మొదటి వాసుదేవ
మొదటి వాసుదేవ (కుషానో బాక్ట్రియా: ΒΑΖΟΔΗΟ "బాజోడియో"; 
వా-సు-దే-వా, చైనీస్: 波調 200 బోడియా. ) కుషాను చక్రవర్తి, "గ్రేట్ కుషాన్లలో" చివరివాడు.[1] కనిష్క శకం 64 నుండి 98 వరకు నాటి శాసనాలు ఆయన పాలన కనీసం 191 నుండి 232 వరకు విస్తరించిందని సూచిస్తున్నాయి. ఆయన ఉత్తర భారతదేశంలో పరిపాలించాడు. ఇంకా బాల్ఖు (బాక్టీరియా) లోని నాణేలలో కూడా ముద్రించబడ్డాయి. అయినప్పటికీ అతను సాసానియన్ల పెరుగుదల. ఆయన భూభాగం వాయవ్య ప్రాంతంలో కుషానో-సాసానియన్ల మొదటి చొరబాట్లను ఎదుర్కోవలసి వచ్చింది.[1]
| మొదటి వాసుదేవ | |
|---|---|
| Kushan emperor | |
 Gold coin of Vasudeva I or II. Obv: Vasudeva in tall helmet, holding a scepter, and making an offering over an altar. Legend in Kushan language and Greek script (with the Kushan letter Ϸ "sh"): ϷΑΟΝΑΝΟϷΑΟ ΒΑΖΟΔΗΟ ΚΟϷΑΝΟ ("Shaonanoshao Bazodeo Koshano"): "King of kings, Vasudeva the Kushan". | |
| Reign | 191–232 CE |
| Predecessor | Huvishka |
| Successor | Kanishka II |
| రాజవంశం | Kushan |
ఆయన పూర్వీకుడు హువిష్కా చివరి పేరు గల శాసనం సా.శ. 60 = 187 సంవత్సరంలో ఉంది. చైనా సాక్ష్యాలు ఆయన కామను ఎరా 229 నాటికి పాలనలో ఉన్నట్లు సూచిస్తున్నాయి.
ఆయన పేరు వసుదేవుడు ప్రసిద్ధ హిందూ దేవుడైన కృష్ణుడి తండ్రి, ఆయన భారతీయ దేవుని పేరు పెట్టబడిన మొదటి కుషాను రాజు. ఆయన తన పాలనలో హిందూ మతంలోకి మారాడు.[2][3] ఆయన పేరు తన శక్తి కేంద్రం మధురలో ఉందనే భావనను బలపరుస్తుంది.[1]
చైనాతో సంబంధాలు మార్చు
చైనా చారిత్రకారుడు సంక్విఝీ (三國志) నమోదిత ఆధారాలలో కామను ఎరా 229 CE (తైహే 太和 3 వ సంవత్సరం) లో చైనా చక్రవర్తి కావో రుయికి (కావీ ఇ పాలకుడు) కప్పం అర్పింఛినట్లు ఉంది :
- "డా యుయెజి రాజు, బోడియావో (波調) (వసుదేవా), కప్పం అర్పించడానికి తన రాయబారిని పంపాడు. ఆయనను మెజెస్టి అతనికి" కింగ్ ఆఫ్ ది డా యుయెజి ఇంటిమేట్ విత్ వీ (魏) "అనే బిరుదును ఇచ్చింది." (సంక్విఝీ)
చైనా మూలాలలో ప్రస్తావించబడిన చివరి కుషాను పాలకుడు ఆయన.[1] ఆయన పాలన మధ్య ఆసియా నుండి చైనా శక్తి తిరోగమనానికి కారణంగా ఉంటుంది. వసుదేవుడు ఆ ప్రాంతంలో అధికార శూన్యతను నింపినట్లు భావిస్తారు.[1] ఈ కాలంలో మధ్య ఆసియాలోని ధర్మగుప్తక బౌద్ధ సమూహం గొప్ప విస్తరణ కూడా ఈ సంఘటనకు సంబంధితమై ఉంటుంది.
