చర్చ:సుమతీ శతకము

Untitled

మన ట్యాంక్ బండ్ మీద బద్దెన బొమ్మ ఉంటే కనక ఇక్కడ పెట్ట మని ప్రార్థన, లేక వేరే వారి వద్ద బద్దెన బొమ్మ ఉంటే ఇక్కడా చేరిస్తే వ్యాసానికి నిండుతనం వస్తుంది.--మాటలబాబు 19:05, 22 ఆగష్టు 2007 (UTC)

పద్యాలను ప్రస్తుతానికి ప్రధాన వ్యాసం నుండి చర్చా పేజీకి మారుస్తున్నాను. వికీసోర్స్‌లో ఉన్న పద్యాలు సరిగ్గా ఉన్నాయో లేదోసరి చూసి, తరువాత వీటిని చెరిపేయాలి. --కాసుబాబు 04:53, 1 మే 2007 (UTC)

శతకము

   శ్రీ రాముని దయచేతను
    నారూఢిగ సకల జనులు నౌరా యనగా
    ధారాళమైన నీతులు
    నోరూరగ జవులు పుట్ట నుడివెద సుమతీ [1]


    అక్కరకు రాని చుట్టము,
    మ్రొక్కిన వరమీని వేల్పు, మొహరమున దా
    నెక్కిన బారని గుర్రము
    గ్రక్కున విడవంగవలయు గదరా సుమతీ [2]


    అడిగిన జీతంబియ్యని
    మిడిమేలపు దొరను గొల్చి మిడుకుట కంటెన్‌
    వడిగల యెద్దుల గట్టుక
    మడి దున్నుకు బ్రతుక వచ్చు మహిలో సుమతీ [3]


    అడియాస కొలువు గొలువకు,
    గుడి మణియము సేయబోకు, కుజనుల తోడన్‌
    విడువక కూరిమి సేయకు,
    మడవిని దోడరయకొంటి నరుగకు సుమతీ [4]


    అధరము గదలియు, గదలక
    మధురములగు భాష లుడుగి మౌన వ్రతుడౌ
    అధికార రోగ పూరిత
    బధిరాంధక శవము జూడ బాపము సుమతీ [5]


    అప్పు కొని చేయు విభవము,
    ముప్పున బృఆయంపుటాలు, మూర్ఖుని తపమున్‌,
    దప్పరయని నృపు రాజ్యము
    దెప్పరమై మీద గీడు దెచ్చుర సుమతీ [6]


    అప్పిచ్చువాడు, వైద్యుడు,
    నెప్పుడు నెడతెగక పారు నేరును, ద్విజుడున్‌
    జొప్పడిన యూర నుండుము
    చొప్పడకున్నట్టి యూరు చొరకుము సుమతీ [7]

    అల్లుని మంచితనంబు,
    గొల్లని సాహిత్య విద్య, కోమలి నిజమున్‌,
    బొల్లున దంచిన బియ్యము,
    దెల్లని కాకులును లేవు తెలియుము సుమతీ [8]


    ఆకొన్న కూడె యమృతము,
    తాకొంచక నిచ్చువాఙ్డె దాత ధరిత్రిన్‌,
    సోకోర్చువాడె మనుజుడు,
    తేకువ గలవాడె వంశ తిలకుడు సుమతీ [9]


    ఆకలి యుడుగని కడుపును,
    వేకటియగు లంజ పడుపు విడువని బ్రతుకున్‌,
    బ్రాకొన్న నూతి యుదకము,
    మేకల పాడియును రోత మేదిని సుమతీ [10]


    ఇచ్చునదే విద్య, రణమున
    జొచ్చునదే మగతనంబు, సుకవీశ్వరులున్‌
    మెచ్చునదే నేర్చు, వదుకు
    వచ్చునదే కీడు సుమ్ము వసుధను సుమతీ [11]


    ఇమ్ముగ జదువని నోరును,
    నమ్మా యని బిలిచి యన్న మడుగని నోరున్‌,
    దమ్ముల బిలువని నోరును
    గుమ్మరి మను ద్రవ్వినట్టి గుంటర సుమతీ [12]


