సాల్వ

మహాభారతం పురాణంలోని సమూహం చేయబడిన పాశ్చాత్య రాజ్యాలలో సాల్వరాజ్యం ఒకటి. సాల్వ, మద్ర రెండూ చాలా చోట్ల కలిసి ప్రస్తావించబడినందున ఇది మద్రరాజ్యానికి దగ్గరగా ఉందని భావించవచ్చు. వీరు సౌభానగరాన్ని రాజధానిగా చేసుకుని పాలించారు. సాల్వరాజ్యానికి రాజధానిగా మృత్తికావతి ( మాటికా, మాత్రికా, మాత్రికావతి) కూడా పేర్కొనబడింది. ప్రసిద్ధ యువరాజు సత్యవంతుడు సాల్వాకు చెందినవాడు. ఆయన మద్రరాజు అశ్వపతి కుమార్తె సావిత్రిని (మద్రయువరాణిని) వివాహం చేసుకున్నాడు. వారి చరిత్ర మహాభారతంలోని ప్రసిద్ధ కథనంగా వివరించబడింది. సత్యవంతుడు, సావిత్రి చరిత్రకు ఏడు అధ్యాయాలు 3: 291 నుండి 3: 297 వరకు అంకితం చేయబడ్డాయి.

మహాభారతంలో మూలాలు

సాల్వుల, మద్రాల పూర్వీకత

ప్రాచీన కాలంలో పురూరవుడి వంశంలో వ్యూషితాస్వా అని పిలువబడే ఒక రాజు ఉన్నాడు. ఆయన సత్యం ధర్మానికి అంకితమయ్యాడు. పది ఏనుగుల బలాన్ని కలిగి ఉన్న వ్యూషితాస్వా అతి త్వరలోనే అశ్వమేధయాం చేయాలని తలపెట్టి అందులో భాగంగా తూర్పు, ఉత్తరం, పశ్చిమ, దక్షిణాది రాజులందరినీ జయించి వారందరి నుండి కప్పం అందుకున్నాడు. ఆయన తరువాత ఆయన ఏడుగురు కుమారులు రాజులు అయ్యారు. వ్యూషితాస్వా కుమారులు ముగ్గురు సాల్వాలు, నలుగురు మద్రాల రాణుల కుమారులు. (1: 121).

సాల్వరాజ్యం భౌగోళిక ప్రాంతం

సాల్వరాజ్యం మద్రరాజ్యానికి చాలా దగ్గరగా ఉంది (6: 9) ఇది భరత వర్ష రాజ్యాలను వివరిస్తుంది. సాల్వసేన అనే మరో రాజ్యం త్రిగర్త రాజ్యానికి దగ్గరగా ఉంది. (5:54) మత్స్యాలు, పాంచాలలు, సాల్వేలు, సూరసేనులు కురురాజ్యానికి చాలా దూరంలో లేరని పేర్కొన్నారు. సౌవీరరాజ్యం రాజు జయధ్రధుడు కామ్యక అడవుల మీదుగా సాల్వరాజ్యానికి ప్రయాణించినట్లు పేర్కొన్నారు. (3: 262).

సాల్వ సంస్కృతి

కురులు, పాంచాలచే ప్రతిపాదించబడిన ప్రధాన స్రవంతి సంస్కృతి పెద్ద వృత్తంలో వచ్చే రాజ్యాలలో సాల్వాలు చేర్చబడ్డాయి.

పాంకళాలు, సాల్వాలు, మత్స్యలు, నైమిషాలు, కోశలు, కసపౌండ్రులు, కళింగాలు, మగధలు, చేదీలు అందరితో ఎంతో శాశ్వతమైన మతం ఏమిటో తెలుసిన ఆశీర్వదించబడినవారు. (8:45).

సాల్వరాజు ద్యుమత్సేనుడు

మద్రా యువరాణి సావిత్రిని వివాహం చేసుకున్న ప్రసిద్ధ యువరాజు సత్యవంతుడి తండ్రి ద్యుమత్సేన. సెక్షన్ 3: 292 ద్యుమత్సేన చరిత్రను వివరిస్తుంది: -

