పోర్చుగల్: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

+హోమో సేపియన్స్ లింకు
పంక్తి 122:
పోర్చుగల్ ప్రారంభ చరిత్రలో దక్షిణ ఐరోపాలోని ఐబెరియన్ ద్వీపకల్పంలోని మిగిలిన భూభాగాలతో పంచుకుంది. పోర్చుగల్ అనే పేరు రొమానో-సెల్టిక్ పేర్లను కలగలిపిన " పోర్టస్ కాలే " పదాల నుండి వచ్చింది. క్రీ.పూ. 45 వ శతాబ్దం - క్రీ.శ 298 మద్య కాలంలో స్థావరాలు ఏర్పరచుకుని నివసించిన ప్రీ సెల్ట్స్ మరియు సెల్ట్స్ నుండి సినెటెస్, సెల్టిసి, లుసిటానియా మరియు గల్లెసియా మొదలైన పూర్వీక ప్రజలు ఉద్భవించారు. తరువాత ఇక్కడకు సందర్శకులుగా చేరిన పొనీషియన్లు, పురాతన గ్రీకులు మరియు కార్తగినియన్లు రోమన్ రిపబ్లిక్‌ రాజ్యాలైన లుసితానియా మరియు గలీసియా రూపొందించారు.
 
ప్రస్తుత పోర్చుగల్ ప్రాంతం నీందర్తల్‌లు మరియు ఉత్తర ఇబెరియన్ ద్వీపకల్పంలో హద్దులులేకుండా సంచరించిన [[హోమో సేపియన్స్]] ఈప్రాంతంలో నివసించారు.<ref name="Birmp1">David Birmingham (2003), p.11</ref> జీవనోపాధి సమాజాలకు చెందిన ఈప్రజలు సంపన్న నివాసాలను ఏర్పాటు చేయనప్పటికీ వ్యవస్థీకృత సమాజాలను ఏర్పాటు చేశాయి. నియోలిథిక్ పోర్చుగల్ ప్రజలు మచ్చిక చేసిన జంతువుల మందల పెంపకంతో కొన్ని ధాన్యం పంటల పెంపకం మరియు ఫ్లువియల్ లేదా సముద్ర చేపలను పట్టడం వృత్తిగా చేసుకుని జీవించారు.<ref name=Birmp1/>
 
 
పంక్తి 131:
 
=== రోమన్ లుసిటానియా మరియు గలాసియా ===
[[Fileదస్త్రం:Evora-RomanTemple edit.jpg|thumb|left|200px|[[Roman Temple of Évora]], one of the best preserved Roman-built structures in the country]]
 
క్రీ.పూ. 219 లో రోమన్లు ​​ఐబీరియన్ ద్వీపకల్పంపై మొట్టమొదట దాడి చేశారు. కార్నిజినియన్లు, పునిక్ యుద్ధాల్లో రోమ్ విరోధులు వారిని తీరప్రాంత కాలనీల నుండి బహిష్కరించబడ్డారు. జూలియస్ సీజర్ చివరి రోజులలో దాదాపు మొత్తం ద్వీపకల్పం రోమన్ రిపబ్లిక్‌తో కలపబడింది.
పంక్తి 178:
 
===కౌంటీ ఆఫ్ పోర్టుకలె ===
[[Fileదస్త్రం:Estatua de Vimara Peres, Oporto, Portugal, 2012-05-09, DD 02.JPG|thumb|upright= 0.8|A statue of Count [[Vímara Peres]], first [[County of Portugal|Count of Portugal]]]]
 
క్రీ.శ. 718 లో ఆస్ట్రియాస్ విసిగోతిక్ ప్రముఖుడు " ఆస్ట్రియాస్‌ పెలిగియస్ " తొలగించబడిన అనేకమంది విజిగోత్ వర్గాల నాయకుడిగా ఎన్నికయ్యారు. పెలిగియస్ మూర్సు మీద తిరుగుబాటు చేయాలని అలాగే జయించబడని ఆస్ట్రియన్ హైలాండ్స్‌ను చుట్టుముట్టాలని మిగిలి ఉన్న క్రిస్టియన్ విసిగోతిక్ సైన్యాల పిలుపునిచ్చాడు. " బిస్కే బే " పక్కన చిన్న ఆటవీపర్వత ప్రాంతం ప్రస్తుతం కాంటాబ్రియన్ పర్వతాలుగా ప్రసిద్ధి చెందాయి. ఇది ప్రస్తుతం ఉత్తర-పశ్చిమ స్పెయిన్‌లో ఉంది.<ref name="V. Livermore, 1969 pp. 32-33">H. V. Livermore, ''A New History of Portugal'' (Cambridge University Press: London, 1969) pp. 32–33.</ref>
పంక్తి 191:
 
ఆస్ట్రియా సామ్రాజ్యాన్ని స్థాపించిన అనేక కౌంటీలలో పోర్చుగల్ కౌంటీని ఆక్రమించిన తరువాత దానిని ఆస్ట్రియా రాజ్యంలో విలీనం చేసాడు. అస్టూరియా రాజు కింగ్ మూడవ అల్ఫోన్సో 868 లో పోర్టస్ కాలే (పోర్చుగల్) మొదటి కౌంట్‌గా చేసాడు. ఈ ప్రాంతం పోర్ట్సులే, పోర్చుగల్, మరియు ఒకేసారి పోర్చుగాలియా-పోర్చుగీస్ కౌంటీ అని పిలువబడింది.<ref name="QuidNovi"/>
[[Fileదస్త్రం:Henri de Bourgogne reçoit l'investiture du comté de Portugal, 1094 (Claude Jacquand, dit Claudius; 1841).png|thumb|left|[[Alfonso VI of León]] investing [[Henry, Count of Portugal]], in 1093]]
 
రాజు తరువాత వారసులు కలహాల కారణంగా ఉత్తర ఇబెరియా అనేక అస్టురియస్ క్రైస్తవ రాజ్యాలుగా రాజ్యం విభజించబడింది. 910 లో మూడవ అల్ఫన్సోను అతడి కుమారులు బలవంతంగా పదవి నుండి తొలగించారు. తరువాత అస్టురియస్ రాజ్యం లియోన్, గలీసియా మరియు అస్టురియస్ అనే మూడు ప్రత్యేక రాజ్యాలుగా విడిపోయింది. ఈ మూడు రాజ్యాలు చివరికి 924 లో (లియోన్ మరియు గలీసియా 914, అస్టురియస్ తరువాత) లియోన్ కిరీటం కింద తిరిగి సమైక్యం అయ్యాయి.
పంక్తి 202:
 
===స్వతంత్రం మరియు అఫోంసియా యుగం ===
[[Fileదస్త్రం:Visão de D. Afonso Henriques na batalha de Ourique.png|thumb|200px|[[Afonso Henriques]] receiving divine intervention at the [[Battle of Ourique]] (1139), where he was acclaimed King of the Portuguese]]
 
1128 జూన్ 24 న గ్యుమెరాస్ సమీపంలో సావో మమేడే యుద్ధం జరిగింది. అపోన్సో హెన్రిక్యూస్ పోర్చుగల్ కౌంట్ తన తల్లి దొరసాని తెరెసాను మరియు ఆమె ప్రేమికుడు ఫెర్నావో పెరెస్ డే ట్రావాను ఓడించి తద్వారా తనను తాను ఏకైక నాయకుడిగా స్థాపించుకున్నాడు. తరువాత అపోన్సో దక్షిణాన మూర్స్ మీదకు సైన్యాలను నడిపించాడు.
పంక్తి 270:
 
===ఐబరియన్ యూనియన్ ===
[[Fileదస్త్రం:Spanish Empire Anachronous 0.PNG|thumb|left|230px|{{legend|#0000FF|Territories of the [[Portuguese empire]] during the [[Iberian Union]]}}]]
 