    ఉడుముండదె నూరేండ్లును,
    బడియుండదె పేర్మి బాము పదినూరేండ్లున్‌,
    మడువున గొక్కెర యుండదె,
    కడు నిల బురుషార్థ పరుడు గావలె సుమతీ [13]


    ఉత్తమగుణములు నీచున
    కెత్తెఱగున గలుగ నేర్చు; నెయ్యెడలం దా
    నెత్తిచ్చి కరగి పోసిన
    నిత్తడి బంగారమగునె యిలలో సుమతీ? [14]


    ఉదకము ద్రావెడు హయమును,
    మదమున నుప్పొంగుచుండు మత్తేభంబున్‌,
    మొదవు కడ నున్న వృషభము,
    జదువని యానీచు గడకు జనకుర సుమతీ [15]


    ఉపకారికి నుపకారము
    విపరీతము గాదు సేయ వివరింపంగా;
    నపకారికి నుపకారము
    నెపమెన్నక సేయువాడు నేర్పరి సుమతీ [16]


    ఉపమింప మొదలు తియ్యన
    కపటం బెడనెడను జెఱకు కై వడినే పో
    నెపములు వెదకును గడపట
    గపటపు దుర్జాతి పొందు గదరా సుమతీ [17]


    ఎప్పటి కెయ్యది ప్రస్తుత
    మప్పటికా మాటలాడి, యన్యుల మనముల్‌
    నొప్పించక, తా నొవ్వక,
    తప్పించుక తిరుగువాడు ధన్యుడు సుమతీ [18]


    ఎప్పుడు దప్పులు వెదకెడు
    నప్పురుషుని గొల్వగూడ దది యెట్లన్నన్‌
    సర్పంబు పడగ నీడను
    గప్ప వసించిన విధంబు గదరా సుమతీ [19]


    ఎప్పుడు సంపద కలిగిన
    నప్పుడు బంధువులు వత్తు రది యెట్లన్నన్‌
    తెప్పలుగ జెఱువు నిండిన
    గప్పలు పదివేలు చేరు గదరా సుమతీ [20]


    ఏఱకుమీ కసుగాయలు,
    దూఱకుమీ బంధుజనుల దోషము సుమ్మీ,
    పాఱకుమీ రణమందున,
    మీఱకుమీ గురువు నాజ్ఞ మేదిని సుమతీ [21]


    ఒక యూరికి నొక కరణము,
    నొక తీర్పరియైన గాక, నొగి దఱుచైనన్‌,
    గకవికలు గాక యుండునె
    సకలంబును గొట్టువడక సహజము సుమతీ [22]


    ఒరు నాత్మ దలచు సతి విడు,
    మఱుమాటలు పలుకు సతుల మన్నింపకుమీ,
    వెఱ పెఱుగని భటునేలకు,
    తఱచుగ సతి గవయ బోకు, తగదుర సుమతీ [23]


    ఒల్లని సతి నొల్లని పతి,
    నొల్లని చెలికాని విడువ నొల్లని వాడే
    గొల్లండు, కాక ధరలో
    గొల్లండును గొల్లడౌనె గుణమున సుమతీ [24]

    ఓడల బండ్లును వచ్చును,
    ఓడలు నాబండ్లమీద నొప్పుగ వచ్చున్‌,
    ఓడలు బండ్లును వలనే
    వాడంబడు గలిమి లేమి వసుధను సుమతీ [25]

    కడు బలవంతుడైనను
    బుడమిని బ్రాయంపుటాలి బుట్టిన యింటన్‌
    దడవుండ నిచ్చెనేనియు
    బడుపుగ నంగడికి దానె బంపుట సుమతీ [26]

    కనకపు సింహాసనమున
    శునకము గూర్చుండబెట్టి శుభ లగ్నమునం
    దొనరగ బట్టము గట్టిన
    వెనుకటి గుణమేల మాను వినరా సుమతీ [27]


    కప్పకు నొరగాలైనను,
    సర్పమునకు రోగమైన, సతి తులువైనన్‌,
    ముప్పున దరిద్రుడైనను,
    తప్పదు మఱి దుఃఖ మగుట తథ్యము సుమతీ [28]


