కొబ్బరి కుటుంబము: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

చి AWB వాడి RETF మార్పులు చేసాను, added underlinked tag, typos fixed: లు లో → లలో , తో → తో , మాత్రమె → మాత్రమే, య using AWB
చి AWB వాడి RETF మార్పులు చేసాను, typos fixed: కంటె → కంటే (5), ద్వార → ద్వారా using AWB
పంక్తి 16:
;పుష్ప కోశము: గొడ్డు దై యున్నది.
 
;స్త్రీ పుష్పములు: పురుహ పుష్పముల కంటెకంటే పెద్దవి.
;పుష్ప కోశము; దళవలయము పై దాని యందు వలెనే యుండును. కింజల్కములు లేవు.
 
;అండ కోశము:. అండాసయము ఉచ్చము. 3 గదులు. కాని ఒక గదియే పెద్దదగును. కాయలో నున్న తెల్లని కొబ్బరి విత్తనము పెరుగుటకు నిలువ చేసికొనిన పదార్థము. కొబ్బెర పీచు లోపల నుండు పెంకు కూడా కాయ లోని భాగము కాని గింజ కాదు. ఒలచిన కొబ్బరి కాయ కొకవైపున మూడు రంద్రములున్నట్లు కనబడును. ఒక దాని ద్వారద్వారా సులభముగ పొడవ వచ్చును గాని, మిగిలిన రెండును మూసికొని వుండును. ఈ రంద్రముల ద్వారా కాయ పెరుగుటకు ఆహార పదార్థమ్లు వచ్చినవి. లేత పొందెలో నున్న మూడు గదులలోను రెండు గదులు పెరుగక పోవుటచే రెండు రంద్రములు మూసికొని పోయినవి.
 
తాడి చెట్టు, సముద్రమునకు దూరముగ పెరుగ గలదు.
పంక్తి 55:
కొబ్బరి మూత్ర వ్యాధుల వంటి కొన్ని వ్యాధులకు మంచిది. కొన్ని రకముల జ్వరములకు కూడా మంచిదట.
 
కొబ్బరి పీచుతో కూడా మిగుల వ్యాపారము జరుగు చున్నది. దీనితో బ్రషులు మొదలగునవి చేస్తున్నారు. ముదురు కాయల పీచు కంటెకంటే లేత కాయలది మంచిది. కొబ్బరి కాయలను గునపములతో వలచి డిప్పలను చాల కాలము ఉప్పునీళ్ళలో నాన బెట్టి నార దీయుదురు. కొబ్బరి చెట్ల నుండియు కల్లు గీయుచున్నారు.
 
==తాడి చెట్టు==
పంక్తి 62:
త్రాటి మానుకు చేవ గలదు. దానిని ఇండ్ల దూలములకు స్తంభములకు వాసములకు వాడుదురు. అది నీరు తగల కుండ నున్నంత కాలము మిక్కిలి గట్టిగానుండును. ఆకులతో ఇండ్ల కప్పులు దడులు, పందిళ్ళు తట్టుకొను చున్నాము. వీనితో గొడుగులు, బుట్టలు, చాపలు, దొర టోపీలు, కూడా చేయుదురు. పూర్వ కాలమునందు తాటి ఆకుల మీదనే వ్రాసెడి వారు. ఇప్పటిని కొందరు వర్తకూ, పద్దులు మొదలగునవి వాని మీద వేసి కొందురు. ఆకుల మీద నుండు పువ్వారము రక్తము వచ్చు తోట రాసిన రక్తము కట్టును. పువ్వుల కంకి పై నుండు మట్టను కాల్చిన బూడితతో కడుపులో బల్ల బెరుగుట, మొదలగు కొన్ని జబ్బుల ఔషధము చేసెదరు. తాటి ముంజెలను వేళ్ళును చలువ చేయును. తాటి పండ్లను దినుట ద్విజులకాచరము గాదు. వీని రసముతో మామిడి తాండ్ర వలె తాండ్ర చేయుదురు. తాటి తేగలను సాధారణముగ అందరు తిను చున్నారు.
 