పోర్చుగల్ సార్వభౌమత్వానికి 1580 మరియు 1640 ల మధ్య అంతరాయం కలిగింది. మొరాకోలో అల్కాసర్ క్విబిర్ యుద్ధంలో మరణించిన కింగ్ అబాజ్ - కింగ్ సెబాస్టియన్ చివరి ఇద్దరు రాజులు మరియు అతని పెద్ద-మామ మరియు వారసుడు పోర్చుగల్‌కు చెందిన కింగ్ హెన్రీ వారసులు లేకుండా మరణించారు. ఫలితంగా 1580 నాటి పోర్చుగీస్ వారసత్వ సంక్షోభం సంభవించింది.
పంక్తి 278:
యుద్ధం పోర్చుగల్ పురాతన మిత్రదేశం [[ఇంగ్లాండ్]], [[ఇరాన్]] మరియు [[ఒమన్]] మధ్య ఉన్న ఒక వ్యూహాత్మక వ్యాపార సంబంధాల క్షీణతకు దారితీసింది. 1595 నుండి 1663 వరకు డచ్-పోర్చుగీస్ యుద్ధంలో ప్రధానంగా [[డచ్]] కంపెనీలు బ్రెజిలియన్, [[ఆఫ్రికా]], [[ఇండియా]] మరియు ఫార్ ఈస్ట్ లలో పోర్చుగీస్ భారతీయ సముద్ర వాణిజ్యం గుత్తాధిపత్యాన్ని కోల్పోయిన ఫలితంగా అనేక పోర్చుగీస్ హిందూమహాసముద్ర వాణిజ్య ప్రయోజనాలను కోల్పోయింది.
 
[[Fileదస్త్రం:John V of Portugal Pompeo Batoni.jpg|thumb|right|upright|కింగ్ 5 వ జాన్ అనేక కళాత్మక రచనలను పోషించాడు. అతనిని పోర్చుగీస్ సన్ కింగ్ ఉపమానం సంపాదించాడు]]
 
1640 లో 5 వ జాన్ అసంతృప్తిలో ఉన్న మనుష్యులను కూడదీసుకుని తిరుగుబాటుకు నాయకత్వం వహించి రాజుగా ప్రకటించుకున్నాడు. 1640 తిరుగుబాటు తరువాత పోర్చుగీస్ మరియు స్పానిష్ సామ్రాజ్యం మధ్య పోర్చుగీస్ పునరుద్ధరణ యుద్ధం సంభవించింది. హౌస్ ఆఫ్ హాబ్స్‌బర్గ్ క్రింద ఐబెరియన్ యూనియన్ అరవై-సంవత్సరాల కాలం ముగిసింది. పోర్చుగల్లో పాలించిన తరువాత ప్రారంభించిన " బ్రగంజా హౌస్ " ఇది 1910 వరకు కొనసాగింది.
పంక్తి 291:
 
=== పొంబలైనె యుగం ===
[[Fileదస్త్రం:O marques de pombal, conde de Oeiras.jpg|thumb|left|200px|The [[Sebastião José de Carvalho e Melo, 1st Marquis of Pombal|1st Marquis of Pombal]] effectively ruled Portugal during the reign of King [[Joseph I of Portugal|José I]].]]
 
1738 లో సెబాస్టియో జోస్ డి కార్వాలో ఇ మెలో పామ్బల్ మొదటి మార్క్విస్ లండన్‌లో పోర్చుగీస్ రాయబారిగా పనిచేయడం ప్రారంభించాడు. తర్వాత [[వియత్నాం|వియన్నా]] దౌత్య వృత్తిని ప్రారంభించాడు. పోర్చుగల్ రాణి భర్త " ఆర్చ్‌డచెస్ మరియా అన్నే జోసెఫా " మెలో పట్ల అభిమానం చూపాడు. అతని మొదటి భార్య చనిపోయిన తర్వాత ఆమె ఆస్ట్రియన్ ఫీల్డ్ మార్షల్ " లియోపోల్డ్ జోసెఫ్ కౌంట్ వాన్ డున్ " కుమార్తెతో డి మెలో రెండవ వివాహాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. పోర్చుగల్‌కు చెందిన 5 వ జాన్ మాత్రం సంతోషించలేదు. 1749 లో మెలోను పోర్చుగల్‌కు తిరిగి పిలిపించాడు. 5 వ జాన్ తరువాత సంవత్సరం మరణించాడు మరియు అతని కుమారుడు మొదటి జోసెఫ్ కిరీటధారణ చేసాడు. తన తండ్రికి విరుద్ధంగా మొదటి జోసెఫ్ మెలోను అభిమానించి క్వీన్ తల్లి ఆమోదంతో అతను మెలోను విదేశీ వ్యవహారాల మంత్రిగా నియమించాడు.
పంక్తి 331:
నెపోలియన్ ఆక్రమణతో పోర్చుగల్ 20 వ శతాబ్దం వరకు నెమ్మదిగా కాని అనూహ్యమైన క్షీణత ప్రారంభించింది. ఈ తిరోగమనం 1822 లో దేశం అతిపెద్ద వలసవాద రాజ్యం బ్రెజిల్‌లో స్వాతంత్ర్యం ద్వారా వేగవంతమైంది. 1807 లో నెపోలియన్ సైన్యం లిస్బన్‌లో మూసివేయబడినప్పుడు పోర్చుగల్కు చెందిన ప్రిన్స్ రీజెంట్ 6 వ జోవో బ్రెజిల్కు తన కోర్టును బదిలీ చేసి పోర్చుగీస్ సామ్రాజ్యం రాజధానిగా రియో ​​డి జనీరోను స్థాపించింది. 1815 లో బ్రెజిల్ రాజ్యంగా ప్రకటించబడింది మరియు పోర్చుగల్ రాజ్యం దానితో ఐక్యమై ప్లూరికోంటినెంటల్ స్టేట్, పోర్చుగల్, బ్రెజిల్ మరియు అల్గార్‌వ్స్ యునైటెడ్‌ను ఏర్పరచింది.
 
[[Fileదస్త్రం:Portuguese Constitution of 1826.jpg|thumb|right|200px|రాజు-చక్రవర్తి 4వ పెడ్రో మరియు అతని కుమార్తె క్వీన్ 2 వ మరియా నటించిన 1826 పోర్చుగీస్ రాజ్యాంగం ముందుభాగం]]
 
దాని హోదా మరియు పోర్చుగీసు రాజ కుటుంబానికి వచ్చిన మార్పు ఫలితంగా బ్రెజిలియన్ పరిపాలక, పౌర, ఆర్థిక, సైనిక, విద్య మరియు శాస్త్రీయ ఉపకరణాలు విస్తరించబడి అత్యధికంగా ఆధునికీకరించబడ్డాయి. పోర్చుగీసు మరియు వారి అనుబంధ బ్రిటీష్ దళాలు పోర్చుగల్ ఫ్రెంచ్ దండయాత్రకు వ్యతిరేకంగా పోరాడాయి. 1815 నాటికి ఐరోపాలో పరిస్థితి చక్కబరచబడింది. 6 వ జావో లిస్బాన్‌కు సురక్షితంగా తిరిగి రాగలిగింది. అయితే, 1820 లో లిబరల్ విప్లవం వరకు పోర్టోలో పోర్చుగల్ రాజు ఉన్నాడు. 1821 లో లిస్బన్కు తిరిగి రావాలని ఆయన నిర్భంధించబడ్డాడు.
పంక్తి 366:
 
=== మొదటి రిపబ్లిక్ మరియు ఎస్టాడో నొవొ ===
[[Fileదస్త్రం:Bernardino Machado, Teófilo Braga, António José de Almeida e Afonso Costa, após uma sessão solene do Parlamento em homenagem aos mortos da revolução republicana, 1911.png|thumb|right|200px|Left to right: President [[Bernardino Machado]], President [[Teófilo Braga]], President [[António José de Almeida]], and Prime Minister [[Afonso Costa]]; 1911]]
రాజకీయ అస్థిరత్వం మరియు ఆర్థిక బలహీనతలు పోర్చుగీస్ ఫస్ట్ రిపబ్లిక్ సమయంలో గందరగోళం మరియు అశాంతికి ఎదురైంది. ఈ పరిస్థితులు ఉత్తర ప్రాంతంలోని రాజరికం విఫలమైంది.28 మే 1926 మే 28 న కుప్పకూలింది. ఇది నేషనల్ డిక్టేటర్షిప్ (దైదురురా నేషనల్) సృష్టికి దారితీసింది. 1933 లో ఆంటోనియో డి ఒలివీర సలజార్ క్రింద ఎస్టాడో నోవో రైట్-వింగ్ నియంతృత్వాన్ని స్థాపించడానికి దారితీసింది.
 
