అనర్త రాజ్యం

అనర్త అనేది మహాభారతంలో వివరించిన ప్రాచీన భారతదేశపు వేదకాలరాజ్యాలలో ఒకటి. ఇది సుమారుగా ఆధునిక ఉత్తర గుజరాతు రాష్ట్రప్రాంతంలో ఉండేది. ఇది వైవాస్వతా మనవడు ప్రస్తుత మను తండ్రి అనార్థ అనే యముడి చేత స్థాపించబడింది. ఆయన కుశస్థాలి (ద్వారక) వద్ద ఒక కోటను నిర్మించాడు. తరువాత వరుణుడు వరదలు సృష్టించాడు. కృష్ణుడు, యాదవులు అక్కడికి వెళ్లి ద్వారక నిర్మించడానికి ముందు ఈ ప్రదేశం కొంతకాలం అటవీ భూమిగా ఉంది. మగధరాజు జరాసంధ దాడుల కారణంగా, శూరసేన రాజ్యంలోని యాదవులు మధుర నుండి పారిపోయిన తరువాత దీనిని పరిపాలించారు. యాదవ ముఖ్యులు వాసుదేవ కృష్ణ, బాల రాముడు (కృష్ణ సోదరుడు), కృతవర్మ, సాత్యకి, ఈ రాజ్యాన్ని తమరాజు ఉగ్రసేన ఆధ్వర్యంలో పరిపాలించారు. మహాభారతంలో ద్వారకను అనార్తరాజ్యానికి రాజధాని నగరంగా పరిగణిస్తారు. కానీ మహాభాగవత వంటి మరికొన్ని పురాతన గ్రంథాలలో ద్వారక, అనర్తాలను రెండు స్వతంత్ర రాజ్యాలుగా పేర్కొన్నారు. భాగవత పురాణం ఆధారంగా బలరాముడి భార్య రేవతి ఈ రాజ్యానికి చెందినది.

ఈ చిత్రం భారతీయ ఇతిహాసాలలో పేర్కొన్న రాజ్యాల స్థానాలను చూపుతుంది ఇందులో అనర్త రాజ్యం కూడా ఉన్నది

పశ్చిమ మద్య భారతదేశంలోని ఇతర యాదవ రాజ్యాలు:

1. చేది (ఝాంసీ జిల్లా ఉత్తర ప్రదేశు)
2. శూరసేన రాజ్యం (మథురజిల్లా ఉత్తర ప్రదేశు (also known as వ్రజ)
3. దశార్ణ (చేదిరాజ్యానికి దక్షిణం)
4. కరుష (దశార్ణ రాజ్యానికి తూర్పు)
5. కుంతి రాజ్యం (అవంతి రాజ్యానికి ఉత్తరం)
6. అవంతి (ఉజ్జయిని జిల్లా మధ్యప్రదేశ్
7. మాళవ (అవంతి రాజ్యానికి పశ్చిమం)
8. గుర్జర (రాజస్థాన్ దక్షిణం)
9. హెహేయ (నర్మదా నది లోయ మహేశ్వరు మధ్య ప్రదేశు)
10. సౌరాష్ట్ర (గుజరాతుకు దక్షిణం)
11. ద్వారక (గుజరాతు లోని సముద్రం నగరం)
12. విదర్భ (ఈశాన్య మహారాష్ట్ర)

మహాభారతంలో మూలాలు

ద్రౌపది కుమారులకు అనర్త దేశంలో సైనిక శిక్షణ ఇవ్వడం

మహాభారతం 3.182

కౌరవులు పాండవులను అడవులకు పంపిన సమయంలో ద్రౌపదికి జన్మించిన పాండవుల ఐదుగురు కుమారులు పంచాలకు పంపబడ్డారు. వారి మాతామహుడు ద్రుపదమహారాజు పరిపాలించిన రాజ్యం. తరువాత వారు యాదవులు పరిపాలించిన అనార్త రాజ్యానికి వెళ్లారు. తద్వారా వారు తమ సవతి సోదరుడు, ప్రియమైన స్నేహితుడు అభిమన్యుడితో కలిసి ఉండి ప్రముఖయాదవ యోధుల నుండి సైనిక శాస్త్రాన్ని నేర్చుకున్నారు.