    కమలములు నీట బాసిన
    కమలాప్తుని రశ్మి సోకి కమలిన భంగిన్‌
    తమ తమ నెలవులు దప్పిన
    తమ మిత్రులు శత్రులౌట తథ్యము సుమతీ [29]


    కరణము గరణము నమ్మిన
    మరణాంతక మౌను గాని మనలేడు సుమీ;
    కరణము దన సరి కరణము
    మఱి నమ్మక మర్మ మీక మనవలె సుమతీ [30]


    కరణముల ననుసరింపక
    విరసంబున దిన్న తిండి వికటించు జుమీ
    యిరుసున కందెన బెట్టక
    పరమేశ్వరు బండి యైన బారదు సుమతీ [31]


    కరణము సాదైయున్నను,
    గరి మద ముడిగినను, బాము గఱవక యున్నన్‌,
    ధర దేలు మీటకున్నను,
    గర మరుదుగ లెక్క గొనరు గదరా సుమతీ [32]


    కసుగాయ గఱచి చూచిన
    మసలక పస యొగరు రాక మధురంబగునా;
    పస గలుగు యువతులుండగ
    పసి బాలల బొందువాడు పశువుర సుమతీ [33]


    కవి కాని వాని వ్రాతయు,
    నవరస భావములు లేని నాతుల వలపున్‌,
    దవిలి చను పంది నేయని
    వివిధాయుధ కౌశలంబు వృధరా సుమతీ [34]


    కాదు సుమీ దుస్సంగతి,
    పోదుసుమీ "కీర్తి" కాంత పొందిన పిదపన్‌,
    వాదు సుమీ యప్పిచ్చుట,
    లేదు సుమీ సతుల వలపు లేశము సుమతీ [35]


    కాముకుడు దనిసి విడిచిన
    కోమలి బరవిటుడు గవయ గోరుట యెల్లన్‌
    బ్రేమమున జెఱకు పిప్పికి
    చీమలు వెస మూగినట్లు సిద్ధము సుమతీ [36]


    కారణము లేని నగవును,
    బేరణము లేని లేమ, పృథివీ స్థలిలో
    బూరణము లేని బూరెయు,
    వీరణము లేని పెండ్లి వృధరా సుమతీ [37]


    కులకాంత తోడ నెప్పుడు
    గలహింపకు, వట్టి తప్పు ఘటియింపకుమీ,
    కలకంఠి కంట కన్నీ
    రొలికిన సిరి యింట నుండ నొల్లదు సుమతీ [38]


    కూరిమి గల దినములలో
    నేరము లెన్నడును గలుగ నేరవు మఱి యా
    కూరిమి విరసంబైనను
    నేరములే తోచు చుండు నిక్కము సుమతీ [39]


    కొంచెపు నరు సంగతిచే
    నంచితముగ గీడు వచ్చు నది యెట్లన్నన్‌
    గించిత్తు నల్లి కుట్టిన
    మంచమునకు జేటు వచ్చు మహిలో సుమతీ [40]


    కొక్కోకమెల్ల జదివిన,
    చక్కనివాడైన, రాజ చంద్రుండైనన్‌,
    మిక్కిలి రొక్కము లియ్యక,
    చిక్కదురా వారకాంత సిద్ధము సుమతీ [41]


    కొఱ గాని కొడుకు బుట్టిన
    కొఱ గామియె కాదు, తండ్రి గుణముల జెఱచున్‌
    చెఱకు తుద వెన్ను బుట్టిన
    జెఱకున తీపెల్ల జెఱచు సిద్ధము సుమతీ [42]


    కోమలి విశ్వాసంబును,
    బాములతో జెలిమి, యన్య భామల వలపున్‌,
    వేముల తియ్యదనంబును,
    భూమీశుల నమ్మికలును బొంకుర సుమతీ [43]


    గడన గల మగని జూచిన
    నడుగడుగున మడుగు లిడుదు రతివలు దమలో;
    గడ నుడుగు మగని జూచిన
    నడ పీనుగు వచ్చె నంచు నగుదురు సుమతీ [44]


    చింతింపకు కడచిన పని,
    కింతులు వలతురని నమ్మ కెంతయు మదిలో,
    నంతఃపుర కాంతలతో
    మంతనముల మాను మిదియె మతముర సుమతీ [45]