పంక్తి 373:
1947 లో భారతదేశం స్వాతంత్ర్యం పొందిన తరువాత భారత ప్రభుత్వం మద్దతు మరియు స్వాతంత్ర్య-వ్యతిరేక సంస్థల సహాయంతో దాద్రా మరియు నాగర్ హవేలికి చెందిన భారతీయ నివాసితులు 1954 లో పోర్చుగీస్ పాలన నుండి దాద్రా మరియు నాగర్ హవేలి ప్రాంతాలను వేరు చేశారు. <ref name =lele>P S Lele, Dadra and Nagar Haveli: past and present, Published by Usha P. Lele, 1987,</ref> 1961 లో శతాబ్దాలుగా ఉన్న పోర్చుగీస్ సామ్రాజ్యం సావో జోవాలో బాప్టిస్టా డి అజుడా దహొమే రిపబ్లిక్ రూపొదడం ఆఖరి రద్దుకు దారితీసిన ఒక ప్రక్రియ ప్రారంభమైంది.
 
[[Fileదస్త్రం:Antonio Salazar-1.jpg|thumb|left|200px|ఎస్టాడో నోవో పాలనలో 1932 నుండి 1968 వరకు పోర్చుగల్ను ఆంటోనియో డి ఒలివీర సాలాజెర్ పాలించారు]]
1921 జనాభా లెక్కల ప్రకారం సావో జోయా బప్టిస్టా డి అజుడాలో 5 మంది నివాసులు మరియు దహోమేయ్ ప్రభుత్వంచే అల్టిమేటం సమయంలో పోర్చుగీస్ సార్వభౌమత్వానికి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న 2 మంది మాత్రమే ఉన్నారు.
 
పంక్తి 385:
 
===కార్నేషన్ తిరుగుబాటు మరియు యురేపియన్లతో కలయిక ===
[[Fileదస్త్రం:Portuguese colonial war map1.PNG|thumb|right|200px|[[Portuguese Africa]] before independence in 1975]]
 
1974 ఏప్రిల్ వరకు లిస్బన్‌లో పోర్చుగీస్ ప్రభుత్వం మరియు సైన్యం కార్నేషన్ విప్లవం అని పిలువబడిన ఒక రక్తరహిత వామపక్ష సైనిక తిరుగుబాటు ఆఫ్రికా మరియు ఆసియాలోని విదేశీ భూభాగాల స్వాతంత్ర్యం కోసం దారితీసింది. 1974 ఏప్రిల్ వరకు విదేశీ భూభాగాలలో ప్రజాస్వామ్యపునరుద్ధరణ పి.ఆర్.ఇ.సి. (ప్రాసో రెవోల్యూసియోరియో ఎమ్ కరోసో) అని పిలవబడే పరివర్తన కాలం రెండు సంవత్సరాల తర్వాత ప్రజాస్వామ్యాన్ని పునరుద్ధరించడానికి కృషి జరిగింది. ఈ కాలం సాంఘిక గందరగోళం మరియు లెఫ్ట్ మరియు మితవాద రాజకీయ శక్తుల మధ్య అధికార వివాదాలు ఉండేవి. విదేశీ భూభాగాల నుండి తిరోగమనం మరియు 1975 లో స్వతంత్ర రాజ్యాలను ఏర్పరుచుకునే విదేశీ చర్చల కోసం పోర్చుగీసు ప్రధాన ప్రతినిధులు స్వతంత్ర నిబంధనలను ఆమోదించడం పోర్చుగీస్ ఆఫ్రికన్ భూభాగాల నుండి (ఎక్కువగా పోర్చుగీస్ [[అంగోలా]] మరియు [[మొజాంబిక్]] నుండి) పోర్చుగీసు పౌరులు భారీగా వెలుపలకు తీసుకుని రాబడ్డారు.<ref>[http://www.economist.com/world/mideast-africa/displayStory.cfm?story_id=12079340 Flight from Angola], [[The Economist]] (16 August 1975).</ref><ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,913229-1,00.html Dismantling the Portuguese Empire], [[Time Magazine]] (Monday, 7 July 1975).</ref>
పంక్తి 394:
ఆర్ధికాభివృద్ధిని పునరుద్ధరించాడు.ఆర్ధికాభివృద్ధిలో మునుపటి చివరి దశాబ్దంలో కార్నేషన్ విప్లవానికి ముందు సాధించిన ఆర్థిక వృద్ధి మరియు అభివృద్ధి రికార్డును తిరిగి ప్రారంభించేందుకు ప్రయత్నించాడు. అతను 1977 లో యూరోపియన్ ఎకనామిక్ కమ్యూనిటీ (ఇ.ఇ.సి.)లో ప్రవేశపెట్టడానికి దౌత్యపరమైన చర్యలు మొదలుపెట్టాడు.
 
[[Fileదస్త్రం:Portugese minister Soares (voorzitter Socialistische Partij) op Schiphol aangeko, Bestanddeelnr 927-7110.jpg|thumb|left|200px|1976 లో మారియో సోర్స్ పోర్చుగల్ యొక్క మొట్టమొదటి ప్రజాస్వామ్యయుతంగా ఎన్నికైన ప్రధాని-అయ్యాడు]]
పోర్చుగల్ సోషలిజం మరియు నయా ఉదారవాద నమూనాకు కట్టుబడి ఉండటం మధ్య ఊగిసలాడింది. భూ సంస్కరణ మరియు జాతీయీకరణలు అమలు చేయబడ్డాయి. పోర్చుగీసు రాజ్యాంగం (1976 లో ఆమోదించబడింది) సోషలిస్టు మరియు కమ్యూనిస్ట్ సూత్రాలకు అనుగుణంగా క్రమంలో తిరిగి వ్రాయబడింది. 1982 మరియు 1989 రాజ్యాంగ పునర్విమర్శలు రాజ్యాంగం సోషలిజం, కార్మికుల హక్కులు మరియు ఒక సోషలిస్టు ఆర్థిక వ్యవస్థ స్వీకరణ మొదలైన అనేక సూచనలతో అత్యంత ధనాత్మక సైద్ధాంతిక పత్రంగా రూపొందించబడింది. 1977-78 మరియు 1983-85లలో అంతర్జాతీయ ద్రవ్య నిధి (ఐ.ఎం.ఎఫ్.) స్థిరీకరణలను అమలు చేయటంవైపు ప్రభుత్వం ప్రజాస్వామ్యానికి పరివర్తనం చెందింది.
 
పంక్తి 401:
పోర్చుగల్ చివరి విదేశీ భూభాగం మాకా 1999 లో పీపుల్స్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ చైనా (పీఆర్సీ) కు అప్పగించబడింది. 1987 లో జాయింట్ డిక్లరేషన్ కింద పోర్చుగల్ నుండి పిసిసికి మకావ్ అప్పగించటానికి నిబంధనలను నెలకొల్పింది. 2002 లో తూర్పు [[తైమూర్]] (ఆసియా) స్వతంత్రత అధికారికంగా పోర్చుగల్ చేత గుర్తించబడింది. 1975 లో కార్నేషన్ రివల్యూషన్ కారణంగా ప్రారంభమైన డీకోలనైజేషన్ ప్రక్రియ తరువాత [[ఇండోనేషియా]] సాయుధ దండయాత్ర మరియు తూర్పు తైమూర్ ఆక్రమణ ద్వారా అంతరాయం ఏర్పడింది.
 