పాండవపత్ని కృష్ణ(ద్రౌపది, పంచాలి)కు వాసుదేవ కృష్ణ చెప్పిన మాటలు: - మీ కుమారులు, ఆయుధ విజ్ఞాన అధ్యయనానికి అంకితభావంతో ఉన్నారు, బాగా ప్రవర్తించారు, వారి ధర్మబద్ధమైన స్నేహితులుగా తమను తాము నిర్వహిస్తారు. మీ తండ్రి, మీ సహోదరులు వారికి రాజ్యం, భూభాగాలను ఇస్తారు; కాని అబ్బాయిలకు ద్రుపదుడి ఇంట్లో, లేదా వారి మామల ఇంట్లో ఆనందం కనిపించదు. అనర్తలు భూమికి సురక్షితంగా వెళ్లడం కారణంగా వారు ఆయుధశాస్త్ర అధ్యయనంలో గొప్ప ఆనందం పొందుతారు. మీ కుమారులు వృష్ణుల (ద్వారక) పట్టణంలోకి ప్రవేశించి అక్కడి ప్రజలకు వెంటనే అభిమానపాత్రులు అయ్యారు. మిమ్మలను కుంతి పెంచిన విధంగా సుభద్ర (వారి సవతి తల్లి) వారిని జాగ్రత్తగా చూస్తుంది. బహుశా ఆమె ఇంకా వారిని జాగ్రత్తగా చూసుకుంటుంది. అనిరుద్ధ, అభిమన్యు, సునీత, భానులకు పెద్దవాడైన ప్రద్యుమ్నుడు; కాబట్టి ఆయన మీ కుమారులకు గురువు, ఆశ్రయం, మంచి గురువు, జాడలు, కత్తులు, బక్కర్లను, క్షిపణులను, రధాలను నడపడం, గుర్రపు స్వారీ చేయడం, ధైర్యంగా ఉండటం వంటి పాఠాలలో వారికి శిక్షణ ఇస్తాడు. ఆయన రుక్మిణి కుమారుడు ప్రద్యుమ్న వారికి చాలా మంచి శిక్షణనిచ్చి, వివిధ ఆయుధాలను సరైన రీతిలో ఉపయోగించుకునే కళను నేర్పించి, మీ కుమారులు, అభిమన్యుడు చేసిన సాహసోపేతమైన పనుల మీద సంతృప్తి పొందుతాడు. ద్రుపదరాజ పుత్రీ ! మీ కొడుకు బయటకు వెళ్ళినప్పుడు, క్రీడల ముసుగులో వారిలో ప్రతి ఒక్కరు రధాలు, గుర్రాలు, వాహనాలు, ఏనుగులు వారిని అనుసరిస్తాయి. ’

వాసుదేవ కృష్ణుడు అరణ్యవాసం చేస్తున్న సమయంలో పాండవ రాజు యుధిష్ఠిరుడితో మాట్లాడుతూ, సత్వత, దాసర్హా, కుకురా, అధాకా, భోజా, వృష్ణి, మధు తెగలతో కూడిన అనర్త పోరాట యోధులు పాండవుల శత్రువులను పడగొట్టడానికి సిద్ధంగా ఉంచుతారు. వారికి కౌరవులు నాయకత్వం వహిస్తారు. కురు నగరమైన హస్థినాపురాన్ని పాలించే దుర్యోధనుడు బౌమన్లు, గుర్రపు సైనికులు, కాల్బలం, రధాలు, ఏనుగులతో కూడిన యోధులను నడిపిస్తాడు.

ఐదవ పుస్తకంలో మహాభారతం 83 వ అధ్యాయం (మహాభారతం 5.83) లో పాండవుల తల్లి కుంతి కూడా పాండవుల అరణ్యవాస సమయంలో అనర్తలో కొంతకాలం ఉండిపోయింది.

అనరతదేశానికి చెందిన పాండవుల బంధువులు ఉపప్లావ్యంలో వారిని కలుసుకొనుట

మహాభారతం 4.72

పదమూడవ సంవత్సరం గడువు ముగిసిన తరువాత ఐదుగురు పాండవులు విరాట పట్టణాలలో ఒకటైన ఉపప్లవ్యంలో ఉన్నారు. అర్జునుడు అభిమన్యుడు, వాసుదేవ కృష్ణుడు, అనర్త దేశం నుండి దాశార్హ జాతికి చెందిన చాలా మందిని తీసుకుని వచ్చాడు.