తాటి చెట్లనుండి కల్లు మెండుగా వచ్చును. సుమారేబది ఏండ్ల వరకును కల్లు గీయ వచ్చును గాని మూడెండ్ల కొక మారు మానుట మంచిది. లేనిచొ చెట్లు నీరసించి పోవును. పోతు చెట్ల నుండి కంటెకంటే ఆడ చెట్ల నుండి కల్లు ఎక్కువ వచ్చును. కల్లు పులియ కుండ కుండల లోపల సున్నమును రాసెదరు. దాని ద్రవము నుండి బెల్లము, కలకండ వండు చున్నారు. కాని ఇది విస్తారము రాదు. తాటి కలకండ ఔషధములలో వాడుదురు. తాళ వృక్షమని తాడి చెట్టను చున్నాము గాని ఈ రెండింటికిని భేదము ఉంది. తాళ వృక్షముకూడ చూచుటకు తాటి చెట్టు వలెనుండుట చే అభేదముగ నామములు వాడు చున్నాము. కాని తాళ పత్రములు తాటి ఆకులకంటె కొంచెము గుండ్రముగా నుండును. ఈ వృక్షములలో మగ, ఆడు భేదము లేదు. దీని ఆకులను తాటి ఆకులు పనికి వచ్చు ప్రతి పనికిని ఉపయోగించును. వ్రాయుటకు ఈ ఆకులే బాగుండును. మాను అంత బలమైనది కాదు. కాని దీని నుండి సగ్గు బియ్యము వండ వచ్చును. నారయు వచ్చును. దీని టెంకలు గట్టిగా నుండును. వానికేరంగైనను సులభముగా పట్టును. కాన వానికెర్ర రంగు వేసి పొగడముల వలె గాని తావళముల వలె గాని అమ్ముదురు.
 