[[Fileదస్త్రం:Tratado de Lisboa 13 12 2007 (081).jpg|thumb|2007 లో పోర్చుగల్ ఐరోపా కౌన్సిల్ అధ్యక్ష పదవిని నిర్వహించినప్పుడు లిస్బన్ ఒప్పందం సంతకం చేయబడింది]]
 
1995 మార్చి 26 న పోర్చుగల్ స్కెంజెన్ ఏరియా నియమాలను అమలు చేయడం ప్రారంభించింది. ఇతర స్కెంజెన్ సభ్యదేశాల సరిహద్దు నియంత్రణలను తొలగించడంతో పాటు సభ్య దేశాలతో సరిహద్దు నియంత్రణలను ఏకకాలంలో బలపరుస్తుంది. 1996 లో ఈ దేశం పోర్చుగీస్ భాషా దేశాలు (సి.పి.ఎల్.పి.) సహ వ్యవస్థాపకుడు లిస్బన్లో ప్రధాన కార్యాలయము. ఎక్స్‌పొ '98 పోర్చుగల్లో జరిగింది 1999 లో ఇది యూరో మరియు యూరోజోన్ వ్యవస్థాపక దేశాలలో ఒకటిగా మారింది.
పంక్తి 430:
 
=== వాతావరణం ===
[[Fileదస్త్రం:Praia da Marinha (2012-09-27), by Klugschnacker in Wikipedia (86).JPG|left|thumb|200px|The [[Praia da Marinha|Marinha Beach]] in [[Lagoa, Algarve|Lagoa]], [[Algarve]] is considerated by the [[Michelin Guide]] as one of the 10 most beautiful beaches in Europe and as one of the 100 most beautiful beaches in the world.]]
పోర్చుగల్ ఒక మధ్యధరా శీతోష్ణస్థితి ఉంటుంది. దక్షిణ ప్రాంతంలో అంతర్గత మరియు డౌరో ప్రాంతంలో సి.ఎస్.ఎ. ఉత్తర సెంట్రల్ పోర్చుగల్ మరియు సముద్రతీరప్రాంతం అలెంటెజొలో సి.ఎస్.బి. తీరప్రాంతం మిశ్రమ సముద్ర వాతావరణం ఉంటుంది.<ref>{{cite web|url=http://www.weatheronline.co.uk/reports/climate/Portugal.htm|title=Climate of the World: Portugal – Weather UK – weatheronline.co.uk|work=weatheronline.co.uk|accessdate=14 September 2015}}</ref>కోపెన్-గీగర్ వాతావరణ వర్గీకరణ ప్రకారం ఉత్తర భాగంలో మిశ్రమ సముద్ర వాతావరణం మరియు సెమీ-శుష్క వాతావరణం లేదా స్టెప్పీ వాతావరణం (బెజా జిల్లాలోని కొన్ని ప్రాంతాల్లో BSk) ఉంటుంది. వెచ్చని యూరోపియన్ దేశాల్లో పోర్చుగల్ ఒకటి: పోర్చుగల్ ప్రధాన భూభాగంలో వార్షిక సగటు ఉష్ణోగ్రత 8-12 ° సె (46.4-53.6 దక్షిణప్రాంతం మరియు గుడియానా నది పరీవాహక ప్రాంతంలో 16-18 ° సె (60.8-64.4 ° ఫా) వరకు ఉంటుంది. అయినప్పటికీ పర్వతాల నుండి దిగువ ప్రాంతాల వరకు వైవిధ్యాలు ఉన్నాయి: రివాస్ మార్టినెజ్, పోర్చుగల్‌కు అనేక బయోక్లిమాటిక్ మండలాలను అందిస్తుంది. <ref>{{cite web|url=http://www.globalbioclimatics.org/form/tb_med.htm|title=Mapas bioclimáticos y biogeográficos|website=Globalbioclimatics.org|accessdate=2 August 2017}}</ref> ఆలలెంటెజో ప్రాంతం నుంచి ఆల్టో డి ఫోయాలో 900 మీటర్ల (3,000 అడుగులు)ఎత్తు ఉన్న పర్వతాల నుండి అల్గార్వే ప్రత్యేకించబడుతుంది.ఇక్కడ [[స్పెయిన్]] లేదా నైరుతి [[ఆస్ట్రేలియా]] దక్షిణ తీర ప్రాంతాలకు సమానమైన వాతావరణాన్ని కలిగి ఉంటుంది.
 
పంక్తి 447:
}}.{{citation needed|date=March 2017}}
 
<gallery mode="packed-hover" perrow="5">
|Benagil coastal cave, near [[Praia da Marinha|Marinha Beach]], on the [[Algarve]]
File:Lagoa_das_Sete_Cidades3.jpg|[[Lagoa das Sete Cidades|Sete Cidades]] volcanic lagoons, on the island of [[São Miguel Island|São Miguel]]
పంక్తి 454:
File:Furnas Beach, VN de Milfontes, Portugal.jpg|Beach in [[Vila Nova de Milfontes]], on the [[Alentejo]] region
</gallery>
<gallery mode="packed-hover" perrow="5">
File:Alto Douro.jpg|The cultivated hillsides of the [[Douro]] river valley of [[Norte Region, Portugal|Northern Portugal]]
File:Monsaraz and the Alqueva Reservoir.jpg|[[Monsaraz]] and the Alqueva Reservoir on the background, on the [[Alentejo]]
పంక్తి 489:
== Economy ==
<!-- If you want to expand this section, please add new info into the main article: "Economy of Portugal", your work there will be very appreciated. -->
[[Fileదస్త్రం:Portugal Export Treemap.png|thumb|200px|A proportional representation of Portugal's exports, {{As of|2012|lc=y}}]]
 
