సౌర కుటుంబం: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Content deleted Content added
ప్రవేశికను తిరగ రాసాను. +సమాచారపెట్టె |
గ్రహాల సమాచారం చేర్పు |
||
పంక్తి 9:
సూర్యుది నుండి వెలువడే సౌర గాలులు (ఛార్జి పదార్థాల ప్రవాహం) ఇంటర్‌స్టెల్లార్ మీడియమ్‌లో ఒక బుడగ వంటి మండలాన్ని సృష్టిస్తాయి. దీన్ని హీలియోస్ఫియర్ అంటారు. సౌర గాలుల వత్తిడి, ఇంటర్‌స్టెల్లార్ మీడియమ్‌ లోని వత్తిడితో ఎక్కడైతే సమానమౌతుందో ఆ బిందువును హీలియోపాజ్ అంటారు. హీలియోపాజ్ స్కాటర్డ్ డిస్క్ అంచు వరకూ ఉంటుంది. బహు దూరపు తోకచుక్కలకు మూలమని భావిస్తున్న [[ఊర్ట్ మేఘం]] హీలియోస్ఫియరుకు దాదాపు వెయ్యి రెట్లు ఆవల ఉంటుంది. సౌర కుటుంబం పాలపుంత గాలక్సీలో ఓరియన్ బాహువులో గాలక్సీ కేంద్రం నుండి 26,000 కాంతి సంవత్సరాల దూరంలో ఉంది.
[[దస్త్రం:Solarsys.svg|right|
సూర్యుని నుండి దూరాన్ని బట్టి ఈవలి గ్రహాలు:
* [[బుధుడు]],
పంక్తి 28:
ఆరు గ్రహాలకునూ రెండు మరుగుజ్జు గ్రహాలకునూ వీటి చుట్టూ పరిభ్రమించే [[ఉపగ్రహం|సహజసిద్ధ ఉపగ్రహాలు]] సాధారణంగా వీటికి "చంద్రులు" అంటారు, మరియు ప్రతి ఆవలి గ్రహానికి కి ధూళితో కూడిన "రింగు" మరియు రేణువులు ఉన్నాయి.
<br />
== అంతర సౌర వ్యవస్థ ==
అంతర సౌర వ్యవస్థలో రాతి గ్రహాలు, ఏస్టెరాయిడ్ బెల్టు ఉంటాయి.<ref name="inner">{{cite web|title=Inner Solar System|publisher=NASA Science (Planets)|url=http://nasascience.nasa.gov/planetary-science/exploring-the-inner-solar-system|accessdate=9 May 2009|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090511182050/http://nasascience.nasa.gov/planetary-science/exploring-the-inner-solar-system|archivedate=11 May 2009|df=}}</ref> సూర్యునికి దగ్గరగా ఉండే అంతర సౌర వ్యవస్థ వ్యాసార్థం, గురు, శనిల కక్ష్యల మధ్య ఉన్న దూరం కంటే తక్కువ. ఈ ప్రాంతం ఫ్రాస్ట్ లైన్‌కు (సూర్యుడి నుంచి 70 కోట్ల కి.మీ.) లోపలే ఉంటుంది.<ref>{{cite web|url=http://www.astronoo.com/en/articles/frost-line.html|title=Frost line or snow line or ice line in the solar system|website=Astronoo|access-date=28 November 2017}}</ref>
=== గ్రహాలు ===
[[File:Telluric_planets_size_comparison.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Telluric_planets_size_comparison.jpg|thumb|The inner planets. From left to right: [./https://en.wikipedia.org/wiki/Earth Earth], [./https://en.wikipedia.org/wiki/Mars Mars], [./https://en.wikipedia.org/wiki/Venus Venus], and [./https://en.wikipedia.org/wiki/Mercury_(planet) Mercury] (sizes to scale).]]
[[File:Solar_system_orrery_inner_planets.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Solar_system_orrery_inner_planets.png|thumb|[./https://en.wikipedia.org/wiki/Orrery Orrery] showing the motions of the inner four planets. The small spheres represent the position of each planet on every [./https://en.wikipedia.org/wiki/Julian_day Julian day], beginning July 6 2018 (aphelion) and ending January 3 2019 (perihelion).]]
