మహారాజు గులాబ్ సింగ్ జమ్మూ-కాశ్మీరు రాజ్యానికి తొలి మహారాజు[1][2].


Gulab Singh
గులాబ్ సింగ్
Raja of జమ్మూ-కాశ్మీరు
పరిపాలన16 June 1822—16 March 1846[3]
Predecessorకిషోర్ సింగ్
మహారాజు జమ్మూ-కాశ్మీరు
Reign16 March 1846—30 June 1857
Successorరన్బిర్ సింగ్
Wazir of the Sikh Empire
In office31 January 1846 – 9 March 1846
Predecessorజవహర్ సింగ్ ఔలక్
జననం(1792-10-17)1792 అక్టోబరు 17
జమ్మూ-కాశ్మీరు
మరణం1857 జూన్ 30(1857-06-30) (వయసు 64)
Wivesనిహల్ కౌర్
వంశమురన్బిర్ సింగ్
HouseDogra dynasty
తండ్రికిషోర్ సింగ్
మతంహిందూ

ప్రారంభ జీవితం

మార్చు

గులాబ్ సింగ్ (1792-1857) జామ్వాల్ రాజవంశం లేదా హిందూ మతం డోగ్రా రాజపుత్ర రాజవంశం, ఇది జమ్మూ కాశ్మీర్ బ్రిటీష్ ఇండియాలో రెండవ అతిపెద్ద రాచరిక రాష్ట్రంగా ఉంది[4].గులాబ్ సింగ్ 17 అక్టోబర్ 1792 న డోగ్రా రాజపుత్ర కుటుంబంలో జన్మించాడు. అతని తండ్రి మయాన్ కిషోర్ సింగ్. అతను 1809 లో రంజిత్ సింగ్ సైన్యంలో చేరాడు.

1808 లో కిషోర్ సింగ్ ఒక వివాదం తరువాత, జమ్మూ రాజు రంజిత్ సింగ్ సైన్యంలో చేర్కున్నారు. కిషోర్ సింగ్ అందించిన సేవలకు అఖోటాటా యొక్క ఎస్టేట్ను పొందారు. రణజిత్ సింగ్ కొత్తగా స్వాధీనం చేసుకున్న ప్రాంతాన్ని నిర్వహించడానికి గవర్నర్గా నియమితుడయ్యాడు, ఇది 1819 లో సిక్కు సైన్యం ద్వారా కాశ్మీర్ ఆక్రమణతో విస్తరించబడింది. 1820 లో, కుటుంబం అందించిన సేవలు, ముఖ్యంగా గులాబ్ సింగ్ ద్వారా, 12,000 రూపాయలు, 90 గుర్రాల విలువైన జాగిర్ను మంజూరు చేయటానికి ఇంపీరియల్, ఫ్యూడల్ ఆర్మీ ఏర్పాటులో, అతను 3 పదాతి దళాల రెజిమెంట్స్, 15 లైట్ ఆర్టిలరీ గన్స్, 40 గారిసన్ గన్స్ వ్యక్తిగత సైన్యాలను ఉంచడానికి వారి స్టెర్లింగ్ సేవలు జమ్మూ రాజా రంజిత్ సింగ్ కిషోర్ సింగ్ జమ్మూ ప్రాంతంతో ఉన్న కుటుంబం యొక్క సన్నిహిత సంబంధాలు కిషోర్ సింగ్ వంశపారంపర్యంగా అత్యంత శక్తివంతమైన నాయకుడుగా మెచ్చుకున్నారు.కిషోర్ సింగ్ 1822 లో మరణించాడు.

1821 లో, గులాబ్ సింగ్ అజార్ ఖాన్, కిష్త్వర్ నుండి రాజా టెఘ్ ముహమ్మద్ సింగ్ నుండి రాజౌరిని స్వాధీనం చేసుకున్నారు. అదే సంవత్సరం, గులాబ్ సింగ్ డేరా ఘజి ఖాన్ యొక్క సిఖ్ ఆక్రమణలో పాల్గొన్నాడు. సిక్కులకు వ్యతిరేకంగా ఒక తిరుగుబాటుకు నాయకత్వం వహించిన తన సొంత వంశస్థుడైన మియాన్ దీడో జామ్వాల్ను కూడా అతను స్వాధీనం చేసుకున్నాడు.