పోర్చుగల్ ఒక అభివృద్ధి చెందిన మరియు అధిక ఆదాయం కలిగిన దేశంగా ఉంది. 2014 లో తలసరి ఆదాయం జి.డి.పి. 78%గా ఉంది - ఇది 2012 లో 76% నుండి పెరుగుతోంది.<ref>{{cite web|url=http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tec00114&plugin=1|title=Eurostat GDP per capita 2003–2014 2009|accessdate=13 August 2015}}</ref> ఒ.ఇ.సి.డి. నివేదిక ప్రకారం 2016 చివరి నాటికి పోర్చుగల్ జి.డి.పి (పి.పి.పి) తలసరి $ 30,612 అ.డాగా ఉంది.<ref>{{cite web|url=https://data.oecd.org/gdp/gross-domestic-product-gdp.htm|title=Domestic product - Gross domestic product (GDP) - OECD Data|website=theOECD}}</ref> పోర్చుగల్ జాతీయ కరెన్సీ యూరో (€). ఇది పోర్చుగీసు ఎస్కుడో స్థానంలో స్వీకరించబడింది. పోర్చుగీసు యూరోజోన్ అసలైన సభ్య దేశాల్లో ఒకటి. పోర్చుగల్ కేంద్ర బ్యాంకు బాన్కో డి పోర్చుగల్, సెంట్రల్ బ్యాంక్స్ ఆఫ్ ఐరోపా వ్యవస్థ అంతర్భాగమైనది. లిస్బన్ మరియు పోర్టో మెట్రోపాలిటన్ ప్రాంతాలలో అనేక పరిశ్రమలు, వ్యాపారాలు మరియు ఆర్థిక సంస్థలు కేంద్రీకృతమై ఉన్నాయి. -సెతుల్బల్, ఏవీరో, బ్రాగా, కోయ్బ్రా మరియు లీరియా జిల్లాలు ఈ రెండు ప్రధాన ప్రాంతాల వెలుపల అతిపెద్ద ఆర్థిక కేంద్రాలు ఉన్నాయి. వరల్డ్ ట్రావెల్ అవార్డ్స్ ఆధారంగా పోర్చుగల్ 2012 మరియు 2013 లో యూరోప్ లీడింగ్ గోల్ఫ్ గమ్యస్థానంగా ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://www.worldtravelawards.com/award-europes-leading-golf-destination-2013 |title=Europe's Leading Golf Destination 2013 – World Travel Awards |publisher=Worldtravelawards.com |accessdate=31 January 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.theportugalnews.com/news/algarve-elected-europes-best-golf-destination-of-2014/29987 |title=Algarve elected Europe’s best Golf Destination of 2014 |publisher=The Portugal News |date=21 November 2013 |accessdate=31 January 2014}}</ref>
పంక్తి 497:
<ref>{{cite web|title=História|url=http://www.sedes.pt/conteudo.aspx?args=1,2|work=SEDES|publisher=SEDES|accessdate=12 May 2013|language=Portuguese, English|year=2013}}</ref>చివరికి దేశంలోని వార్షిక ఆర్థిక వృద్ధిలో గణనీయమైన మార్పులు చోటుచేసుకున్నాయి. {{Citation needed|date=May 2013}}1974 విప్లవం మరియు పి.ఆర్.ఇ.సి. కాలం సంక్షోభం, పోర్చుగల్ ఒక మారుతున్న ఆధునిక ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థకు అనుగుణంగా మారడానికి ప్రయత్నించింది. ఈ ప్రక్రియ 2013 లో కొనసాగుతుంది. 1990 ల నుంచి పోర్చుగల్ ప్రజా వినియోగ-ఆధారిత ఆర్థిక అభివృద్ధి నమూనా నెమ్మదిగా మారుతూ ఉంది. ఎగుమతులు, ప్రైవేట్ పెట్టుబడులు మరియు హైటెక్ రంగం అభివృద్ధిపై దృష్టి పెట్టింది. తత్ఫలితంగా వస్త్రాలు, దుస్తుల తయారీ, పాదరక్షలు మరియు కార్క్ (పోర్చుగల్ ప్రపంచ ప్రముఖ కార్క్ నిర్మాత)<ref>''Grande Enciclopédia Universal'', p. 10543, "Portugal", para. 4</ref> కలప ఉత్పత్తులు మరియు పానీయాలు వంటి సాంప్రదాయ పరిశ్రమలను వ్యాపార సేవలు అధిగమించాయి.<ref name="autogenerated1">{{cite web|title=NVESTING IN PORTUGAL|url=http://www.ft.com/reports/investportugal2008|work=The Financial Times|publisher=The Financial Times Ltd|accessdate=11 May 2013|date=8 April 2008}}</ref>
 
[[Fileదస్త్రం:November 2011 Austerity Protest in Lisbon, Portugal.JPG|thumb|200px|left|నవంబరు 2011 రిపబ్లిక్ శాసనసభ వెలుపల కాఠిన్యం చర్యలకు వ్యతిరేకంగా నిరసనలు]]
21 వ శతాబ్దం రెండవ దశాబ్దంలో పోర్చుగీసు ఆర్థిక వ్యవస్థ 1970 ల నుంచి అత్యంత తీవ్ర మాంద్యాన్ని ఎదుర్కొంది. దీని ఫలితంగా యూరోపియన్ కమిషన్, యూరోపియన్ సెంట్రల్ బ్యాంక్ మరియు ఇంటర్నేషనల్ మానిటరీ ఫండ్ (ఐ.ఎం.ఎఫ్) చేత బెయిల్ పొందడం జరిగింది. బెయిలవుట్ 2011 లో అంగీకరించింది. మే 2014 లో, దేశం దివాలా నుండి నిష్క్రమించడానికి పోర్చుగల్ € 78,000,000,000 నిధుల మద్దతు అవసరైనందున లోటు కాఠిన్యం చర్యలు లోకి తీసుకోవలసిన అవసరం ఏర్పడింది. తరువాత సంస్కరణ విధానాన్ని కొనసాగించడంలో తన నిబద్ధతను పునరుద్ఘాటించింది. దివాళా నుండి నిష్క్రమించే సమయంలో 2014 మొదటి త్రైమాసికంలో ఆర్థిక వ్యవస్థ 0.7% క్షీణించింది; ఏదేమైనా, నిరుద్యోగం, ఇంకా అధికం అయింది. 15.3%కు పడిపోయింది.<ref name="PortugalBailoutEnds">{{cite news|title=Portugal follows Ireland out of bailout programme|url=http://www.europesun.com/index.php/sid/222083311/scat/88176adfdf246af5/ht/Portugal-follows-Ireland-out-of-bailout-programme|accessdate=18 May 2014|publisher=''Europe Sun''}}</ref>
స్వీయ-ఉద్యోగిత వ్యక్తుల మినహాయింపు పోర్చుగల్లో సగటు జీతం నెలకు € 910 <ref>{{cite web|url=http://www.gep.msess.gov.pt/estatistica/remuneracoes/ganhossinteseout11.pdf |title=No Slide Title |format=PDF |accessdate=31 January 2014}}</ref> మరియు చట్టం ద్వారా నియంత్రించబడే కనీస వేతనం, నెలకు € 580 (సంవత్సరానికి 14 సార్లు చెల్లించినది).
పంక్తి 505:
 
ఎకనామిస్ట్ ఇంటెలిజెన్స్ యూనిట్ జీవన ఇండెక్స్ నాణ్యత 2005 లో పోర్చుగల్ను ప్రపంచంలోని 19 వ అత్యుత్తమ నాణ్యత కలిగిన దేశంతో, ఫ్రాన్స్, జర్మనీ, యునైటెడ్ కింగ్డం మరియు దక్షిణ కొరియా వంటి ఇతర ఆర్థికంగా మరియు సాంకేతికంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలకు ముందు ఉండగా పొరుగున ఉన్న [[స్పెయిన్]] దానికి 9 స్థానాల వెనుక ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://www.economist.com/media/pdf/QUALITY_OF_LIFE.pdf\format=PDF|title=The Economist Intelligence Unit’s quality-of-life index|website=Economist.com|accessdate=2 August 2017}}</ref>పాశ్చాత్య ఐరోపాలో అతితక్కువ తలసరి జి.డి.పి కలిగిన దేశాల్లో పోర్చుగల్ ఒకటిగా మిగిలిపోయింది.<ref name="economia.publico.clix.pt">{{cite web|url=http://economia.publico.pt/Noticia/portugueses-perderam-poder-de-compra-entre-2005-e-2007-e-estao-na-cauda-da-zona-euro_1352732|archive-url=https://web.archive.org/web/20110614211911/http://economia.publico.pt/Noticia/portugueses-perderam-poder-de-compra-entre-2005-e-2007-e-estao-na-cauda-da-zona-euro_1352732|dead-url=yes|archive-date=14 June 2011|title=Portugueses perderam poder de compra entre 2005 e 2007 e estão na cauda da Zona Euro|publisher=Público|language=Portuguese|publication-date=11 December 2008|accessdate=10 October 2010}}</ref>
[[Fileదస్త్రం:Gold Reserves.png|thumb|right|200px|పోర్చుగల్ ప్రపంచంలో 13 వ అతిపెద్ద బంగారు రిజర్వ్ ఉంది]]
 
ప్రధాన ప్రభుత్వ ఆధీనంలో ఉన్న సంస్థలు: అగాస్ డి పోర్చుగల్ (నీరు), కాయిక్సా గెరల్ డి డిపోసిటోస్ (బ్యాంకింగ్), కాంబోయిస్ డి పోర్చుగల్ (రైల్వేస్), కంపానియా దాస్ లేజిరియస్ (వ్యవసాయం) మరియు ఆర్.టి.పి. (మీడియా). కొన్ని ప్రభుత్వ మరియు ప్రైవేటు సంస్థల వాటాదారు అయిన ప్రభుత్వ రంగ సంస్థ అయిన పర్పబ్లికా, కొన్ని మాజీ ప్రభుత్వ యాజమాన్య సంస్థలచే నిర్వహించబడుతున్నాయి.
పంక్తి 515:
 