సాల్వాలలో ద్యుమత్సేన అనే సుపరిచితమైన క్షత్రియ రాజు ఉన్నాడు. కాలక్రమేణా అతను అంధుడయ్యాడు. జ్ఞానం ఉన్న ఆ గుడ్డి రాజుకు ఏకైక కుమారుడు ఉన్నాడు. పరిసరాల్లో నివసిస్తున్న ఒక పాత శత్రువు, రాజు ప్రమాదస్థితిని సద్వినియోగం చేసుకొని ఆయన శతృవు ఆయన రాజ్యాన్ని కోల్పోయాడు. ఆ తరువాత చక్రవర్తి, ఆయన భార్యతో కలిసి, పసి పిల్లవాడిని తీసుకుని అడవులలోకి వెళ్ళాడు. నగరంలో జన్మించిన అతని కుమారుడు సన్యాసులతో పెరగడం ప్రారంభించాడు. బ్రాహ్మణులు రాజకుమారుడికి సత్యవంతుడు అని పేరు పెట్టారు. తన బాల్యంలో ఆయన గుర్రాల మీద స్వారీచేస్తూ ఎంతో ఆనందం పొందాడు. గుర్రాల మీద ఆయనకున్న ఆసక్తి కారణంగా తాను స్వహస్తాలతో మట్టి గుర్రాలను తయారుచేసేవాడు. ఆయన గుర్రాల చిత్రాలను కూడా గీసాడు. అందువలన యువత ఆయనను కొన్నిసార్లు చిత్రస్వా అని పిలిచారు. మద్రయువరాణి సావిత్రికి ఈ యువరాజు గురించి తెలుసి ఆయనతో ప్రేమలో పడి తరువాత ఆమె ఆయనను వివాహం చేసుకుంది. ద్యుమత్సేన మంత్రి ఏదో ఒకవిధంగా శత్రువు రాజును చంపాడు. తరువాత ద్యుమత్సేన తన రాజ్యాన్ని తిరిగి పొందాడు.

సాల్వరాజు సమకాలీనుడైన భీష్ముడు

ఒక సాల్వరాజు (5: 179)కు కాశి రాజ్యానికి చెందిన యువరాణి అంబ ప్రేమికురాలిగా పేర్కొనబడింది. ఆమె కురు రాజ్యానికి చెందిన యోధుడైన భీష్ముడు ఆమె సోదరీమణులు అంబికా, అంబాలికాతో కలిసి రాక్షసవివాహ విధానంలో అపహరించారు. తరువాత భీష్ముడు ఆమెను కురురాజు విచిత్రవీర్యుడికి భార్యగా చేసుకోవాలని అనుకున్నాడు. కాని అంబ సాల్వరాజును వివాహం చేసుకోవాలని అనుకున్నది. ఫలితంగా భీష్ముడు ఆమెను సాల్వరాజు వద్దకు పంపాడు కాని సాల్వరాజు ఆమెను తిరస్కరించాడు.

సాల్వరాజు సమకాలీనుడైన కృష్ణుడు

king salwa visiting kalayawana

మరో సాల్వ రాజు (3:12, 7:11) ద్వారకమీద దాడి చేశాడు. ఈ సాల్వా రాజు శిశుపాల, దంతవక్త్ర, రుక్మిల మిత్రుడు. ఇతిహాసంలోని కథనం ప్రకారం ఆయనకు సౌభవిమానం అని పిలువబడే ఒక విమానం ఉంది. దానిని ప్రయాణానికి, వైమానిక యుద్ధానికి ఉపయోగించాడు. మహాభారతం ప్రకారం కృష్ణుడు పాండవుల రాజసూయ యాగానికి వెళ్ళిన తరువాత సాల్వరాజు తన నగరం ద్వారవతి మీద దాడి చేశాడని కృష్ణుడు పాండవులతో చెప్పాడు. ఆయనను ఎదుర్కోవటానికి సంవ, చారుదేష్న, ప్రద్యుమ్న (రుక్మణి కొడుకు) బయటకు వచ్చి శత్రు సైన్యాధిపతిని వేగంగా ఓడించి ఆయన యుద్ధం నుండి పారిపోయేలా చేసారు. యుద్ధంలో ఆయనకు సహాయపడే దానవులందరినీ మండుతున్న ఆయుధాలతో చంపారు. శత్రువు రాజుతో పోరాడటానికి, కృష్ణ కుమారుడు ప్రద్యుమ్నుడు ఆయనతో సవాలు చేశాడు. వారు మొదట వైమానిక యుద్ధాన్ని ప్రారంభించారు. తరువాత వారి రధాల నుండి శత్రువులను ధైర్యంగా ఎదుర్కొన్నారు. వారిద్దరూ ఒకరినొకరు ఎక్కువ ఆయుధాలతో కొట్టడం ప్రారంభించారు. ప్రతిసారీ ఇద్దరూ అపస్మారక స్థితిలో ఉన్నారు. చివరికి చంపబడబోతున్న సమయంలో సాల్వా రాజు యుద్ధం నుండి వెనక్కి తగ్గాడు. కృష్ణుడు తిరిగి వచ్చినప్పుడు ఆయన తన నగర తోటలను, అందవిహీనమైన నగరాన్ని కనుగొన్నాడు. జరిగినదంతా తెలుసుకున్న తరువాత తన శత్రువును చంపేస్తానని వాగ్దానం చేశాడు.