నాణేలు మార్చు
వాసుదేవుడి నాణేలు బంగారు దినార్లు, క్వార్టరు దినార్లతో పాటు రాగి నాణేలు జారీచేయబడ్డాయి. కనిష్క, హువిష్క నాణేలలో ప్రదర్శించబడిన దేవతల పాంథియోనును వాసుదేవుడు పూర్తిగా తొలగించాడు. మావో, నానా దిష్టిబొమ్మలతో కూడిన కొన్ని నాణేలు కాకుండా, వాసుదేవుడి నాణేలన్నీ వెనుకవైపు ఓషోను కలిగి ఉంటాయి. వీరిని సాధారణంగా శివుడిగా గుర్తిస్తారు. వాసుదేవుడు రాజా కనిష్క చిత్రాలను పునరుద్ధరించాడు. వీటిలో కనిష్కుడు ఒక బలిపీఠం మీద నిలబడి బలి అర్పించాడు. అయినప్పటికీ కనిష్క ఈటె కంటే త్రిశూలాన్ని కలిగి ఉన్నాడు. ఆయన నింబేట్గా కనిపిస్తాడు. మరొక త్రిశూలం కొన్నిసార్లు చిన్న బలి బలిపీఠం మీద కూడా జోడించబడుతుంది. తన పాలన చివరలో వాసుదేవుడు తన నాణేల మీద నందిపాడ చిహ్నాన్ని (త్రిరత్న బ్లాక్.జెపిజి) పరిచయం చేశాడు.[4][5]
వాయవ్యంలో సస్సానిదుల దాడి మార్చు
మొదటి వసుదేవ చివరి గొప్ప కుషాను చక్రవర్తి. ఆయన పాలన ముగింపు వాయవ్య భారతదేశం వరకు సస్సానియన్ల దాడితో సా.శ. 240 నుండి ఇండో-సస్సానియన్లు (కుషన్షాల) స్థాపనతో జరిగినట్లు భావించబడుతుంది.[1] మొదటి వాసుదేవ బాక్ట్రియా భూభాగాన్ని రాజధాని బాల్ఖుతో " మొదటి అర్దాశీరు కుషన్షా " స్వాధీనం చేసుకుని ఉండవచ్చు. ఆ తరువాత కుషాను పాలన పశ్చిమ, మధ్య పంజాబులోని వారి తూర్పు భూభాగాలకు పరిమితం చేయబడుతుంది.
![మొదటి వసుదేవ నాణెం " కుషానో- సస్సనియను " పాలకుడు " మొదటి అర్దాషీరు కుషంషా " కామను ఎరా 230-245.[6]](/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:Ardashir_I_Kushanshah_in_the_name_of_Vasudeva_circa_230-245_CE.jpg)
![బంగారు నాణెం మొదటి పెరోజు కుషంషా (కామను ఎరా 246-275)మొదటి వసుదేవ రూపకల్పన (బాల్ఖు)[7]](/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:Peroz_I_Kushanshah.jpg)
శిల్పసంపద మార్చు
ఇప్పుడు బ్రిటిషు మ్యూజియంలో ఉన్న హష్త్‌నగర్ బుద్ధ విగ్రహం యొక్క పీడెస్టల్, "సంవత్సరం 384" (బహుశా యవన యుగానికి చెందినది) తో చెక్కబడి ఉంది, అందుకే 209 CE. [8] ఈ శాసనం ఖరోష్టి లిపిలో చదువుతుంది: సామ్ 1 1 1 100 20 20 20 20 4 ప్రోతావదాస మసాసా దివసంమి పమ్కామి 4 1 ("384 వ సంవత్సరంలో, ప్రస్థాపడ నెల ఐదవ, 5 రోజున"). [10] బ్రిటిష్ మ్యూజియం
మొదటి లైనుమహారాజస్య దేవపుత్రస్య వసుదేవ .మధుర మ్యూజియం. Photograph of the piedestal.వాసుదేవుని సాపేక్షంగా శాంతియుత పాలన ఒక ముఖ్యమైన కళాత్మక ఉత్పత్తితో గుర్తించబడింది. ప్రత్యేకించి విగ్రహం రూపంలో.[1] వాసుదేవుని పాలనలో అనేక బౌద్ధ విగ్రహాలు స్థాపించబడి ఉన్నాయి. బౌద్ధ కళ ముఖ్యమైన గుర్తులుగా నిలిచాయి.[8] మధుర మ్యూజియంలో బుద్ధ విగ్రహం స్థావరంలో ఉన్న ఒక శాసనంలో: "మహారాజా దేవపుత్ర వాసుదేవుని 93 వ సంవత్సరంలో ...", ఇది సిర్కా కామను ఎరా 171 నాటికి చెందినది.[9]
| Statuary dated to the reign of Vasudeva I | |
| |
![హధ్తనగరు బుద్ధ శిలాక్షరాలు " 384 వ సంవత్సరం" (బహుశా యవన శకం) కామను ఎరా 209.[8]](/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:Hashtnagar_Buddha_Year_384_original_body_only.jpg)