=== ప్రైమరీ రంగం ===
[[Fileదస్త్రం:Alentejo oak on wheat field.jpg|thumb|left|200px|The [[Alentejo]] is known as the "bread basket of Portugal", being the country's leading region in wheat and cork production.]]
పోర్చుగల్‌లో వ్యవసాయం చిన్న మధ్య తరహా కుటుంబాలకు చెందిన వ్యవసాయ క్షేత్రాల విభాగాలపై ఆధారపడి ఉంది. ఏదేమైనప్పటికీ ఈ రంగం సంస్థలచే విస్తృతమైన వ్యవసాయ ఎగుమతి ఆధారిత వ్యవసాయ క్షేత్రాలు వ్యవసాయోత్పత్తులు (గ్రూపో ఆర్.ఎ.ఆర్. విటకాస్, సోవొనా, లాక్టోగల్, వాలే డా రోసా, కంపాన్యా దాస్ లేజిరియస్ మరియు వాలూరో వంటివి) కలిగి ఉంది.దేశంలో ఉత్పత్తి చేయబడుతున్న వైవుధ్యమైన వ్యవసాయ ఉత్పత్తులలో టమోటాలు, సిట్రస్, ఆకుపచ్చ కూరగాయలు, బియ్యం, మొక్కజొన్న, గోధుమ, బార్లీ, ఆలీవ్లు, నూనె గింజలు, కాయలు, చెర్రీస్, కొబ్బరి, టేబుల్ ద్రాక్షలు, తినదగిన పుట్టగొడుగులు, పాడి ఉత్పత్తులు, పౌల్ట్రీ మరియు ఇతర పంటలు గొడ్డు మాంసం ప్రాధాన్యత వహిస్తున్నాయి.
 
పంక్తి 527:
 
=== Secondary sector ===
[[Fileదస్త్రం:F. Portucel Soporcel.jpg|thumb|200px|right|పోర్టుసెల్ సొపోర్సెల్ పల్ప్ మరియు కాగితపు కర్మాగారం]]
 
పరిశ్రమలు వైవిధ్యమైనవిగా ఉన్నాయి. ఆటోమోటివ్ (వోక్స్వాగన్ ఆటోయురోపా మరియు ప్యుగోట్ సిట్రోయెన్), ఏరోస్పేస్ (ఎంబ్రేర్ మరియు OGMA), ఎలక్ట్రానిక్స్ మరియు వస్త్రాలు, ఆహారం, రసాయనాలు, సిమెంటు మరియు కలప పల్ప్లకు చెందినవి. పాల్మేలాలోని వోక్స్వాగన్ గ్రూప్ ఆఫ్ ఆటో ఎర్రోపా మోటారు వాహనాల అసెంబ్లింగ్ ప్లాంట్ పోర్చుగల్లో అతిపెద్ద విదేశీ ప్రత్యక్ష పెట్టుబడుల ప్రణాళికల్లో ఒకటి. ఏరోస్పేస్, బయోటెక్నాలజీ మరియు ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ వంటి ఆధునిక సాంప్రదాయ సాంకేతిక ఆధారిత పరిశ్రమలు దేశవ్యాప్తంగా పలు ప్రాంతాల్లో అభివృద్ధి చేయబడ్డాయి. పోర్చుగల్ ఏరోస్పేస్ పరిశ్రమలో అల్వేర్కా, కోవిల్హ,<ref>{{cite web|title=Covilhã: Aleia vai montar avião até agora vendido em kit e jactos portugueses em 2011|url=http://noticias.sapo.pt/lusa/artigo/3010ee885ea3612ea6bfc1.html|work=Noticias|publisher=Produzido por PTC|accessdate=12 May 2013|author=Agência Lusa|language=Portuguese|year=2011}}</ref>
పంక్తి 555:
 
 
[[Imageదస్త్రం:PA2900302 galo emiliarocha medio.jpg|thumb|right|160px|రొలోస్టర్ ఆఫ్ బార్లోస్స్]]
 
బార్లోస్టోస్ రూజ్ ఆఫ్ ది లెజెండ్, చనిపోయిన రూస్టర్ మరణ శిక్ష విధించబడిన ఒక వ్యక్తి అమాయకత్వాన్ని రుజువు చేయడానికి అద్భుత జోక్యం గురించి వివరిస్తుంది. ఈ కథ 17 వ శతాబ్దపు కొలవరితో సంబంధం కలిగివుంది. ఇది వాయువ్య పోర్చుగల్లోని ఒక నగరమైన బార్సోలో ఉన్న ఒక గోతిక్-శైలి భవనంలో పాకో డాస్ కాండెస్లో ఉన్న పురావస్తు మ్యూజియమ్ సేకరణలో భాగంగా ఉంది. రొలోస్టర్ ఆఫ్ బార్లోస్స్ అనేక మంది పర్యాటకులు స్మారక చిహ్నంగా కొనుగోలు చేస్తారు.
పంక్తి 607:
| caption3 = The [[Lisbon Metro]] is Portugal's oldest and largest subway system
}}
[[Fileదస్త్రం:Amarelo da Carris, tranvía 572 de Lisboa, de la compañía Carris, en la Praça do Comércio, barrido fotográfico, Portugal.tif|thumb|Tram number 572 of [[Lisbon]], [[Carris]] company.]]
1970 ల ప్రారంభంలో పోర్చుగల్ వేగవంతమైన ఆర్థిక వృద్ధి. పెరుగుతున్న వినియోగం మరియు కొత్త ఆటోమొబైల్స్ కొనుగోలుతో రవాణా మెరుగుదల కొరకు ప్రాధాన్యతనిచ్చింది. 1990 వ దశకంలో యూరోపియన్ ఎకనామిక్ కమ్యూనిటీలో చేరిన తర్వాత దేశం అనేక కొత్త మోటార్వేలను నిర్మించింది. ఈ రోజు దేశంలో 68,732 కిమీ (42,708 మైళ్ళు) రోడ్డు నెట్వర్క్ ఉంది. వీటిలో దాదాపు 3,000 కిమీ (1,864 మైళ్ళు) 44 మోటర్మార్కర్ల వ్యవస్థలో భాగంగా ఉన్నాయి. 1944 లో ప్రారంభమైన మొట్టమొదటి మోటార్వే (లిస్బన్ నేషనల్ స్టేడియానికి అనుసంధానించబడింది) ఒక మోటార్వేని స్థాపించింది.
 
పంక్తి 660:
<ref>{{cite web|url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=urb_lpop1&lang=en|title=Population on 1 January by age groups and sex - functional urban areas|website=Appsso.eurostat.ec.europa.eu|accessdate=2 August 2017|date=13 June 2017}}</ref>
{{main|Metropolitan areas of Portugal}}
[[Fileదస్త్రం:Densidade populacional por concelho - INE 2001.png|thumb|200px|A map of Portugal showing the population density (number of inhabitants / km²) by municipality]]
There are two Greater Metropolitan Areas ([[Grande Área Metropolitana|GAMs]]): [[Área Metropolitana de Lisboa|Lisbon]] and [[Área Metropolitana do Porto|Porto]].<ref>[http://www.ine.pt/scripts/flex_v10/Main.html Censos 2011], (''[[Instituto Nacional de Estatística]]''-19 July 2011)</ref>
{{electiontable}}
పంక్తి 688:
 
=== వలసలు ===
[[Fileదస్త్రం:COB data Portugal.PNG|thumb|right|200px|Top origins for foreign-born naturalized citizens of Portugal]]
2007 లో పోర్చుగల్‌లో 1,06,17,575 నివాసులు ఉన్నారు. వీరిలో 3,32,137 మంది చట్టబద్దంగా అనుమతించబడిన వలసదారులు ఉన్నారు.<ref>{{cite web|author=ITDS, Rui Campos, Pedro Senos |url=http://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_main |title=Statistics Portugal |publisher=Ine.pt |accessdate=2 July 2011}}</ref>2015 నాటికి పోర్చుగల్‌లో 1,03,41,330 నివాసులు ఉన్నారు. వీరిలో 3,83,759 మంది చట్టబద్దంగా అనుమతించబడిన వలసదారులు ఉన్నారు. వీరు జనాభాలో 3.7% మంది ఉన్నారు.<ref name="ine.pt">{{cite web|url=https://www.ine.pt/xportal/xmain?xpid=INE&xpgid=ine_base_dados&menuBOUI=13707095&contexto=bd&selTab=tab2 |title=Statistics Portugal |publisher=ine.pt |accessdate=15 June 2017}}</ref>
 
పంక్తి 732:
=== భాషలు ===
[[File:Genísio04.jpg|thumb|right|200px|A sign in [[Mirandese language|Mirandese]] in [[Miranda do Douro]], [[Trás-os-Montes e Alto Douro Province|Trás-os-Montes]]]]
[[Fileదస్త్రం:Map_of_the_portuguese_language_in_the_worldMap of the portuguese language in the world.svg|thumb|200px|[[Portuguese language|Portuguese]] is the world's 6th most spoken language, with approx. 260 million speakers.]]
 