    చీమలు పెట్టిన
    పుట్టలు పాముల కిరవైనయట్లు పామరుడు దగన్‌
    హేమంబు గూడ బెట్టిన
    భూమీశుల పాల జేరు భువిలో సుమతీ [46]


    చుట్టములు గాని వారలు
    చుట్టములము నీకటంచు సొంపు దలిర్పన్‌
    నెట్టుకొని యాశ్రయింతురు
    గట్టిగ ద్రవ్యంబు గలుగ గదరా సుమతీ [47]


    చేతులకు దొడవు దానము,
    భూతలనాథులకు దొడవు బొంకమి ధరలో,
    నీతియె తొడవెవ్వారికి,
    నాతికి మానంబు తొడవు నయముగ సుమతీ [48]


    తడ వోర్వక, యొడ లోర్వక,
    కడు వేగం బడిచి పడిన గార్యం బగునే;
    తడ వోర్చిన, నొడ లోర్చిన,
    జెడిపోయిన కార్యమెల్ల జేకుఱు సుమతీ [49]


    తన కోపమె తన శత్రువు,
    తన శాంతమె తనకు రక్ష, దయ చుట్టంబౌ
    తన సంతోషమె స్వర్గము,
    తన దుఃఖమె నరక మండ్రు తథ్యము సుమతీ [50]

    తన యూరి తపసి తపమును,
    తన పుత్రుని విద్య పెంపు, దన సతి రూపున్‌,
    దన పెరటి చెట్టు మందును,
    మనసున వర్ణింపరెట్టి మనుజులు సుమతీ [51]


    తన కలిమి యింద్ర భోగము,
    తన లేమియె స్వర్గలోక దారిద్ర్యంబున్‌,
    దన చావు జల ప్రళయము,
    తను వలచిన యదియె రంభ తథ్యము సుమతీ! [52]


    తన వారు లేని చోటను,
    జనమించుక లేని చోట, జగడము చోటన్‌,
    అనుమానమైన చోటను,
    మనుజునకును నిలువ దగదు మహిలో సుమతీ [53]


    తమలము వేయని నోరును,
    విమతులతో చెలిమి చేసి వెతబడు తెలివిన్‌,
    గమలములు లేని కొలకును,
    హిమధాముడు లేని రాత్రి హీనము సుమతీ [54]


    తలనుండు విషము ఫణికిని,
    వెలయంగా దోక నుండు వృశ్చికమునకున్‌,
    తల తోక యనక యుండును
    ఖలునకు నిలువెల్ల విషము గదరా సుమతీ [55]


    తలపొడుగు ధనము పోసిన
    వెలయాలికి నిజము లేదు వివరింపంగా
    దల దడివి బాస జేసిన
    వెలయాలిని నమ్మరాదు వినరా సుమతీ [56]


    తల మాసిన, నొలు మాసిన,
    వలువలు మాసినను బ్రాణ వల్లభునైనన్‌
    గులకాంతలైన రోతురు
    తిలకింపగ భూమిలోన దిరముగ సుమతీ! [57]


    తాను భుజింపని యర్థము
    మానవ పతి జేరు గొంత మఱి భూగతమౌ
    గానల నీగలు గూర్చిన
    తేనియ యొరు జేరునట్లు తిరముగ సుమతీ! [58]


    దగ్గఱ కొండెము సెప్పెడు
    ప్రెగ్గడ పలుకులకు రాజు ప్రియుడై మఱి దా
    నెగ్గు బ్రజ కాచరించుట
    బొగ్గులకై కల్పతరువు బొడుచుట సుమతీ! [59]


    ధనపతి సఖుడై యుండిన
    నెనయంగా శివుడు భిక్షమెత్తగ వలసెన్‌;
    దన వారి కెంత గలిగిన
    దన భాగ్యమె తనకు గాక తథ్యము సుమతీ! [60]


    ధీరులకు జేయు మేలది
    సారంబగు నారికేళ సలిలము భంగిన్‌
    గౌరవమును మఱి మీదట
    భూరి సుఖావహము నగును భువిలో సుమతీ! [61]