అంతర సౌర వ్యవస్థలోని గ్రహాలు సాంద్రమైన రాతితో కూడుకుని ఉంటాయి. వీటికి ఉపగ్రహాలు బాగా తక్కువగాను, అసలే లేకుండానూ ఉంటాయి. వీటి చుట్టూ వలయాలు ఉండవు. ఇవి సిలికేట్లు పై పొరల్లోను (క్రస్ట్, మ్యాంటిల్), ఇనుము, నికెల్ వంటి లోహాలు కోర్ లోనూ కూడుకుని ఉంటాయి. బుధుడు, శుక్రుడు, భూమి లకు వాతావరణం (ఎట్మాస్ఫియర్) ఉంది. వీటన్నిటి పైనా ఖగోళ వస్తువులు ఢీకొన్నపుడు ఏర్పడే గుంటలున్నాయి. చీలిక లోయలు, అగ్నిపర్వతాల వంటి విశేషాలూ ఉన్నాయి.
==== బుధుడు ====
: బుధ గ్రహాన్ని ఇంగ్లీషులో మెర్క్యురీ అంటారు. సూర్యుడి నుండి {{val|0.4|ul=AU}} దూరంలో ఉంది. సూర్యుడికి అత్యంత దగ్గరలో ఉంది. గ్రహాలన్నిటి లోకీ అతి చిన్నది. బుధగ్రహానికి ఉపగ్రహం లేదు. బుధుడి వాతావరణం సౌర గాలుల కారణంగా ఉపరితలం నుండి రేగిన అణువులతో కూడుకుని ఉంటుంది.<ref>{{cite web|date=2006|author=Bill Arnett|title=Mercury|website=Nine Planets|url=http://www.nineplanets.org/mercury.html|accessdate=14 September 2006}}</ref> ఇనుముతో కూడుకుని ఉన్న పెద్ద కోర్, పల్చని మ్యాంటిల్ ఎలా వచ్చాయనే దానికి సరైన కారణం ఇంకా తెలియలేదు. ఒక సిద్ధాంతం ప్రకారం, ఒక పెద్ద ఘాతం కారణంగా దాని పైపొరలు ఊడిపోయాయి. లేదా సూర్యుడి శక్తి కారణంగా గ్రహం పూర్తిగా ఏర్పడి ఉండదు.<ref>{{cite journal|last1=Benz|first1=W.|last2=Slattery|first2=W.L.|last3=Cameron|first3=A.G.W.|year=1988|title=Collisional stripping of Mercury's mantle|journal=Icarus|volume=74|issue=3|pages=516–528|doi=10.1016/0019-1035(88)90118-2|bibcode=1988Icar...74..516B|type=Submitted manuscript}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Cameron|first1=A.G.W.|year=1985|title=The partial volatilization of Mercury|url=|journal=Icarus|volume=64|issue=2|pages=285–294|doi=10.1016/0019-1035(85)90091-0|bibcode=1985Icar...64..285C}}</ref>
==== శుక్రుడు ====
: శుక్రుడు (సూర్యుడి నుండి 0.7 AU) పరిమాణంలో భూమికి దగ్గరగా ఉంటుంది. భూమి లాగానే శుక్రుడికి ఇనుముతో కూడిన కోర్ చుట్టూ మందపాటి మ్యాంటిల్, వాతావరణం ఉంటుంది. భూమి కంటే ఇది పొడిగా ఉంటుంది. వాతావరణం భూవాతావరణం కంటే 90 రెట్లు దట్టంగా ఉంటుంది. శుక్రుడికి సహజ ఉపగ్రహాలు లేవు. ఇది గ్రహాలన్నిటిలోకీ అత్యంత వేడిగా ఉండే గ్రహం. దీని ఉపరితల ఉష్ణోగ్రత {{cvt|400|C|F}} పైగా ఉంటుంది. బహుశా వాతావరణంలోని గ్రీన్‌హౌస్ వాయువుల దీనికి కారణమై ఉండవచ్చు.<ref>{{cite journal|author=Mark Alan Bullock|title=The Stability of Climate on Venus|publisher=Southwest Research Institute|date=1997|url=http://www.boulder.swri.edu/~bullock/Homedocs/PhDThesis.pdf|format=PDF|accessdate=26 December 2006|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070614202751/http://www.boulder.swri.edu/~bullock/Homedocs/PhDThesis.pdf|archivedate=14 June 2007|df=dmy-all}}</ref> గ్రహగర్భ (భూగర్భ) కార్యకలాపాలు ఉన్నట్టు దాఖలాలేమీ లేనప్పటికీ, అగ్నిపర్వత విస్ఫోటనాలు ఉన్నాయేమోననే అనుమానం ఉంది. ఈ అనుమానానికి కారణం, దీనికి అయస్కాంత శక్తి లేనప్పటికీ, దీని వాతావరణం తగ్గటం లేదు. బహుశా అగ్నిపర్వత విస్ఫోటనాలు వాతావరణ తగ్గుదలను పూరిస్తూ ఉండవచ్చు.<ref>{{cite web|date=1999|author=Paul Rincon|title=Climate Change as a Regulator of Tectonics on Venus|work=Johnson Space Center Houston, TX, Institute of Meteoritics, University of New Mexico, Albuquerque, NM|url=http://www.boulder.swri.edu/~bullock/Homedocs/Science2_1999.pdf|format=PDF|accessdate=19 November 2006|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070614202807/http://www.boulder.swri.edu/~bullock/Homedocs/Science2_1999.pdf|archivedate=14 June 2007|df=dmy-all}}</ref>
==== భూమి ====
{{main|భూమి}}
