోళం లేదా స్మారక స్థితిలో మార్పు, వాంతులు, కాంతిని లేదా పెద్ద శబ్దాలను భరించలేకపోవడం అనేవి ఉంటాయి.[2] చిన్నపిల్లలలో తరచుగా చిరాకు, నిద్రమత్తు లేదా ఆహారంపై తక్కువ ఆసక్తి చూపటం వంటి నిర్ధిష్టత లేని లక్షణాలు మాత్రమే కనబడతాయి.దద్దుర్లు ఉంటే, అది మెదడు వాపుకు ప్రత్యేక కారణంగా సూచించబడవచ్చు; ఉదాహరణకు, మెనింగోకాకల్ బ్యాక్టీరియా వల్ల వచ్చే మెదడు వాపు, దద్దుర్లుతో కూడిన లక్షణాన్ని కలిగియుండవచ్చు.[1][3]
వైరసులు, బ్యాక్టీరియా లేదా ఇతర సూక్ష్మజీవులతో ఇన్ఫెక్షన్ వల్ల వాపు సంభవించవచ్చు, సాధారణంగా కొన్ని రకాల మందుల ద్వారా తక్కువసార్లు ఈ ఇన్ఫెక్షన్ సంభవించవచ్చు.[4] మెదడు, వెన్నుపూసకు సమీపంలో వాపు ఉన్న కారణంగా మెదడు వాపు వ్యాధి ప్రాణాంతకమవుతుంది; అందువల్ల, ఈ పరిస్థితి అత్యవసర వైద్య పరిస్థితిగా వర్గీకరించబడింది.[1][5] కటి పంక్చర్ మెదడువాపును నిర్ధారిస్తుంది లేదా మినహాయిస్తుంది.[2] మెదడు, వెన్నుపామును ఆవరించియుండే ద్రవం (సిఎస్ఎఫ్) యొక్క నమూనాను సేకరించడానికి వెన్నెముక మార్గంలోకి ఒక సూది చొప్పించబడుతుంది. సిఎస్ఎఫ్‌ను వైద్య ప్రయోగశాలలో పరీక్షిస్తారు.[5]
మెనింజోకాకల్, గవదబిళ్ళలు, న్యుమోకాకల్, హిబ్ వ్యాక్సిన్లతో వ్యాధి నిరోధక శక్తిని కలిగించుట ద్వారా కొన్ని రకాల మెదడు వాపులు నివారించబడతాయి.[1] కొన్ని రకాల మెదడు వాపులకు గణనీయంగా గురయ్యే వారికి యాంటీబయాటిక్స్ ఇవ్వడం కూడా ఉపయోగకరంగా ఉంటుంది.[2] తీవ్రమైన మెదడువాపు ఇచ్చే మొదటి చికిత్సలో తక్షణం యాంటీబయాటిక్స్ ఇవ్వటం, కొన్నిసార్లు యాంటీవైరల్ మందులు ఇవ్వడం జరుగుతుంది.[2][6] అతి ఎక్కువ వాపు ద్వారా వచ్చే సమస్యలను నివారించడానికి కూడా కార్టికోస్టెరాయిడ్స్‌ను ఉపయోగించవచ్చు.[3][5] మెదడువాపుకు ప్రత్యేకించి వెంటనే చికిత్స చేయకపోతే అది చెవిటితనం, మూర్ఛ, హైడ్రోసెఫాలస్ (మెదడులో ద్రవం పేరుకుపోవటం) లేదా మానసిక ప్రక్రియలలో లోపాల వంటి తీవ్రమైన దీర్ఘకాలిక పరిణామాలకు దారితీస్తుంది.[1][3]
2013 లో మెనింజైటిస్ సుమారు 16 మిలియన్ల మందిలో సంభవించింది.[7] దీని ఫలితంగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా 1990 లో 464,000 మరణాలు సంభవించగా, ఈ సంవత్సరం అది తగ్గి 303,000 మరణాలు సంభవించాయి. [8]తగిన చికిత్సతో బాక్టీరియల్ మెనింజైటిస్‌లో మరణించే ప్రమాదం 15% కన్నా తక్కువగా ఉంది.[2] మెనింజైటిస్ బెల్ట్ అని పిలువబడే ఉప-సహారా ఆఫ్రికాలో ప్రతి సంవత్సరం డిసెంబర్, జూన్ మధ్య బ్యాక్టీరియా మెదడు వాపు విజృంభణ జరుగుతుంది.[9] ప్రపంచంలోని ఇతర ప్రాంతాలలో కూడా కొంత విజృంభణ సంభవించవచ్చు. మెనింజైటిస్ అనే పదం గ్రీకు నుండి "మెమ్బ్రేన్", మెడికల్ ప్రత్యయం -ఇటిస్, "ఇన్ఫ్లమేషన్" నుండి వచ్చింది.[10][11]
మూలాలు
మార్చు- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 Sáez-Llorens X, McCracken GH (June 2003). "Bacterial meningitis in children". Lancet. 361 (9375): 2139–48. doi:10.1016/S0140-6736(03)13693-8. PMID 12826449.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 "Bacterial Meningitis". CDC. April 1, 2014. Retrieved 5 March 2016.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 van de Beek D, de Gans J, Tunkel AR, Wijdicks EF (January 2006). "Community-acquired bacterial meningitis in adults". The New England Journal of Medicine. 354 (1): 44–53. doi:10.1056/NEJMra052116. PMID 16394301.
- ↑ Ginsberg L (March 2004). "Difficult and recurrent meningitis" (PDF). Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry. 75 Suppl 1 (90001): i16–21. doi:10.1136/jnnp.2003.034272. PMC 1765649. PMID 14978146.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 Tunkel AR; Hartman BJ; Kaplan SL; et al. (November 2004). "Practice guidelines for the management of bacterial meningitis" (PDF). Clinical Infectious Diseases. 39 (9): 1267–84. doi:10.1086/425368. PMID 15494903.
- ↑ "Viral Meningitis". CDC. November 26, 2014. Retrieved 5 March 2016.
- ↑ Global Burden of Disease Study 2013, Collaborators (22 August 2015). "Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 301 acute and chronic diseases and injuries in 188 countries, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013". Lancet. 386 (9995): 743–800. PMID 26063472.
- ↑ GBD 2013 Mortality and Causes of Death, Collaborators (17 December 2014). "Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990–2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013". Lancet. 385 (9963): 117–71. doi:10.1016/S0140-6736(14)61682-2. PMC 4340604. PMID 25530442.
- ↑ "Meningococcal meningitis Fact sheet N°141". WHO. November 2015. Retrieved 5 March 2016.
- ↑ Mosby's pocket dictionary of medicine, nursing & health professions (6th. ed.). St. Louis, Mo.: Mosby/Elsevier. 2010. p. traumatic meningitis. ISBN 9780323066044.
- ↑ Liddell HG, Scott R (1940). "μήνιγξ". A Greek-English Lexicon. Oxford: Clarendon Press.