    నడువకుమీ తెరువొక్కట,
    గుడువకుమీ శత్రు నింట గూరిమి తోడన్‌,
    ముడువకుమీ పరధనముల,
    నుడువకుమీ యొరుల మనసు నొవ్వగ సుమతీ [62]


    నమ్మకు సుంకరి, జూదరి,
    నమ్మకు మొగసాల వాని, నటు వెలయాలిన్‌,
    నమ్మకు మంగడి వానిని,
    నమ్మకు మీ వామ హస్తు నవనిని సుమతీ! [63]


    నయమున బాలుం ద్రావరు,
    భయమునను విషమ్మునైన భక్షింతురుగా;
    నయమెంత దోషకారియొ,
    భయమే జూపంగ వలయు బాగుగ సుమతీ! [64]


    నరపతులు మేఱ దప్పిన,
    దిరమొప్పగ విధవ యింట దీర్పరి యైనన్‌,
    గరణము వైదికుడైనను,
    మరణాంతక మౌనుగాని మానదు సుమతీ! [65]


    నవరస భావాలంకృత
    కవితా గోష్టియును, మధుర గానంబును దా
    నవివేకి కెంత జెప్పిన
    జెవిటికి శంఖూదినట్లు సిద్ధము సుమతీ! [66]


    నవ్వకుమీ సభ లోపల;
    నవ్వకుమీ తల్లి, దండ్రి, నాథుల తోడన్‌;
    నవ్వకుమీ పరసతితో;
    నవ్వకుమీ విప్రవరుల నయమిది సుమతీ [67]


    నీరే ప్రాణాధారము
    నోరే రసభరితమైన నుడువుల కెల్లన్‌
    నారియె నరులకు రత్నము
    చీరయె శృంగారమండ్రు సిద్ధము సుమతీ! [68]


    పగవల దెవ్వరి తోడను,
    వగవంగా వలదు లేమి వచ్చిన పిదపన్‌,
    దెగ నాడ వలదు సభలను
    మగువకు మనసియ్య వలదు మహిలో సుమతీ [69]


    పతికడకు, దన్ను గూరిన
    సతికడకును, వేల్పు కడకు, సద్గురు కడకున్‌,
    సుతుకడకు రిత్తచేతుల
    మతిమంతులు చనరు నీతి మార్గము సుమతీ! [70]


    పనిచేయునెడల దాసియు,
    ననుభవమున రంభ, మంత్రి యాలోచనలన్‌,
    దనభుక్తి యెడల దల్లియు,
    నన్‌ దన కులకాంత యుండు నగురా సుమతీ! [71]

    పరనారీ సోదరుడై,
    పరధనముల కాసపడక, పరులకు హితుడై,
    పరులు దను బొగడ నెగడక,
    పరు లలిగిన నలుగ నతడు పరముడు సుమతీ! [72]


    పరసతి కూటమి గోరకు,
    పరధనముల కాసపడకు, బరునెంచకుమీ,
    సరిగాని గోష్టి సేయకు,
    సిరిచెడి చుట్టంబు కడకు జేరకు సుమతీ [73]


    పరసతుల గోష్ఠి నుండిన
    పురుషుడు గాంగేయుడైన భువి నింద పడున్‌,
    బరసతి సుశీలయైనను
    బరుసంగతి నున్న నింద పాలగు సుమతీ! [74]


    పరులకు నిష్టము సెప్పకు,
    పొరుగిండ్లకు బనులు లేక పోవకు మెపుడున్‌,
    బరు గదిసిన సతి గవయకు,
    మెఱిగియు బిరుసైన హయము లెక్కకు సుమతీ [75]


    పర్వముల సతుల గవయకు,
    ముర్వీశ్వరు కరుణ నమ్మి యుబ్బకు మదిలో,
    గర్వింప నాలి బెంపకు,
    నిర్వహణము లేని చోట నిలువకు సుమతీ [76]


    పలు దోమి సేయు విడియము,
    తలగడిగిన నాటి నిద్ర, తరుణులయెడలన్‌
    బొల యలుక నాటి కూటమి
    వెల యింతని చెప్పరాదు వినరా సుమతీ! [77]