హింతాల వృక్షము ఆరు, ఏడు అడుగులెత్తు పెరుగును గాని దాని8 ంరాను ఈత, ఖర్జూరపు మానుల కంటెకంటే సన్నముగా నుండును. దీనిలో పోతు చెట్లు ఆడు చెట్లు గలవు. ఆకుల కొంచెము ఈతాకులవలె నుండును. మొదట నున్న చిట్టి ఆకులు చిన్నవి. వాని వద్ద ముండ్లు గలవు. దీని కాయలు బాగుండవు. సన్నముగా నున్న మాను చేతి కర్రలకు బాగుండును. ఈ చేతి కర్రలతో నడుచు చుండిన త్రోవయందుండు పాములు తొలగి పోవునని కొందరకు నమ్మకము గలదు.
==పోక చెట్టు==
పోక చెట్టు చిరకాలము నుండియు తోటలలో పెంచు చున్నారు. అవి సముద్రమునకు రెండు వందల మైళ్ళ దూరములోను మూడు వేల అడుగుల ఎత్తు ప్రదేశములలోను పెరుగ జాలవు. వానికి నీరును వేడిమియు ఎక్కువగానే కావలెను. విత్తనముల కేబది యిరువది సంవత్సరముల చెట్ల కాయలు మంచివి. అట్టి వానినే తోటలలో నొక మడిలో పాతుదురు. ఒకటి రెండు సంవత్సరములైన పిదప చిన్న మొక్కలను దీసి ఆరేడడుగుల దూరమున నాటెదరు. పోక తోటలలోనె కొన్ని చోట్ల, అరటి, కొబ్బరి, పనస చెట్లను వేయు చున్నారు. మరి కొన్ని తావులందు బాడిద చెట్లను వేయుదురు. ఈ చెట్లు లేత పోక మొక్కల కెండ దెబ్బ దగుల నీయవు. అయిదారు సంవత్సరములు రాగాఏ కాయలు కాయుటకు ఆరంభించి, రమారమి ఆరువది సంవత్సరముల ఒకరు కాయును. ఒక చెట్టు సాధారణముగ రెండు గెలలు వేయును. కాని నేల సార వంతమైన యెడల మూడు నాలుగు గెలలు కూడా వేయును. ఒక చెట్టునకు సాధారణముగ 300 కాయలు దిగును. వర్షాకాలములో కాయలపై విస్తారము వాన కురిసినచో అవి కుళ్ళి పోవును గాన వాని పై పోక దొప్పలను కప్పు చుందురు. చెట్లెక్కి దొప్పల గట్టు వారు నిపుణులగుచో ఒక చెట్టు నుండి మరియొక చెట్టుంకు ఆకులను బట్టి కొనియే పోగలరు. కొన్ని కొన్ని తోట లందొకప్పుడు కాయలు పుచ్చు చుండును. పుచ్చునపుడు పువ్వుల మీదను కాయల మీదను నల్లని మచ్చలు బయలు దేరును. ఈ మచ్చలు వర్షము తగిలినచో ఎక్కువగును. కావున వర్షాకాలములో వానిపై దొప్పలను గప్పుట ఆవస్యకము. ఒకొక్కప్పుడు చెట్లకు చెద కూడా పట్టుట ఉంది. విస్తారమెండలు కాయు చున్న దినములలో నీరునెక్కువగా పోయ కూడదు. పోసినచో చెట్టు తలలు విరిగి పడి పోవును. పోక తోటలందు చెమ్మ యారకుండుటయో కొంచెము మంచిది. పొగాకు, అల్లము, పసుపు తమలపాకు మొక్కలు చెమ్మ నారనీయవు గావున వానిని గూడ పోత తోటలందు వేయుట మంచిది.కాయలనుండి పోక చెక్కలను పలు చోట్ల బలువిధములుగా చేస్తున్నారు. కొందరు కాయలు పూర్తిగ ముదరకమునుపే కోయు చున్నారు గాని మిదిరిన కాయల చెక్కలే మంచివి. కొన్ని చోట్ల కాయలను కోసి, ఎండ బెట్టియే ముక్కలుగా కోసెదరు. మరి కొన్ని చోట్ల వానినుడక బెట్టెదరు. కొందరు ముక్కలు చేసి, ఉడక బెట్టుదురు కాని ఉడక బెట్టని ముదురు కాయలు శ్రేష్ఠము. రెండవ రకము చెక్కలకు మంచి వానివలె నగపడుటకు ''కొస '' బూసెదరు. పెద్ద పెద్ద రాగి డేగిసాలలో పోక కాయలనుడక బెట్టుచు అందులో, సున్నము గాని, తెల్ల మద్ది బెరడు యొక్క బూడిద గాని పోసెదరు. అట్లు రెండు గంటలు క్రాగనిచ్చి చత్రములతో ఆ కాయలను దేవి క్రొత్త కాయల నందులో వైతురు. ఆ కాయలు కూడా నించు మించి రెండు గంటలు ఉడకగానే వానిని దీసి వైతురు. కాగులో మిగిలిన అరసము చిక్కపడి, ఎర్తాగా నగును. దీనిని మరియొక దానిలో పోసి ఎండ బెట్టుదురు. ఇదియే ''కొస '' ఇది కవిరి (కాచు) అను కొందురేమో గాని, నిజముగా కాదు. కవిరిని ఒక తుమ్మజాతి చెట్టునుండి చేయుదురు. లవంగ చూరు, చేయుటకు కాయడిప్పతోడనే కత్తిరింతురు. తారుచు మంచి పోక కాయలను లవంగ చూరుచేయుట లేదు.లేక అపోక కాయలు విరేచన కారి. ఎండు కాయలు పొడి గాని, కాల్చిన కాయల పొడిగాని పండ్లకు మంచిది. వీని వాడుక అంతయు తాంబూలములోనే. సదా భోజన మైన పిదప తాంబూలము వేసి కొందుము. అన్నమరుగ జేయు శక్తి కొంచెము దానికి గలదందురు. మరియు తాంబూలమునందు వేసికొను మరి కొన్ని సుగంధ పదార్థములు వీర్య వృద్ధి చేయునందురు. గృహస్తులకు దప్ప మిగిలిన వారలు తాంబూలము వేసికొన కూడదనుటకు నిదియే కారణమై యుండును. ఏదియెట్లున్నను తాంబూలమునకు మిగుల గౌరవము గలదు. అసది నుండియు, మనలను జూడ వచ్చిన వారికి తాంబూలమిచ్చి గౌరవించుట మనకు ఆచార మైయున్నది. మన దేశమునకు క్రొత్తగా వచ్చినపుడు అయిఆరోపియనులు కూడా తాంబూలము తరచు వేసికొను చుండెడి వారట.
పంక్తి 71:
ఖర్జూరపు చెట్టు మన దేసములో కెల్ల సింధు, గుజరాతు, బండెలుఖండు, పంజాబు రాష్ట్రములో బెరుగు చున్నవి. వీనికి సరియగు శీతోష్టస్థితి కుదురుట కష్టము. పుష్పించు కాలమునందు గాని, కాయలు పండబోవు సపుడు గానివర్షము కురిసినచో బండ్లు పండవు. మరియు నీ చెట్లకు ఉష్ణమెక్కువగా నుండవలెను.
 