: అంతర సౌర వ్యవస్థలోని గ్రహాల్లో భూమి (సూర్యుడి నుండి 1 AU) అతి పెద్దది. మానవుడికి తెలిసినంతలో భూగర్భ కార్యకలాపాలు ఉన్నాయని తెలిసిన గ్రహం భూమి ఒక్కటే, జీవం ఉన్న గ్రహం ఇదొక్కటే.<ref name="life">{{cite web|title=What are the characteristics of the Solar System that lead to the origins of life?|publisher=NASA Science (Big Questions)|url=https://science.nasa.gov/planetary-science/big-questions/what-are-the-characteristics-of-the-solar-system-that-lead-to-the-origins-of-life-1/|accessdate=30 August 2011}}</ref> ద్రవ రూపనీరు ఉన్న రాతిగ్రహం ఇదొక్కటే. Its liquid [./https://en.wikipedia.org/wiki/Hydrosphere hydrosphere] is unique among the terrestrial planets, and it is the only planet where [./https://en.wikipedia.org/wiki/Plate_tectonics plate tectonics] has been observed. Earth's atmosphere is radically different from those of the other planets, having been altered by the presence of life to contain 21% free [./https://en.wikipedia.org/wiki/Oxygen oxygen].<ref>{{cite web|title=Earth's Atmosphere: Composition and Structure|author=Anne E. Egger|work=VisionLearning.com|url=http://www.visionlearning.com/library/module_viewer.php?c3=&mid=107&l=|accessdate=26 December 2006}}</ref> It has one natural satellite, the [./https://en.wikipedia.org/wiki/Moon Moon], the only large satellite of a terrestrial planet in the Solar System.
==== Mars ====
{{main|Mars}}
: Mars (1.5 AU from the Sun) is smaller than Earth and Venus ({{earth mass|0.107}}). It has an atmosphere of mostly [./https://en.wikipedia.org/wiki/Carbon_dioxide carbon dioxide] with a surface pressure of 6.1 millibars (roughly 0.6% of that of Earth).<ref>{{cite book|title=Encyclopaedia of the Solar System|editor=Lucy-Ann McFadden|display-editors=etal|chapter=Mars Atmosphere: History and Surface Interactions|author1=David C. Gatling|author2=Conway Leovy|pages=301–314|date=2007}}</ref> Its surface, peppered with vast volcanoes, such as [./https://en.wikipedia.org/wiki/Olympus_Mons Olympus Mons], and rift valleys, such as [./https://en.wikipedia.org/wiki/Valles_Marineris Valles Marineris], shows geological activity that may have persisted until as recently as 2 million years ago.<ref>{{cite web|date=2004|title=Modern Martian Marvels: Volcanoes?|author=David Noever|work=NASA Astrobiology Magazine|url=https://www.astrobio.net/mars/modern-martian-marvels-volcanoes/|accessdate=23 July 2006}}</ref> Its red colour comes from [./https://en.wikipedia.org/wiki/Iron(III)_oxide iron oxide] (rust) in its soil.<ref>{{cite web|title=Mars: A Kid's Eye View|publisher=NASA|url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Mars&Display=Kids|accessdate=14 May 2009}}</ref> Mars has two tiny natural satellites ([./https://en.wikipedia.org/wiki/Deimos_(moon) Deimos] and [./https://en.wikipedia.org/wiki/Phobos_(moon) Phobos]) thought to be either captured [./https://en.wikipedia.org/wiki/Asteroid asteroids],<ref>{{cite web|date=2004|title=A Survey for Outer Satellites of Mars: Limits to Completeness|author1=Scott S. Sheppard|author2=David Jewitt|author3=Jan Kleyna|last-author-amp=yes|work=[[Astronomical Journal]]|url=http://www2.ess.ucla.edu/~jewitt/papers/2004/SJK2004.pdf|accessdate=26 December 2006}}</ref> or ejected debris from a massive impact early in Mars's history.<ref>{{cite journal|author=Pascal Rosenblatt|author2=Sébastien Charnoz|author3=Kevin M. Dunseath|author4=Mariko Terao-Dunseath|author5=Antony Trinh|author6=Ryuki Hyodo|author7=Hidenori Genda|author8=Stéven Toupin|title=Accretion of Phobos and Deimos in an extended debris disc stirred by transient moons|journal=Nature Geoscience|volume=9|issue=8|pages=581|year=2016|doi=10.1038/ngeo2742|bibcode=2016NatGe...9..581R}}</ref>
=== Asteroid belt ===
{{main|Asteroid belt}}
[[File:InnerSolarSystem-en.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:InnerSolarSystem-en.png|thumb|The donut-shaped [./https://en.wikipedia.org/wiki/Asteroid_belt asteroid belt] is located between the orbits of [./https://en.wikipedia.org/wiki/Mars Mars] and [./https://en.wikipedia.org/wiki/Jupiter Jupiter].
