కాశీబాయి
నాల్గవ మరాఠా ఛత్రపతి (చక్రవర్తి) షాహుకు పీష్వా (ప్రధానమంత్రి) మొదటి బాజీరావ్ మొదటి భార్య కాశీబాయి. బాజీరావుతో పాటు బాలాజీ బాజీరావు, రఘునాథ్ రావులతో సహా ఆమెకు నలుగురు సంతానం. 1740 లో బాజీరావ్ మరణానంతరం బాలాజీ పేష్వా అయ్యాడు. బాజీరావ్ మరణం తరువాత, కాశీబాయి తన సవతి కుమారుడు షంషేర్ బహదూర్ ను పెంచింది, అతని తల్లి బాజీరావ్ రెండవ భార్య మస్తానీ.[1][2]
| లింగం | స్త్రీ  |
|---|---|
| పౌరసత్వ దేశం | మరాఠా సామ్రాజ్యం |
| రాజ బిరుదం | princess |
| పుట్టిన తేదీ | 1703 |
| జన్మ స్థలం | పూణే |
| మరణించిన తేదీ | 18. century |
| జీవిత భాగస్వామి | బాజీరావు |
| సంతానం | Balaji Baji Rao, Raghunathrao |
| వృత్తి | aristocrat |
| మతం | హిందూధర్మం |
కుటుంబం మార్చు
కాశీబాయి సంపన్న బ్యాంకర్ కుటుంబానికి చెందిన చాస్ కు చెందిన మహద్జీ కృష్ణ జోషి, భబానీబాయి దంపతుల కుమార్తె. [3] ఆమెను ప్రేమగా "లాదుబాయి" అని పిలుస్తారు, పూణేకు 70 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న చాస్కామన్ గ్రామంలో పుట్టి పెరిగారు. కాశీబాయి తండ్రి మహద్జీ కృష్ణ జోషి రత్నగిరిలోని తాల్సురే గ్రామానికి చెందినవాడు, తరువాత చస్కమాన్‌కు మారాడు. మహాద్జీ ఒక సంపన్న సాహుకర్ (వడ్డీ వ్యాపారి) అలాగే కళ్యాణ్ లోని మరాఠా సామ్రాజ్యానికి సుబేదార్, ఇది బాజీరావ్, కాశీబాయిల కూటమిలో బలమైన పాత్ర పోషించింది.[4] మహాద్జీ పాలిస్తున్న మరాఠా చక్రవర్తి (ఛత్రపతి) షాహు కష్టాలలో సహాయం చేశాడు. ప్రతిఫలంగా అతని కోశాధికారిగా నియమించబడ్డాడు.[5] కాశీబాయికి కృష్ణారావు చస్కర్ అనే సోదరుడు కూడా ఉన్నాడు.[6]
చరిత్రకారుడు పాండురంగ్ బల్కవాడే ప్రకారం, కాశీబాయి నిశ్శబ్దంగా, మృదువుగా మాట్లాడేది మరియు ఒక రకమైన ఆర్థరైటిస్తో బాధపడింది.[7]
వివాహం మార్చు
కాశీబాయి 1720 మార్చి 11 న సస్వాద్ లోని ఒక ఇంటి వేడుకలో మొదటి బాజీరావ్ ను వివాహం చేసుకుంది.[8] ఈ వివాహం సంతోషకరమైనది, బాజీరావ్ స్వభావరీత్యా, కుటుంబ సంప్రదాయం ప్రకారం ఏకస్వామ్యం కలిగి ఉన్నాడు. కాశీబాయి, బాజీరావ్ దంపతులకు నలుగురు కుమారులు. బాలాజీ బాజీ రావు(మారుపేరు "నానాసాహెబ్") 1720 లో జన్మించాడు, తరువాత బాజీరావ్ మరణం తరువాత 1740 లో షాహు చేత పేష్వాగా నియమించబడ్డాడు. వీరి రెండో కుమారుడు రామచంద్ర చిన్నతనంలోనే చనిపోయాడు. వారి మూడవ కుమారుడు రఘునాథ్ రావు (మారుపేరు "రఘోబా")[2] 1773-1774 మధ్య కాలంలో పేష్వాగా పనిచేయగా, వారి నాల్గవ కుమారుడు జనార్ధన్ రావు కూడా చిన్నతనంలోనే మరణించాడు.[6] పేష్వా కుటుంబానికి చెందిన పురుషులు ఎక్కువగా యుద్ధభూమిలో ఉన్నందున, కాశీబాయి సామ్రాజ్యం రోజువారీ నిర్వహణను, ముఖ్యంగా పూణేను నియంత్రించింది. అది ఆమె సామాజిక స్వభావం వల్ల సాధ్యమైంది.[4]
బాజీరావు తన ముస్లిం ఉంపుడుగత్తె నుండి బుందేల్‌ఖండ్‌లోని హిందూ రాజు ఛత్రసాల్ కుమార్తె మస్తానీని రెండవ భార్యను తీసుకున్నాడు. అయితే ఈ పెళ్లిని భట్ కుటుంబం అంగీకరించలేదు. మస్తానీకి వ్యతిరేకంగా పీష్వా కుటుంబం చేసిన గృహ యుద్ధంలో కాశీబాయి ఎటువంటి పాత్రను పోషించలేదని కూడా గుర్తించబడింది.[9] మస్తానీని బాజీరావు రెండవ భార్యగా అంగీకరించడానికి ఆమె సిద్ధంగా ఉందని వివిధ చారిత్రక పత్రాలు సూచిస్తున్నాయని చరిత్రకారుడు పాండురంగ్ బాల్కవాడే పేర్కొన్నాడు, అయితే ఆమె అత్తగారు రాధాబాయి, బావ చిమాజి అప్పా[కి వ్యతిరేకంగా ఆమె మస్తానీని అంగీకరించలేదు.[10]
మస్తానీతో బాజీరావ్‌కు ఉన్న సంబంధాల కారణంగా పూణేలోని బ్రాహ్మణులు పీష్వా కుటుంబాన్ని బహిష్కరించడంతో, చిమాజీ అప్ప, నానాసాహెబ్‌లు 1740 ప్రారంభంలో బాజీరావు, మస్తానీలను విడదీయాలని నిర్ణయించుకున్నారు.