అర్జునుడు, దుర్యోధనుడు ఇరువురు యాదవుల సంకీర్ణం కొరకు అనర్తదేశానికి (ద్వారక) చేరుకొనుట

• మహాభారతం 5.7

కురుక్షేత్ర యుద్ధంలో తమ పక్షాన చేరడానికి దుర్యోధనుడు, అర్జునుడు ఇద్దరూ యదవుల కూటమిని కోరుతూ అనర్త (ద్వారక లేక ద్వారవతి) నగరానికి వచ్చారు. కొందరు యాదవ వీరులు కౌరవులతో పొత్తు పెట్టుకోగా, మరికొందరు పాండవులతో పొత్తు పెట్టుకున్నారు. వాసుదేవ కృష్ణుడు పాండవులతో పొత్తు పెట్టుకున్నాడు. యుద్ధంలో ఆయుధాలు తీసుకోనని వాగ్దానం చేశాడు. ఆ విధంగా ఆయన యుద్ధంలో పాల్గొన్నాడు యోధుడిగా కాకుండా, దౌత్యవేత్తగా, శాంతి రాయబారిగా, యుద్ధ వ్యూహానికి సలహాదారుగా, అర్జునుడికి మార్గదర్శిగా, రధసారధిగా సహకరించాడు. నారాయణులు అని పిలువబడే వాసుదేవ కృష్ణ యాజమాన్యంలోని సైన్యాన్ని దుర్యోధనునికి ఇచ్చారు. నారాయణులు పెద్ద సంఖ్యలో ఉన్నారు, వీరందరూ యుద్ధ మందంగా పోరాడగలుగుతారు. అప్పటికే పాండవులలో చేరిన తన సోదరుడు వాసుదేవ కృష్ణుడి మీద పోరాడలేనందున, దుర్యోధనుడికి సహాయం చేయాలనుకున్నప్పటికీ, మరో కథానాయకుడు బాలరాముడు తటస్థ దృక్పథాన్ని తీసుకున్నాడు. అందువలన ఆయన ఏ పక్షం కొరకు పోరాడక సరస్వతి నది మీద తీర్థయాత్రకు బయలుదేరాలని కోరుకున్నాడు. భోజయాదవ వీరుడు కృతవర్మ దుర్యోధనుడితో కలిసి ఒక అక్షౌహిని దళాలతో పాండవులకు వ్యతిరేకంగా యుద్ధంలో పాల్గొన్నాడు. మరో యాదవ వీరుడు సాత్యకి పాండవ పక్షంలో ఒక అక్షోహిని దళాలతో చేరాడు.  

పురాతన భారతదేశంలో (భరతవర్షం) అనర్తదేశం ప్రస్తావన

• మహాభారతం. 6.9

పౌండ్రులు, భార్ఘవులు, కిరాతులు, సుదేష్ణులు, యమునాలు, సాకాలు, నిషాధులు, అనర్తలు, నైరితాలు, దుర్గళాలు, ప్రతిమస్యలు, కుంతలులు, కుశలు; గురించి ప్రస్తావించింది.

కురుక్షేత్రం యుద్ధంలో అనర్తలు

• పాండవలో సైన్యాధికారులలో ఒకడుగా సాత్యకి అనర్త సైన్యాలకు అధ్యక్షత వహించాడు. (9. 17)
• కౌరవ సైన్యంలో అనర్త దేశంలో నివసించే వాడు, హృదికా కుమారుడు, శక్తివంతమైన కారు-యోధుడు, సత్వవాట్లలో అగ్రగామి, భోజాల అధిపతి కృతవర్మ (9. 17) సైనికాధికారులలో ఒకడుగా నిలిచాడు.
• 100 మంది కౌరవ సోదరులలో ఒకరైన వివింగ్సతి వందలాది అనర్త యోధులను చంపాడు.

ఇవి కూడా చూడండి

• పురాతన భారతదేశంలోని రాజ్యాలు

వెలుపలి లింకులు

• Kisari Mohan Ganguli, The Mahabharata of Krishna-Dwaipayana Vyasa Translated into English Prose, 1883-1896.