{| style="width:100%;"
| valign="top" |{{legend2|#FFFF00|[[Sun]]|border=1px solid #B3B300}}{{legend2|#6ad768|[[Jupiter trojan]]s|border=1px solid #36C133}}{{legend2|#007DD6|[[Planet|Planetary orbit]]|border=1px solid #00508A}}
| valign="top" |{{legend2|#e9e9e9|[[Asteroid belt]]|border=1px solid #999999}}{{legend2|#d39300|[[Hilda family|Hilda asteroids]]|border=1px solid #855D00}}{{legend2|#c90000|[[Near-Earth object|NEOs]] {{small|(selection)}}|border=1px solid #940000}}
|}
]]
[./https://en.wikipedia.org/wiki/Asteroid Asteroids] except for the largest, Ceres, are classified as [./https://en.wikipedia.org/wiki/Small_Solar_System_bodies small Solar System bodies] and are composed mainly of refractory rocky and metallic minerals, with some ice.<ref>{{cite web|title=IAU Planet Definition Committee|publisher=International Astronomical Union|date=2006|url=http://www.iau.org/public_press/news/release/iau0601/newspaper/|accessdate=1 March 2009|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090603001603/http://www.iau.org/public_press/news/release/iau0601/newspaper/|archivedate=3 June 2009|df=}}</ref><ref>{{cite web|title=Are Kuiper Belt Objects asteroids? Are large Kuiper Belt Objects planets?|publisher=[[Cornell University]]|url=http://curious.astro.cornell.edu/question.php?number=601|accessdate=1 March 2009|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090103110110/http://curious.astro.cornell.edu/question.php?number=601|archivedate=3 January 2009}}</ref> They range from a few metres to hundreds of kilometres in size. Asteroids smaller than one meter are usually called [./https://en.wikipedia.org/wiki/Meteoroid meteoroids] and [./https://en.wikipedia.org/wiki/Micrometeoroids micrometeoroids] (grain-sized), depending on different, somewhat arbitrary definitions.
The asteroid belt occupies the orbit between Mars and Jupiter, between {{val|2.3|and|3.3|u=AU}} from the Sun. It is thought to be remnants from the Solar System's formation that failed to coalesce because of the gravitational interference of Jupiter.<ref>{{cite journal|author1=Petit, J.-M.|author2=Morbidelli, A.|author3=Chambers, J.|title=The Primordial Excitation and Clearing of the Asteroid Belt|journal=[[Icarus (journal)|Icarus]]|date=2001|volume=153|issue=2|pages=338–347|url=http://www.gps.caltech.edu/classes/ge133/reading/asteroids.pdf|format=PDF|accessdate=22 March 2007|doi=10.1006/icar.2001.6702|bibcode=2001Icar..153..338P}}</ref> The asteroid belt contains tens of thousands, possibly millions, of objects over one kilometre in diameter.<ref>{{cite web|date=2002|title=New study reveals twice as many asteroids as previously believed|work=ESA|url=http://www.esa.int/esaCP/ESAASPF18ZC_index_0.html|accessdate=23 June 2006}}</ref> Despite this, the total mass of the asteroid belt is unlikely to be more than a thousandth of that of Earth.<ref name="Krasinsky2002">{{cite journal|authorlink=Georgij A. Krasinsky|first=G.A.|last=Krasinsky|author2=[[Elena V. Pitjeva|Pitjeva, E.V.]]|author3=Vasilyev, M.V.|author4=Yagudina, E.I.|bibcode=2002Icar..158...98K|title=Hidden Mass in the Asteroid Belt|journal=[[Icarus (journal)|Icarus]]|volume=158|issue=1|pages=98–105|date=July 2002|doi=10.1006/icar.2002.6837}}</ref> The asteroid belt is very sparsely populated; spacecraft routinely pass through without incident.