బాజీరావు మరణం మార్చు
బాజీరావ్ పూణే నుంచి యాత్రకు వెళ్లగా, మస్తానీని గృహనిర్బంధంలో ఉంచారు. బాజీరావును కలవడానికి నానాసాహెబ్ తన తల్లి కాశీబాయిని పంపాడు.[10] కాశీబాయి తన మరణశయ్యపై నమ్మకమైన, బాధ్యతాయుతమైన భార్యగా అతనికి సేవ చేసిందని చెబుతారు. ఆమె భర్త పట్ల అత్యంత అంకితభావంతో ఉన్నట్లు వర్ణించబడింది. ఆమె, ఆమె కుమారుడు జనార్ధన్ అంత్యక్రియలు నిర్వహించారు.
1740 లో బాజీరావ్ మరణించిన వెంటనే మస్తానీ మరణించాడు, తరువాత కాశీబాయి వారి కుమారుడు షంషేర్ బహదూర్ను జాగ్రత్తగా చూసుకున్నారు, అతనికి ఆయుధాలలో శిక్షణ ఇచ్చే సౌకర్యాలను కల్పించారు. ఆమె భర్త మరణం తరువాత మరింత మతపరమైనదిగా మారింది. ఆమె వివిధ తీర్థయాత్రలు చేసి నాలుగు సంవత్సరాలు బెనారస్ లో బస చేసింది.[11] అటువంటి ఒక పర్యటనలో ఆమె 10,000 మంది యాత్రికులతో కలిసి ఉంది మరియు లక్ష రూపాయలు ఖర్చు చేసింది.[12] 1747 జూలైలో తీర్థయాత్ర నుండి తిరిగి వచ్చిన ఆమె తన స్వగ్రామం చాస్లో శివుడికి అంకితం చేయబడిన ఆలయాన్ని నిర్మించింది, దీనికి సోమేశ్వర్ ఆలయం అని పేరు పెట్టారు. 1749 లో నిర్మించిన ఈ ఆలయం 1.5 ఎకరాల (0.61 హెక్టార్లు) స్థలంలో ఉంది. త్రిపురారి పూర్ణిమ వేడుకలకు ప్రసిద్ధి చెందింది. మరాఠీ పుస్తకం సహాలీ ఏక్ దివాస్యాచార్య పారిసారత్ పుణ్యాచ్యాలో పూణే సమీపంలోని పర్యాటక ప్రదేశంగా ప్రస్తావించబడింది.
మూలాలు మార్చు
- ↑ Mehta, Jaswant Lal (2005-01-01). Advanced Study in the History of Modern India 1707-1813 (in ఇంగ్లీష్). Sterling Publishers Pvt. Ltd. ISBN 978-1-932705-54-6.
- ↑ The Cambridge History of India (in ఇంగ్లీష్). CUP Archive. 1955.
- ↑ Gokhale, Sandhya (2008). The Chitpavans: Social Ascendancy of a Creative Minority in Maharashtra, 1818-1918 (in ఇంగ్లీష్). Shubhi Publications. ISBN 978-81-8290-132-2.
- ↑ 4.0 4.1 "Tracing Kashibai: The 'first' lady from Bhansali's Bajirao Mastani". The Indian Express (in ఇంగ్లీష్). 2016-01-03. Retrieved 2024-02-04.
- ↑ "Tracing Kashibai: The 'first' lady from Bhansali's Bajirao Mastani". The Indian Express (in ఇంగ్లీష్). 2016-01-03. Retrieved 2024-02-04.
- ↑ 6.0 6.1 Palsokar, R. D.; Reddy, T. Rabi (1998). Rural-urban Migration: An Economic Interpretation (in ఇంగ్లీష్). Reliance Publishing House. ISBN 978-81-85972-94-7.
- ↑ "Rare manuscripts of Peshwa history lie wrapped in government apathy". web.archive.org. 2016-01-14. Archived from the original on 2016-01-14. Retrieved 2024-02-04.
- ↑ Kincaid, Charles Augustus; Pārasanīsa, Dattātraya Baḷavanta (1922). A History of the Maratha People: From the death of Shivaji to the death of Shahu (in ఇంగ్లీష్). S. Chand.
- ↑ Glushkova, I. P.; Vora, Rajendra (1999). Home, Family and Kinship in Maharashtra (in ఇంగ్లీష్). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-564635-1.
- ↑ 10.0 10.1 "Tracing Kashibai: The 'first' lady from Bhansali's Bajirao Mastani". The Indian Express (in ఇంగ్లీష్). 2016-01-03. Retrieved 2024-02-04.
- ↑ The Sikh Review (in ఇంగ్లీష్). Sikh Cultural Centre. 1977.
- ↑ Andhare, B. R. (1984). Bundelkhand Under the Marathas, 1720-1818 A.D.: A Study of Maratha-Bundela Relations (in ఇంగ్లీష్). Vishwa Bharati Prakashan.