త్రయంబకం
త్రయంబక్, మహారాష్ట్ర, నాసిక్ జిల్లాలో ఉన్న ఒక నగరం, మునిసిపల్ కౌన్సిల్. పన్నెండు జ్యోతిర్లింగాలలో ఒకటైన త్రయంబకేశ్వర్ శివాలయం ఇక్కడ ఉంది. పవిత్ర గోదావరి నది త్రయంబక్ సమీపంలోనే జన్మించింది.
త్రయంబకం
త్రయంబకం | |
|---|---|
నగరం | |
 బ్రహ్మగిరి కొండ నుండి త్రయంబక్ నగరం | |
  త్రయంబకం మహారాష్ట్రలోని దేవాలయ ప్రాంతం | |
| Coordinates: 19°56′N 73°32′E / 19.93°N 73.53°E | |
| దేశం |  భారతదేశం |
| రాష్ట్రం | మహారాష్ట్ర |
| జిల్లా | నాసిక్ జిల్లా |
| Named for | త్రయంబకేశ్వర్ శివాలయం |
| Government | |
| • Type | మున్సిపల్ కౌన్సిల్ |
| • Body | త్రయంబక్ మునిసిపల్ కౌన్సిల్ |
| Elevation | 750 మీ (2,460 అ.) |
| జనాభా (2011)[1] | |
| • Total | 12,056 |
| భాషలు | |
| • అధికారిక | మరాఠీ |
| Time zone | UTC+5:30 (భారత ప్రామాణిక కాలమానం) |
| Vehicle registration | ఎంహెచ్-15 |
నాసిక్ జిల్లాలోని సింహస్థ కుంభమేళా త్రయంబక్‌లో నిర్వహించబడింది. 1789లో వైష్ణవులు, శైవుల మధ్య స్నానాల ప్రాధాన్యతపై జరిగిన ఘర్షణ తర్వాత, మరాఠా పేష్వా వైష్ణవుల స్నాన ప్రదేశాన్ని నాసిక్ నగరంలోని రామ్‌కుండ్‌కు మార్చారు. శైవులు త్రయంబక్‌ను మేళా కోసం సరైన ప్రదేశంగా భావిస్తారు. [2]
భౌగోళికం
మార్చుత్రయంబక్ 19°34′N 73°19′E / 19.56°N 73.32°E అక్షాంశ రేఖాంశాల వద్ద ఉంది.[3] ఇది సముద్ర మట్టానికి సగటు 720 మీటర్లు (2362 అడుగులు) ఎత్తు ఉంది.
గణాంకాలు
మార్చు2011 భారత జనాభా లెక్కల ప్రకారం, త్రయంబక్ ప్రాంతంలో 12,056 జనాభా ఉంది. ఈ జనాభాలో పురుషులు 51% మంది, స్త్రీలు 49% మంది ఉన్నారు. త్రయంబక్ సగటు అక్షరాస్యత రేటు 89.61% కాగా, ఇందులో పురుషుల అక్షరాస్యత 94.12%గా, స్త్రీల అక్షరాస్యత 84.88%గా ఉంది. మొత్తం జనాభాలో 11.10% మంది 6 సంవత్సరాల కంటే తక్కువ వయస్సు గలవారు ఉన్నారు.
ఈ ప్రాంతం అంకితం చేయబడిన ప్రాంతం, పన్నెండు జ్యోతిర్లింగాలలో ఒకటి. ఇక్కడున్న జ్యోతిర్లింగం దేవాలయంలోని లింగం త్రిదేవ్, బ్రహ్మ, విష్ణువు, శివుని రూపంలో మూడు ముఖాల రూపంలో ఉంటుంది. మిగిలిన అన్ని జ్యోతిర్లింగాలలో శివుడు ప్రధాన దైవం. లింగానికి పాండవుల నుండి వచ్చిన రత్నాలతో కూడిన కిరీటం ఉంది. కిరీటం వజ్రాలు, పచ్చలు, అనేక ఇతర విలువైన రాళ్ళతో అలంకరించబడి ఉంటుంది. గోదావరి నది త్రయంబకేశ్వర్ వద్ద బ్రహ్మగిరి పర్వతాల నుండి ఉద్భవించి రాజమండ్రి దగ్గర సముద్రంలో కలుస్తుంది.
బ్రహ్మగిరి, గంగాద్వార్ పర్వతాల కిందివైపు ఈ పట్టణం ఉంది. అటవీ ప్రాంతంలో ఉన్న ఈ ప్రాంతం పర్యాటకులకు, హిందూ యాత్రికులకు ప్రసిద్ధి చెందిన ప్రదేశం.
చరిత్ర
మార్చుఇక్కడ ఒక నగరాన్ని నిర్మించిన తరువాత, అది త్రయంబకేశ్వర్ అని ప్రసిద్ధి చెందింది. పీష్వాల పాలన సమయంలో నానా సాహెబ్ పేష్వా ఈ త్రయంబకేశ్వర్ దేవాలయాన్ని నిర్మించాలని ఆదేశించడంతోపాటు త్రయంబకేశ్వర్ నగరాన్ని అభివృద్ధి చేసి సుందరీకరించాడు.
- నీల్ మణి: నీలి వజ్రం (నాస్సాక్ డైమండ్)తో త్రయంబకేశ్వర్ దేవాలయాన్ని అలంకరించారు. జె. బ్రిగ్స్ అనే ఆంగ్లేయ కల్నల్ ఈ వజ్రాన్ని పీష్వా బాజీ రావు II నుండి దొంగిలించి, ఫ్రాన్సిస్ రాడన్-హేస్టింగ్స్‌కు అందించాడు. దాంతో అది ఇంగ్లాండ్‌కు తరలించబడింది.
నారాయణ్ నాగబలి, కల్సర్ప శాంతి, త్రిపిండి విధి మొదలైన పూజలు నిర్వహించబడుతున్నాయి. ఈ పూజలలో నారాయణ్ నాగబలి పూజ త్రయంబకేశ్వరునికి ప్రత్యేకమైనది.[4] ఈ పూజ ప్రత్యేక తేదీలలో మూడురోజులపాటు నిర్వహిస్తారు.
మూలాలు
మార్చు- ↑ District Census Handbook: Nashik
- ↑ Vaishali Balajiwale (13 July 2015). "Project Trimbak, not Nashik, as the place for Kumbh: Shaiva akhadas". DNA.
- ↑ Falling Rain Genomics, Inc - Trimbak
- ↑ Cities in South Asia., pp.-9. Retrieved 2022-11-06.