==== Ceres ====
{{main|Ceres (dwarf planet)}}
[[File:PIA22083-Ceres-DwarfPlanet-GravityMapping-20171026.gif|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:PIA22083-Ceres-DwarfPlanet-GravityMapping-20171026.gif|ఎడమ|thumb|Ceres – map of gravity fields: red is high; blue, low.]]
: Ceres (2.77 AU) is the largest asteroid, a [./https://en.wikipedia.org/wiki/Protoplanet protoplanet], and a dwarf planet. It has a diameter of slightly under {{val|1000|u=km}}, and a mass large enough for its own gravity to pull it into a spherical shape. Ceres was considered a planet when it was discovered in 1801, and was reclassified to asteroid in the 1850s as further observations revealed additional asteroids.<ref>{{cite web|title=History and Discovery of Asteroids|format=DOC|work=NASA|url=http://dawn.jpl.nasa.gov/DawnClassrooms/1_hist_dawn/history_discovery/Development/a_modeling_scale.doc|accessdate=29 August 2006}}</ref> It was classified as a dwarf planet in 2006 when the [./https://en.wikipedia.org/wiki/IAU_definition_of_planet definition of a planet] was created.
{{clear}}
==== Asteroid groups ====
: Asteroids in the asteroid belt are divided into [./https://en.wikipedia.org/wiki/Asteroid_group asteroid groups] and [./https://en.wikipedia.org/wiki/Asteroid_family families] based on their orbital characteristics. [./https://en.wikipedia.org/wiki/Asteroid_moon Asteroid moons] are asteroids that orbit larger asteroids. They are not as clearly distinguished as planetary moons, sometimes being almost as large as their partners. The asteroid belt also contains [./https://en.wikipedia.org/wiki/Main-belt_comet main-belt comets], which may have been the source of Earth's water.<ref>{{cite web|date=2006|author=Phil Berardelli|title=Main-Belt Comets May Have Been Source of Earths Water|work=SpaceDaily|url=http://www.spacedaily.com/reports/Main_Belt_Comets_May_Have_Been_Source_Of_Earths_Water.html|accessdate=23 June 2006}}</ref>
: [./https://en.wikipedia.org/wiki/Jupiter_trojan Jupiter trojans] are located in either of Jupiter's [./https://en.wikipedia.org/wiki/L5_point L<sub>4</sub> or L<sub>5</sub> points] (gravitationally stable regions leading and trailing a planet in its orbit); the term {{em|trojan}} is also used for small bodies in any other planetary or satellite Lagrange point. [./https://en.wikipedia.org/wiki/Hilda_family Hilda asteroids] are in a 2:3 [./https://en.wikipedia.org/wiki/Orbital_resonance resonance] with Jupiter; that is, they go around the Sun three times for every two Jupiter orbits.<ref name="Barucci">{{cite book|last=Barucci|first=M. A.|author2=Kruikshank, D.P.|author3=Mottola S.|author4=Lazzarin M.|date=2002|chapter=Physical Properties of Trojan and Centaur Asteroids|title=Asteroids III|publisher=University of Arizona Press|pages=273–87|location=Tucson, Arizona}}</ref>
: The inner Solar System also contains [./https://en.wikipedia.org/wiki/Near-Earth_object near-Earth asteroids], many of which cross the orbits of the inner planets.<ref name="MorbidelliAstIII">{{Cite book|url=http://www.boulder.swri.edu/~bottke/Reprints/Morbidelli-etal_2002_AstIII_NEOs.pdf|title=Origin and Evolution of Near-Earth Objects|journal=Asteroids III|editor=W.F. Bottke Jr.|editor2=A. Cellino|editor3=P. Paolicchi|editor4=R.P. Binzel|pages=409–422|date=January 2002|format=PDF|bibcode=2002aste.book..409M|first1=A.|last1=Morbidelli|last2=Bottke|first2=W.F.|last3=Froeschlé|first3=Ch.|last4=Michel|first4=P.}}</ref> Some of them are [./https://en.wikipedia.org/wiki/Potentially_hazardous_object potentially hazardous objects].
== ఇవీ చూడండి ==
| |||