కృష్ణుడు తన సైన్యంతో దాడి కోసం బయలుదేరాడు, సాల్వా రాజు సముద్రపు ఒక ద్వీపంలో కనిపించాడు. యుద్ధం ప్రారంభమైనప్పుడు రెండు వైపులా ఒకరి మీద ఒకరు బాణాలు వేయడం ప్రారంభించారు. కృష్ణుడు సాల్వరాజుకు సహాయపడే దానవులందరినీ చంపడం ప్రారంభించాడు. తన వైపు నష్టాన్ని చూసిన సాల్వా ఒక భ్రమను ఉపయోగించి శత్రు వీరులు పర్యావరణాన్ని గందరగోళానికి గురిచేసి కృష్ణ రథసారధిని చంపాడు. వాసుదేవుడు తన భ్రమలో చిక్కుకుపోయేలా చేసి తాను పోరాటం నుండి తప్పుకున్నాడు. తరువాత అది తన భ్రమ అని మనసులో తేల్చిచెప్పాడు. ఆయన తన భ్రమనుండి కోలుకున్నాడు. మండుతున్న ఆయుధాలను విడుదల చేయడం ద్వారా కొత్తగా పోరాడటం ప్రారంభించాడు. ఈ ప్రత్యర్థిని చూసిన దానవులు కృష్ణుడి మీద శక్తివంతమైన రాళ్లను కురిపించారు. కాని కృష్ణుడు పిడుగును తన ఆయుధంగా ఉపయోగించి వారి రాళ్ళవర్షాన్ని నాశనం చేశాడు. చివరికి కృష్ణుడు తన శక్తివంతమైన సుదర్శన చక్రాన్ని విసిరి సాల్వాతో సహా మిగిలిన తెగలందరినీ చంపాడు. కృష్ణుడి ఆదేశంతో సుదర్శన చక్రం శత్రువులందనీ చంపి తిరిగి కృష్ణుడికి వద్దకు వచ్చింది. (మరిన్ని వివరాల కోసం ద్వారకా రాజ్యం చూడండి).

సాల్వరాజ్యం మీద మగధరాజ్య ప్రభావం

భోజుల పద్దెనిమిది తెగలు, మగధ రాజు జరసంధుడికి భయపడి అందరూ పడమటి వైపు పారిపోయారు; కాబట్టి కుంతిలతో పాటు సురసేనలు, భద్రకులు, వోధాలు, సాల్వాలు, పటాచావులు, సుస్తాలాలు, ముకుత్తాలు, కులిందాలు కూడా ఉన్నారు. సాల్వయానా తెగ రాజు వారి సోదరులు, అనుచరులతో; దక్షిణ పాంచాల, తూర్పు కోసలలు అందరూ కుంతిల దేశానికి పారిపోయారు. (2:14).

కురుక్షేత్ర యుద్ధంలో సాల్వులు

ఒక సాల్వరాజు కురుక్షేత్ర యుద్ధంలో దుర్యోధనుడితో పొత్తు పెట్టుకున్నాడు (5: 161). (9:20) వద్ద పాండవుల మీద ఆయన చివరి యుద్ధం ప్రస్తావించబడింది. కురుక్షేత్ర యుద్ధంలో ఒక సాల్వా రాజు పాండవులతో కలిసి ఉన్నాడు. (7:23) భీమారత (దుర్యోధనుడి సోదరుడు), ఆరు పదునైన పరుశువులతో గొప్ప వేగంతో (పూర్తిగా ఇనుముతో తయారు చేసినవి) సాల్వాతో పాటు ఆయన గుర్రాలను రథసారధిని యమ నివాసానికి పంపించాడు. మాళ్వాకులతో పాటు సాల్వకులను పాండవుల మిత్రులుగా పేర్కొన్నారు (5:57). (5:30) వద్ద సాల్వాకులు కౌరవుల కోసం పోరాడుతున్నట్లు పేర్కొన్నారు.

ఇతర సంస్కృతిక మూలాలు

• పాంచాల రాజ్యంలోని స్వయంవరంలో సాల్వరాజ కుమారుడు పాల్గొన్నట్లు సూచింపబడింది.(5:4)
• సాల్వరాకుమారుడు ద్యుతిమతి తన రాజ్యాన్ని రిచికాకు ఇచ్చి ఉన్నతస్థాయికి చేరుకున్నాడు.(13:137) (12,233).

ఇవి కూడా చూడండి

• ప్రాచీన భారతదేశంలోని రాజ్యాలు

వనరులు

• మహాభారతం (వ్యాసుడు రచించిన)ఇతిహాసాన్ని కిసారి మోహను గంగూలి ఆగ్లంలోకి అనువదించాడు.