ఖర్జూరపు చెట్టు ఈత చెట్ల వలెనే యుండును. కాని వీని ఆకులు చివరల ముండ్లు వలె నుండవు. వీనిలోను పోతు చెట్లు ఆడు చెట్లు గలవు. ఇవి నూరు, నూట యిరువది అడుగు లెత్తు పెరుగుతు. అరటి మొక్కల మొదట పిలకలు మొలచినట్లు ఆరేండ్లు మొదలు పదునారేండ్లు వచ్చు వరకు నీ చెట్ల మొదట కూడా చిన్న చిన్నమొక్కలు మొలచును. ఈ చిన్న మొక్కలను దీసి పాతియే ఖర్జూరపు చెట్లను పెంచెదరు. గింజలనుండి కూడా మొక్కలు మొలచును గాని, అవి మొలచి పెద్దవగునంత కాలము ఓపికతో వేసి యున్నను, ఆమొక్కలు పోతుచెట్లైనచో ప్రయోజనమేమియు లేదు. అది గాక, ఆడ చెట్లైనను గింజల నుండి మొలచిన చెట్ల కంటెకంటే చిన్న పిలకలనుండి పెరిగిన చెట్లు ఎక్కువ కాయును. ఈ చిన్నమొక్కలను జాగ్రతగా దీసి 25 అడుగుల దూర దూరమున మూడేసి అడుగుల గోయి దీసి వానిలో తెలక పిండిని యితర ఎరువులు వేసి పాతెదరు. పాతిన మొదటి నెల ప్రతి దినమును, రెండవ నెల వారమునకు రెండు సారులును తరువాత నెలకొక మారును నీరు పోయు చుండ వలెను. అవి పాతిన మొదాటి సంవత్సరములో వర్షా కాలము నందు. చిన్న మొక్కలకు గడ్డి చుట్టుట మంచిది. చెట్ల్కు పువ్వులు పూయునపుడు నీళ్ళు బోయ రాదు గాని కాయలు కాసిన పిమ్మట విస్తారముగ పోయ వలెను. ఖర్జూరపు చెట్టు సాధారణముగ నెనిమిదేండ్లకు కాపునకు వచ్చును గాని అది నేల సారమును బట్టి యుండును. ఈ కంకులను గప్పుచు మట్ట యొకటి గలదు. స్త్రీ పుష్పములపై నున్న మట్ట చీలిన పిమ్మట్ను (ఈ మట్టలు పువ్వులు పెద్దవి కాగనె చీలును) పురుష పుష్పముల మట్ట చీలి పోవునపుడు దీని నుండి కొన్ని కంకులను కోసి స్త్రీ పుష్పముల మధ్య నిమిడ్చెదరు. అట్లు చేయ కున్నను కాయలు గాయును గాని, అది గాలిని బట్టి యుండును. ఒక్కొక్కప్పుడు, అట్లు చేయకున్న యెడల కాయలుగాయక పోవుటయు ఉంది. ఈ రీతి నిముడ్చుట వలన పుప్పొడి ప్రతి శ్రీ పుష్పమును చేర గల్గును. ప్రతి పువ్వు నుండి పెరుగు మూడు కాయలలోను చిన్నవిగ నున్నపుడే రెండు రాలి పోవును. అందుచే ఆహారము మిగిలి యున్న నొక దానికి సంవృద్ధిగ పోవును. ఒక్కొకప్పుడు కాయలు నీరసముగ నుండునని తోచిన యెడల కొన్నిటిని చిన్నవి గానున్నప్పుడే కోసి వేయుదురు. ఆ మిగిలిన కాయలకపుడాహారమెక్కువగ పోయి పెరుగును.
 
ఖర్జూరపు చెట్లు విరివిగా పెరుగు చోట చాపలు బుట్టలు, విసన కర్రలు మొదలగునవి వీని ఆకుల తోడనే నేచెసెదరు. ఆకుల మట్టలతో చేతి కర్రలు చేస్తున్నారు. అరేబియా దేశములో పువ్వుల మట్టల నుండి సుగంధమగు ద్రవము తీయు చున్నారు. ఆదేశస్తులకు కాయలు ఇక్కిలి ఉపయోగమగు ఆహార పదార్థము. మనము కాయలను శుభ కార్యములందు నితర పండ్లకు బదులుగా ఉపయోగించు చున్నారు. పండ్లు తినుటకు చాల రుచిగ నుండును. కాని చెట్టున పండిన పండునకు బదులుగ బజారులందు బెల్లపు నీళ్ళలో నానవేసిన దానిని అమ్మతెచ్చెదరు. ఖర్జూరపు చెట్ల నుండి కూడా కల్లు పంచదారయు వచ్చును.
"https://te.wikipedia.org/wiki/కొబ్బరి_కుటుంబము" నుండి వెలికితీశారు