    పాటెఱుగని పతి కొలువును,
    గూటంబున కెఱుకపడని కోమలి రతియున్‌,
    బేటెత్త జేయు చెలిమియు,
    నేటికి నెదురీదినట్టు లెన్నగ సుమతీ [78]

    పాలను గలసిన జలమును
    పాల విధంబుననె యుండు బరికింపంగా
    పాల చవి జెఱచు గావున
    పాలసుడగు వాని పొందు వలదుర సుమతీ [79]


    పాలసునకైన యాపద
    జాలింబడి తీర్ప దగదు సర్వజ్ఞునకున్‌
    తేలగ్ని బడగ బట్టిన
    మేలెఱుగునె మీటు గాక మేదిని సుమతీ [80]


    పిలువని పనులకు బోవుట,
    గలయని సతి గతియు, రాజు గానని కొలువుం,
    బిలువని పేరంటంబును,
    వలువని చెలిమియును జేయ వలదుర సుమతీ [81]


    పుత్రోత్సాహము తండ్రికి
    పుత్రుడు జన్మించినపుడె పుట్టదు, జనులా
    పుత్రుని కనుగొని బొగడగ
    పుత్రోత్సాహంబు నాడు పొందుర సుమతీ! [82]


    పురికిని ప్రాణము గోమటి,
    వరికిని ప్రాణంబు నీరు వసుమతి లోనన్‌,
    గరికిని ప్రాణము తొండము,
    సిరికిని ప్రాణంబు మగువ సిద్ధము సుమతీ! [83]


    పులి పాలు దెచ్చి యిచ్చిన,
    నలవడగా గుండె గోసి యఱచే నిడినన్‌,
    దలపొడుగు ధనము బోసిన,
    వెలయాలికి గూర్మి లేదు వినరా సుమతీ! [84]


    పెట్టిన దినముల లోపల
    నట్టడవులనైన వచ్చు నానార్థములున్‌,
    బెట్టని దినముల గనకపు
    గట్టెక్కిన నేమి లేదు గదరా సుమతీ! [85]


    పొరుగున బగవాడుండిన,
    నిరవొందక వ్రాతకాడె యేలిక యైనన్‌,
    ధర గాపు కొండెమాడిన,
    గరణాలకు బ్రదుకు లేదు గదరా సుమతీ! [86]


    బంగారు కుదువ బెట్టకు,
    సంగరమున బాఱిపోకు సరసుడవైతే,
    నంగడి వెచ్చము వాడకు,
    వెంగలితో జెలిమి వలదు వినరా సుమతీ [87]


    బలవంతుడ నాకేమని
    పలువురతో నిగ్రహించి పలుకుట మేలా;
    బలవంత మైన సర్పము
    చలి చీమల చేత జిక్కి చావదె సుమతీ! [88]


    మదినొకని వలచి యుండగ
    మదిచెడి యొక క్రూర విటుడు మానక తిరుగున్‌
    బది చిలుక పిల్లి పట్టిన
    జదువునె యాపంజరమున జగతిని సుమతీ [89]


    మండల పతి సముఖంబున
    మెండైన ప్రధాని లేక మెలగుట యెల్లన్‌
    గొండంత మదపు టేనుగు
    తొండము లేకుండినట్లు దోచుర సుమతీ [90]


    మంత్రిగలవాని రాజ్యము
    తంత్రము సెడకుండ నిలుచు దఱచుగ ధరలో
    మంత్రి విహీనుని రాజ్యము
    జంత్రపు గీలూడినట్లు జరుగదు సుమతీ! [91]


    మాటకు బ్రాణము సత్యము,
    కోటకు బ్రాణంబు సుభట కోటి, ధరిత్రిన్‌
    బోటికి బ్రాణము మానము,
    చీటికి బ్రాణంబు వ్రాలు సిద్ధము సుమతీ [92]


    మానధను డాత్మధృతి చెడి
    హీనుండగు వాని నాశ్రయించుట యెల్లన్‌
    మానెడు జలముల లోపల
    నేనుగు మెయి దాచినట్టు లెఱుగుము సుమతీ [93]