కాశ్మీర్, హజారా ముస్లిం తెగలతో ఘర్షణలు

మార్చు

1837 లో, జామురుడ్ యుద్ధంలో హరి సింగ్ నల్వా మరణం తరువాత, టానొలిస్, కరాల్స్, డుండ్స్, సాటిస్, సుధాన్లు ముస్లిం తెగలవారు హజారా, కాశ్మీర్లలో తిరుగుబాటుకు గురయ్యారు. గులాబ్ సింగ్కు తిరుగుబాటును అణిచివేసే పని ఇవ్వబడింది. హజారా, ముర్రే హిల్స్లో తిరుగుబాటుదారులను ఓడించిన తరువాత, గులాబ్ సింగ్ కహుతు తన ప్రధాన కార్యాలయాన్ని కాశ్మీరీ తిరుగుబాటుదారులను ఎదుర్కోవటానికి చేశాడు. సుధన్, షామ్స్ ఖాన్ తిరుగుబాటు ప్రమాణాన్ని పెంచారు, రాజా నుండి కొండ కోటలను స్వాధీనం చేసుకున్నారు.

1839 లో రంజిత్ సింగ్ మరణించినప్పుడు, లాహోర్ కుట్రలు, కుట్రల కేంద్రంగా మారింది, ఇందులో మూడు జమ్మూ సోదరులు పాల్గొన్నారు. రాజా ధాయన్ సింగ్తో ప్రధానిగా ప్రిన్స్ నౌ నిహల్ సింగ్ చేతిలో పరిపాలనను ఉంచడంలో వారు విజయం సాధించారు. అయితే, 1840 లో, అతని తండ్రి మహారాజా ఖరక్ సింగ్ యొక్క అంత్యక్రియల ఊరేగింపులో, నౌ నిహల్ సింగ్ కలిసి ఉలామ్ సింగ్తో కలసి, గులాబ్ సింగ్ కుమారుడు, ఒక పాత ఇటుక ద్వారము కూలిపోవడంతో మరణించాడు.

జనవరి 1841 లో రంజిత్ సింగ్ కుమారుడు షేర్ సింగ్, లాహోర్ సింహాసనాన్ని స్వాధీనం చేసుకునేందుకు ప్రయత్నించాడు, కానీ జమ్మూ సోదరులచే తిరస్కరిస్తున్నారు. కోట రక్షణ గులాబ్ సింగ్ చేతిలో ఉంది.

రెండు వైపుల మధ్య శాంతి నెలకొల్పిన తరువాత, గులాబ్ సింగ్, అతని మనుషులు తమ ఆయుధాలతో విడిచిపెట్టారు. ఈ సందర్భంగా, అతను లాహోర్ నిధిని పెద్ద మొత్తంలో జమ్మూకు తీసుకువెళ్లాడు. తదనంతరం, గులాబ్ సింగ్ మంగళ కోట (ప్రస్తుతం జీలమ్ నదిపై మంగళ డ్యాం వద్ద) ను జయించారు[5].