![బుద్ధశిల్పం పీఠం (హష్తనగరు) ప్రస్తుతం బ్రిటిషు మ్యూజియంలో ఉంది. శిలాక్షరాలలో 384 వ సంవత్సరం. (బహుశా యవన ఎరా) కామను ఎరా 209.[8] శిలాక్షరాలు కరోష్ఠి లిపి: శాం](/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:Hashtnagar_Buddha_piedestal_Year_384.jpg)
![మామనె ధేరి బుద్ధ, శిలాక్షరాలు " 89 వ సంవత్సరం " (బహుశా కనిష్క ఎరా)కామను ఎరా 216 [8] పెషావరు మ్యూజియం](/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:Mamane_Dheri_sculpture_Year_89.jpg)
మూలాలు మార్చు
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 Rezakhani, Khodadad (2017). "From the Kushans to the Western Turks". King of the Seven Climes (in ఇంగ్లీష్): 202.
- ↑ Coins of India Calcutta : Association Press ; New York : Oxford University Press, 1922
- ↑ Kumar, Raj (1900). Early history of Jammu region (in ఇంగ్లీష్). Gyan Publishing House. p. 477. ISBN 9788178357706.
- ↑ Rosenfield, John M. (1967). The Dynastic Arts of the Kushans (in ఇంగ్లీష్). University of California Press. p. 111.
- ↑ Shrava, Satya (1985). The Kushāṇa Numismatics (in ఇంగ్లీష్). Praṇava Prakāshan. p. 11.
- ↑ CNG Coins
- ↑ Cribb, Joe (2010). "The Kidarites, the numismatic evidence". Coins, Art and Chronology II: The First Millennium C.E. In the Indo-Iranian Borderlands, Edited by M. Alram et Al. (in ఇంగ్లీష్): 98.
- ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 Rhi, Juhyung (2017). Problems of Chronology in Gandharan. Positionning Gandharan Buddhas in Chronology (PDF). Oxford: Archaeopress Archaeology. pp. 35–51.మూస:Free access
- ↑ Sharma, R.C. (1994). The Splendour of Mathura Art and Museum. D. K. Printworld Pvt. Ltd. p. 140. Archived from the original on 2019-10-26. Retrieved 2020-08-01.
{{cite book}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
గ్రంధసూచిక మార్చు
- Falk, Harry (2001). "The yuga of Sphujiddhvaja and the era of the Kuṣâṇas." Silk Road Art and Archaeology VII, pp. 121–136.
- Falk, Harry (2004). "The Kaniṣka era in Gupta records." Harry Falk. Silk Road Art and Archaeology X, pp. 167–176.
- Sims-Williams, Nicholas (1998). "Further notes on the Bactrian inscription of Rabatak, with an Appendix on the names of Kujula Kadphises and Vima Taktu in Chinese." Proceedings of the Third European Conference of Iranian Studies Part 1: Old and Middle Iranian Studies. Edited by Nicholas Sims-Williams. Wiesbaden. Pp, 79-93.
వెలుపలి లింకులు మార్చు
| అంతకు ముందువారు హువిష్క |
కుషాను పాలకుడు | తరువాత వారు రెండవ కనిష్క |