పోర్చుగీస్ దేశానికి పోర్చుగీసు భాష అధికారిక భాషగా ఉంది. పోర్చుగీసు అనేది ప్రస్తుత గలీసియా, ఉత్తర పోర్చుగల్‌లో ప్రారంభమైన రోమన్స్ భాష. ఇది పోర్చుగీసు స్థాపన వరకు గలీసియన్, పోర్చుగీసు ప్రజల సాధారణ భాష అయిన గలీలియన్-పోర్చుగీస్ నుండి ఉద్భవించింది. ప్రత్యేకంగా పోర్చుగల్ ఉత్తర భాగంలో ఇప్పటికీ గలీసియన్ సంస్కృతి, పోర్చుగీస్ సంస్కృతి మధ్య సారూప్యతలు ఉన్నాయి. పోర్చుగీస్ భాషా దేశాల సమాజానికి గలిసియా ఒక సలహాదారుగా ఉంది.
పంక్తి 849:
పోర్చుగీసు వంటకాలు వైవిధ్యంగా ఉంటాయి. పోర్చుగీస్ చాలా ఎండిన కాడ్ చేపలు (పోర్చుగీస్ లో బాచల్హూ) ను తినేది. పోర్చుగీసులో దీనితో వందలాది వంటకాలు తయారు చేస్తుంటారు.<ref>SILVA, A. J. M. (2015), The fable of the cod and the promised sea. About portuguese traditions of bacalhau, in BARATA, F. T- and ROCHA, J. M. (eds.), Heritages and Memories from the Sea, Proceedings of the 1st International Conference of the UNESCO Chair in Intangible Heritage and Traditional Know-How: Linking Heritage, 14–16 January 2015. University of Evora, Évora, pp. 130–143. [https://www.academia.edu/15680102/The_fable_of_the_cod_and_the_promised_sea._About_portuguese_traditions_of_bacalhau PDF version]</ref> పోర్చుగీసులో బకల్హౌ వంటకాలు చాలా ఎక్కువ ఉన్నాయి. సంవత్సరం రోజుకు ఒకటి కంటే ఎక్కువ. రెండు ఇతర ప్రముఖ చేపల వంటకాలలో కాల్చిన సార్డినెస్, కాల్డిరాడ (బంగాళాదుంప ఆధారిత వంటకం) అనే వంటకాలు అనేక రకాలైన చేపల నుండి తయారవుతాయి. గొడ్డు మాంసం, పంది మాంసం, గొర్రె లేదా కోడితో తయారు చేసే సాధారణ పోర్చుగీస్ మాంసం వంటకాలు, కోజిడో పెరుగ్వేసా, ఫెజ్డొడ, ఫ్రాంగో డి చర్రాస్కో వంటి కోడి మాసంతో తయారు చేసే వంటకాలు, లేటాయో (కాల్చిన కుమ్మరి పంది), కర్నే డి పోకో అలెంటెజనా ప్రాధాన్యత వహిస్తూ ఉన్నాయి. బాగా ప్రసిద్ది చెందిన ఉత్తరప్రాంత వంటకం అర్రోజ్ డి సారాబూల్హో (పందుల రక్తంలో ఉడికించిన బియ్యం) లేదా ఆర్రోజ్ డే క్యాబీడెలా (కోళ్లు రక్తంలో ఉడికించిన బియ్యం, కోళ్లు మాంసం).
 
[[Fileదస్త్రం:Rabelo_Douro_en%E2%80%93PortoRabelo Douro en–Porto.jpg|thumb|right|200px|పోర్చుగల్ వైన్, పోర్ట్ వైన్ (ఇక్కడ పోర్టోలో రవాణా చేయబడుతుంది) వంటివి ప్రపంచ ప్రఖ్యాతి గాంచినవి]]
 
ప్రత్యేకమైన ఫాస్ట్ ఫుడ్ వంటలలో ఫ్రాన్సిస్నిహా (ఫ్రెంచి) (పోర్టో), " ట్రిప్స్ అ మోడా డూ పోర్టో " సాంప్రదాయ ప్లేట్, బిఫాన్లు (కాల్చిన పంది మాంసం) లేదా ప్రీగో (కాల్చిన గొడ్డు మాంసం) శాండ్విచులు వంటి ఆహారాలు దేశవ్యాప్తంగా అందుబాటులో ఉంటాయి. మధ్యయుగ కాథలిక్ మఠాల్లో మొదలైన పాస్ట్రీ అనే ఆహార తయారీ కళ ఆధునిక పోర్చుగీసు అంతటా వ్యాపించింది. దీనిని తయారు చేయడానికి ఈ మఠాలు చాలా తక్కువ పదార్థాలు (ఎక్కువగా బాదం, పిండి, గుడ్లు, కొన్ని రకాల మద్యం) ఉపయోగించి వేర్వేరు రొట్టెలని విస్తృత పరిధిలో వాడుకలోకి తీసుకు వచ్చారు. వీటికి మొదట లిస్బన్ నుండి వచ్చిన పిసిటిస్ డి బెలేమ్ (లేదా పాంటెయిస్ డి నాటా), ఓవొరో ఉదాహరణలుగా ఉన్నాయి. పోర్చుగీసు వంటకాలు చాలా వైవిధ్యంగా ఉంటాయి. వివిధ ప్రాంతాల్లో తమ స్వంత సాంప్రదాయ వంటకాలు ఉంటాయి. పోర్చుగీస్ మంచి ఆహారసంస్కృతిని కలిగి ఉంది. దేశం అంతటా మంచి రెస్టారెంట్లు, సాధారణ చిన్న టాస్‌క్వింహాస్ ఉన్నాయి.
పంక్తి 858:
=== సంగీతం ===
 
[[Fileదస్త్రం:Jose malhoa fado.jpg|thumb|left|200px|[[Fado]], depicted in this famous painting (c. 1910) by [[José Malhoa]], is Portugal's traditional music.]]
 