    మేలెంచని మాలిన్యుని,
    మాలను, మొగసాలెవాని, మంగలి హితుగా
    నేలిన నరపతి రాజ్యము
    నేల గలసి పోవుగాని నెగడదు సుమతీ [94]


    రాపొమ్మని పిలువని యా
    భూపాలుని గొల్వ భుక్తి ముక్తులు గలవే
    దీపంబు లేని యింటను
    జేపున కీళ్ళాడినట్లు సిద్ధము సుమతీ [95]


    రూపించి పలికి బొంకకు,
    ప్రాపగు చుట్టంబు నెగ్గు పలుకకు మదిలో,
    గోపించు రాజు గొల్వకు,
    పాపపు దేశంబు సొఱకు పదిలము సుమతీ [96]


    లావిగలవాని కంటెను
    భావింపగ నీతిపరుడు బలవంతుండౌ
    గ్రానంబంత గజంబును
    మావటివాడెక్కినట్లు మహిలో సుమతీ! [97]


    వఱదైన చేను దున్నకు,
    కఱవైనను బంధుజనుల కడ కేగకుమీ,
    పరులకు మర్మము చెప్పకు,
    పిరికికి దళవాయి తనము పెట్టకు సుమతీ [98]


    వరిపంట లేని యూరును,
    దొర యుండని యూరు, తోడు దొరకని తెరువున్‌,
    ధరను పతి లేని గృహమును
    నరయంగా రుద్రభూమి యనదగు సుమతీ [99]


    వినదగు నెవ్వరు జెప్పిన
    వినినంతనె వేగ పడక వివరింప దగున్‌
    కని కల్ల నిజము దెలిసిన
    మనుజుడె పో నీతి పరుడు మహిలో సుమతీ [100]


    వీడెము సేయని నోరును,
    జేడెల యధరామృతంబు సేయని నోరున్‌,
    పాడంగరాని నోరును
    బూడిద కిరవైన పాడు బొందర సుమతీ [101]


    వెలయాలి వలన గూరిమి
    గలగదు, మఱి గలిగెనేని కడతేఱదుగా;
    బలువురు నడచెడు తెరువున
    మొలవదు పువు, మొలిచెనేని పొదలదు సుమతీ [102]


    వెలయాలు చేయు బాసలు,
    వెలయగ మొగసాల బొందు వెలమల చెలిమిన్‌,
    గలలోన గన్న కలిమియు
    విలసితముగ నమ్మరాదు వినరా సుమతీ [103]


    వేసరపు జాతి గానీ,
    వీసము దా జేయనట్టి వీరిడి గానీ,
    దాసి కొడుకైన గానీ,
    కాసులు గల వాడె రాజు గదరా సుమతీ! [104]


    శుభముల పొందని చదువును,
    నభినయముగ రాగరసము నందని పాటల్‌,
    గుభ గుభలు లేని కూటమి,
    సభ మెచ్చని మాటలెల్ల జప్పన సుమతీ [105]


    సరసము విరసము కొఱకే,
    పరిపూర్ణ సుఖంబు లధిక బాధల కొఱకే,
    పెరుగుట విరుగుట కొఱకే,
    ధర తగ్గుట హెచ్చు కొఱకె తథ్యము సుమతీ! [106]


    సిరి తా వచ్చిన వచ్చును
    సలలితముగ నారికేళ సలిలము భంగిన్‌,
    సిరి తా బోయిన బోవును
    కరి మ్రింగిన వెలగ పండు కరణిని సుమతీ! [107]


    స్త్రీల యెడ వాదులాడకు,
    బాలురతో జెలిమిచేసి భాషింపకుమీ,
    మేలైన గుణము విడువకు,
    మేలిన పతి నింద సేయ కెన్నడు సుమతీ [108]

Baddena poem

Wikipedia.org is wrong to give summary of one Baddena poems as lender is doctor and anger is enemy.. " lender is doctor " is wrong. The correct one is We must select a place, village to live in where you a get 1. a lender of money, 2 a doctor for medicine, 3 a river or rivulet flowing by and a Brahmin or pandit of shastras in its inner sense. So replace the connotation as a lender, a doctor . ... Mynamarbus (చర్చ) 12:45, 30 నవంబరు 2020 (UTC)