మహారాజాగా గుర్తింపు

మార్చు

గులాబ్ సింగ్, రణబీర్ సింగ్కు చెందిన రాంబీర్ సింగ్, 1875-1940 సమయంలో లాహోర్లో కొనసాగుతున్న దురాలోచనలలో శందావలియా సర్దార్లు (రంజిత్ సింగ్కు సంబంధించినది) రాజా ధాయన్ సింగ్, సిక్కు మహారాజా షేర్ సింగ్ను 1842 లో హత్య చేశారు. తరువాత, గులాబ్ సింగ్ యొక్క చిన్న సోదరుడు సుచేత్ సింగ్, మేనల్లుడు హిరా సింగ్ కూడా హత్య చేశారు. పరిపాలన కూలిపోవడంతో ఖల్సా సైనికులు తమ వేతనాల బకాయిలు కోసం విజ్ఞప్తి చేశారు. 1844 లో లాహోర్ కోర్టు సుల్లేజ్ నది యొక్క ఉత్తర ధనవంతులైన గులాబ్ సింగ్ నుండి డబ్బును సేకరించేందుకు జమ్మూను ఆక్రమించాలని ఆదేశించింది. లాహోర్ ఖజానాను చాలావరకు తీసుకున్నందున అతను ఉత్తరప్రదేశ్ తీసుకువెళ్ళాడు. గులాబ్ సింగ్ తన తరపున చర్చించడానికి అంగీకరించాడు లాహోర్ కోర్టులో. ఈ చర్చలు రాజాపై 27 లక్షల ననక్షేష్ రూపాయల నష్టపరిహారాన్ని విధించాయి. లాహోర్ ఒడంబడికలో ఆంగ్లో-సిఖ్ యుద్ధాలు తరువాత లాహోర్ కోర్టు జమ్మూను గులాబ్ సింగ్ ను బదిలీ చేయటానికి ప్రయత్నించారు. పంజాబ్ యొక్క భాగాలను స్వాధీనం చేసుకున్న వెంటనే ఈ ప్రాంతాన్ని పెద్ద మొత్తంలో ఆక్రమించుకోవడానికి వనరులను వదిలిపెట్టి బ్రిటిష్ వారు గులాబ్ సింగ్ మహారాజుగా గుర్తించారు యుద్ధానికి నష్టపరిహారం కోసం 75 లక్షల నానక్షేషీ రూపాయల చెల్లింపుపై వారికి నష్టపరిహారం (ఈ చెల్లింపు లాహోర్ రాజ్యానికి చెందిన నాయకులలో ఒకరైన గులాబ్ సింగ్ చట్టబద్దమైనది, దాని ఒప్పంద బాధ్యతలకు బాధ్యత). లాహోర్ (ప్రత్యేకించి బాప్టిజం సిక్కు, లాల్ సింగ్) ఆగ్రహించిన కాశ్మీర్ గవర్నర్ గులాబ్ సింగ్ తిరుగుబాటు చేయటానికి, కానీ ఈ తిరుగుబాటు ఓడిపోయింది, లాహోర్లోని అసిస్టెంట్ నివాసి అయిన హెర్బర్ట్ ఎడ్వర్డ్స్ యొక్క చర్యకు చాలా ధన్యవాదాలు. 1846 లో అమృత్సర్ ఒప్పందంలో అధికారికంగా నియమితుడయ్యాడు. 1849 రెండో సిక్కు యుద్ధంలో, తన సిక్కు సైనికులు పంజాబ్లోని వారి సహోదరులతో కలిసి పోరాడటానికి వెళ్లిపోవడానికి అనుమతించాడు. సుశూల్, అమృత్సర్ ఒప్పందాలు తూర్పు, దక్షిణ, పడమర ప్రాంతాలలో జమ్మూ సామ్రాజ్యం యొక్క సరిహద్దులను నిర్వచించాయి కానీ ఉత్తర సరిహద్దు ఇప్పటికీ నిర్వచించబడలేదు. 1850 లో డాడ్ దేశంలోని చిలాస్ కోట జయించారు. గిల్గిట్ 1852 లో తిరుగుబాటుకు ఓడిపోయాడు, కానీ అతని కుమారుడు పదేళ్ల తర్వాత తిరిగి పొందాడు. మహారాజ గులాబ్ సింగ్ 30 జూన్ 1857 న మరణించాడు, అతని కుమారుడు రణబీర్ సింగ్ విజయం సాధించాడు.

వారసుడు

మార్చు

మహారాజ గులాబ్ సింగ్ వారసుడు రాచరికం అంతరిచిపోయి ప్రజాస్వామ్యం నెలకొల్పిన తరువాత జమ్మూ సామ్రాజ్యం యొక్క మహారాజు హరి సింగ్ చివరి మహారాజు.

ఇవికూడా చూడండి

మార్చు
  1. https://www.youtube.com/watch?v=LMMaGNY_KZg
  2. https://books.google.co.in/books?id=PL_ACoFwJ2gC&pg=PA41&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  3. ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; eos అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  4. https://www.youtube.com/watch?v=6osw_kW0OrE
  5. https://www.youtube.com/watch?v=FqNG5iwWX8I&t=4s

మూలాలు

మార్చు
  • Rai, Mridu (2004), Hindu Rulers, Muslim Subjects: Islam, Rights, and the History of Kashmir, C. Hurst & Co, ISBN 1850656614


బయటి లింకులు

మార్చు
  • How Sikhs Lost their Empire by Khushwant Singh
  • Gulabnama by Dewan Kirpa Ram, translated by Professor SS Charak
  • Memoirs of Alexander Gardner by Hugh Pearse
గులాబ్ సింగ్
Dogra dynasty
Born: 18 October 1792 Died: 30 June 1857
Regnal titles
అంతకు ముందువారు
Jit Singh
(as Raja of Jammu (tributary to the Sikh Empire))
మహారాజు of జమ్మూ-కాశ్మీరు
1846–1857
తరువాత వారు
Ranbir Singh