పోర్చుగీసు సంగీతం అనేక రకాలైన కళా ప్రక్రియలను కలిగి ఉంటుంది. సంప్రదాయబద్దమైన పోర్చుగీసు జానపద సంగీతం బాగ్పీప్స్, డ్రమ్స్, వేణువులు, టాంబురైన్స్, అకార్డియన్స్, చిన్న గిటార్స్ (కావాక్విన్హో) వంటి వాయిద్యాలలో స్థానిక దుస్తులలో ప్రదర్శించబడుతుంది. పోర్చుగీస్ జానపద సంగీతంతో తరువాత ప్రసిద్ధ చెందిన ఇతర శైలిలో ఫడో ఒకటి. 19 వ శతాబ్దంలో లిస్బన్లో ఒక విషాదం ప్రతిబింబించే పట్టణప్రాంత సంగీతం ఉద్భవించింది. ఇది బోహేమియన్ పరిసరాలలో బహుశా పోర్చుగీస్ గిటార్, సావేడేతో సంబంధం కలిగి ఉంటుంది. కోయింబ్రా ఫడో (ఒక రకం "ట్రెబాడౌర్ సెరడెడింగ్" ఫడో) కూడా గుర్తింపును కలిగి ఉంది. సంగీతకారులలో అమయలియా రోడ్రిగ్స్, కార్లోస్ పెరేడ్స్, జోస్ అపోన్సో, మారిజా, కార్లోస్ డో కార్మో, ఆంటోనియో చైన్హో, మిసియా, మాడ్రేడస్ అంతర్జాతీయంగా గుర్తింపు పొందారు.
పంక్తి 865:
శాస్త్రీయ సంగీతంలో పోర్చుగల్ పియానిస్టులు ఆర్టుర్ పిజారో, మరియా జోయావో పియర్స్, సెక్యూరి కోస్టా, వయోలిన్ కార్లోస్ డామస్, గెరార్డో రిబీరో, గతంలో ప్రముఖ సెలిస్ట్ గిల్హెర్మినా సగ్గియా వంటి వారు ప్రాబల్యత సాధించారు. ప్రముఖ స్వరకర్తలలో జోస్ వియన్న డా మొట్టా, కార్లోస్ సీకాస్, జోయవో డొమింగోస్ బోమ్టేమ్పో, జోవో డి సొస కార్వాల్హో, లూయిస్ డి ఫ్రీటాస్ బ్రాంకో (అతని విద్యార్ధి జూలీ బ్రాగా శాంటాస్, ఫెర్నాండో లోపెస్-గ్రాసా, ఇమ్మాన్యూల్ నునెస్, సేరియో అజెవెడో) ప్రాధాన్యత వహిస్తూ ఉన్నారు. అదేవిధంగా సమకాలీన స్వరకర్తలైన నునో మాలో, మిగ్యుఎల్ డి'ఒలివేరా కొన్ని అంతర్జాతీయ విజయాలను సాధించారు.
 
[[Fileదస్త్రం:AmaliaRodrigues1969 (cropped).jpg|thumb|పిలువబడిన అమయాలియా రోడ్రిగ్స్]]
పోర్చుగీసులో ఫోల్క్, ఫడో, సంప్రదాయ సంగీతంతో పాటు పాప్, ఇతర రకాల ఆధునిక పాప్, ఇతర సంగీతం వంటి సంగీతబాణి ప్రజాదరణ కలిగి ఉంది. అదనంగా ఉత్తర అమెరికా, యునైటెడ్ కింగ్డంలతో ఇతర పోర్చుగీస్, కారిబియన్, లూస్ఫోన్ ఆఫ్రికన్, బ్రెజిలియన్ కళాకారులు, బ్యాండ్లు పోర్చుగీసులో ప్రజాదరణ కలిగి ఉన్నాయి. డూల్స్ పాంటెస్, మూన్స్పెల్, బురాకా సోమ్ సిస్టెమా, బ్లాస్ట్డ్ మెకానిజం, డేవిడ్ కర్రిరా, ది గిఫ్ట్ వంటి అంతర్జాతీయ గుర్తింపు కలిగిన కళాకారులలో ముగ్గురు ఎం.టి.వి. యూరోప్ మ్యూజిక్ అవార్డుకు ప్రతిపాదించబడ్డారు.
 
పంక్తి 871:
 
=== దృశ్యకళలు ===
[[Fileదస్త్రం:A Adoração dos Magos (1828) - Domingos Sequeira.png|thumb|229x229px|[[Domingos Sequeira]] was one of the most prolific [[neoclassicism|neoclassical]] painters. (''Adoration of the Magi''; 1828).|left]]
పోర్చుగలుకు గొప్ప పెయింటింగు చరిత్ర ఉంది. పోర్చుగీసుకు చెందిన చిత్రకారులు 15 వ శతాబ్దంలో మొదటి సారిగా గుర్తింపును పొందారు. - చివరి గోతిక్ పెయింటింగ్ కాలంలో నునో గోకాల్వేవ్స్ వంటి వారు భాగస్వామ్యం వహించారు. పునరుజ్జీవనోద్యమంలో పోర్చుగీసు చిత్రకళను ఎక్కువగా ఉత్తర ఐరోపా చిత్రకళ ప్రభావితం చేసింది. బారోక్యూ కాలంలో జోనా డి'ఒబిడొస్, వియారా లూసిటానో అత్యంత ఫలవంతమైన చిత్రకారులుగా ప్రసిద్ధి చెందారు. ఫడో, కొలంబనో బోర్డాలో పినియర్ (టెయోఫెలో బ్రాగా, అంటెరో డి క్వాంటల్ చిత్రాల చిత్రాలను చిత్రీకరించిన జోస్ మల్హోవా) ప్రకృతి చిత్రకళాకారులుగా గుర్తింపు పొందారు.
 
పంక్తి 881:
<!-- If you want to expand this section, please add new info into the main article: "Sport in Portugal" your work will be very appreciated. -->
 
[[Fileదస్త్రం:IRNPOR match 2018 FIFA World Cup 11 (cropped).jpg|thumb|right|[[Cristiano Ronaldo]] is consistently ranked as the best football player in the world and considered to be one of the [[List of association football players considered the greatest of all time|greatest players of all time]].<ref>[http://www.abc.net.au/news/2017-01-10/cristiano-ronaldo-wins-fourth-fifa-best-player-award/8171640 "Cristiano Ronaldo wins FIFA best player award for fourth time after Portugal, Real Madrid triumphs"], retrieved 13 May 2017.</ref>]]
 
పోర్చుగల్లో ఫుట్ బాల్ అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన క్రీడగా ఉంది. పోర్చుగీసులో స్థానిక ఔత్సాహిక స్థాయి నుండి ప్రపంచ స్థాయి వృత్తిపరమైన స్థాయి వరకు అనేక ఫుట్బాల్ పోటీలు ఉన్నాయి. పోర్చుగీస్ ఫుట్బాల్ చరిత్రలో పురాణ యుసేబియో ఇప్పటికీ ప్రధాన చిహ్నంగా ఉంది. ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ. వరల్డ్ ప్లేయర్ ఆఫ్ ది ఇయర్ విజేతలు లూయిస్ ఫిగో, క్రిస్టియానో ​​రొనాల్డో (ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ. బాలన్ డి'ఓర్ గెలుచుకున్న ) రెండు ప్రపంచ స్థాయి - పోర్చుగీస్ ఫుట్బాల్ క్రీడలలో పాల్గొన్నారు. జోస్ మౌరిన్హో మరియు ఫెర్నాండో శాంటాస్ వంటి పోర్చుగీస్ ఫుట్బాల్ మేనేజర్లు కూడా అంతర్జాతీయ గుర్తింపు పొందారు.
పంక్తి 892:
 
 
[[Fileదస్త్రం:Nélson Évora 2015.jpg|thumb|upright= 0.7|left|నెల్సన్ ఎమోరా 2008 బీజింగ్ ఒలింపిక్స్లో ట్రిపుల్ జంప్లో బంగారు పతకాన్ని సాధించింది]]
 
అథ్లెటిక్సులో పోర్చుగీస్ యూరోపియన్, వరల్డ్ అండ్ ఒలింపిక్ గేమ్స్ పోటీలలో అనేక బంగారు, వెండి, కాంస్య పతకాలను గెలుచుకున్నాయి. సైక్లింగ్, వోల్టాతో పోర్చుగల్ చాలా ముఖ్యమైన పోటీలుగా ఉన్నాయి. పోర్చుగీసులో ఇది ఒక ప్రముఖ క్రీడా కార్యక్రమంగా నిర్వహించబడుతుంది. స్పోర్టింగ్ సి.పి. బోవిస్టా, క్లాబ్ డి సైక్లిస్మో డి తైయిరా, యునియో సిసిల్సా డా మాయా వంటి ప్రొఫెషనల్ సైక్లింగ్ జట్లు ఈ పోటీలలో పాల్గొటాయి.
"https://te.wikipedia.org/wiki/పోర్చుగల్" నుండి వెలికితీశారు