మానస్ సరస్సు
మనస్ సరస్సు (సరళీకృత చైనీస్: 玛纳斯湖; సాంప్రదాయ చైనీస్: 瑪納斯湖; పిన్యిన్: Mǎnàsī hú) జిన్‌జియాంగ్ ఉయ్‌ఘర్ అటానమస్ రీజియన్‌లోని ఒక ఉప్పు సరస్సు. ఇది జుంగేరియన్ బేసిన్ కు పశ్చిమ భాగం, "గుర్బంటుంగ్గ్ట్" ఎడారిలో ఉంది. పరిపాలనాపరంగా సరస్సు హోబోక్సర్ మంగోల్ అటానమస్ కౌంటీలో ఉంది. సరస్సుకి వాయువ్యంగా దాదాపు 40 కిలోమీటర్లు (25 మై) దూరంలో ఉన్న కరామే సిటీలో ఉర్హో జిల్లా సమీపంలోని పట్టణ స్థావరం. మనస్ సరస్సును గతంలో "యిహెహకే సరస్సు" అని పిలిచేవారు.[1] మానస్ సరస్సు అనేది టియాన్ షాన్ పర్వతాల నుండి ప్రవహించే మనస్ నది చివరి బిందువుగా పరిగణించబడుతుంది. అయితే ఆచరణలో, సరస్సు (45°41′00″N 85°44′00″E)కి చేరుకునే చోట నదీ గర్భం సాధారణంగా పొడిగా ఉంటుంది. నది నీరు తక్కువగా సరస్సులో కి చేరుతుంది. మనస్ సరస్సు ప్రాంతం వేడి వేసవితో కూడిన శుష్క వాతావరణంతో ఉంటుంది. సగటు వార్షిక బాష్పీభవనం 3,110.5 మిల్లీమీటర్లు (122.46 అంగుళాలు)తో పోలిస్తే, కేవలం 63.7 మిల్లీమీటర్లు (2.51 అంగుళాలు) సగటు వార్షిక వర్షపాతం ఉంటుంది. కాబట్టి బయట నుండి నీటి ప్రవాహం లేకుండా, సరస్సు నీటి మట్టం చాలా తొందరగా పడిపోతుంది. 20వ శతాబ్దపు ద్వితీయార్ధంలో , 21వ శతాబ్దపు ప్రారంభ సంవత్సరాల్లో, ఈ సరస్సు తగిపోవడం, ఎండిపోవడం, కోలుకోవడం అడపాదడపా సరస్సుగా ఉనికిలో ఉండటం వంటి చక్రాల గుండా సాగింది. [2]
| మానస్ సరస్సు | |
|---|---|
 మనస్ సరస్సు (మధ్య), ఐలిక్ సరస్సు (పైభాగం) ల్యాండ్‌శాట్ చిత్రం | |
  మానస్ సరస్సు | |
| ప్రదేశం | హోబోక్సర్ మంగోల్ అటానమస్ కౌంటీ, జింజియాంగ్ |
| అక్షాంశ,రేఖాంశాలు | 45°48′00″N 85°56′00″E / 45.80000°N 85.93333°E |
| రకం | ఉప్పు సరస్సు |
| సరస్సులోకి ప్రవాహం | మానసి నది |
భౌగోళిక చరిత్ర
మార్చుచైనీస్ భూవిజ్ఞాన శాస్త్రవేత్తల పరిశోధన ప్రకారం, నేటి మనస్ సరస్సు ఆక్రమించిన ప్రాంతం చాలా పెద్ద సరస్సు. పాత మనస్ సరస్సు గత భాగంలో ఉంది, ఈ సరస్సు డుంగేరియన్ బేసిన్ వాయువ్య భాగంలో నిష్క్రమించింది. పాత మనస్ సరస్సు ప్రారంభ ప్లీస్టోసీన్‌లో ఏర్పడిందని, ఎర్లీ క్వాటర్నరీ అంతటా ఉనికిలో ఉందని నమ్ముతారు. మధ్య చతుర్భుజిలో టెక్టోనిక్ కదలికల కారణంగా, పాత మనస్ సరస్సుకి ప్రవహించే అనేక ముఖ్యమైన నదులు ఇతర చోట్ల ప్రవహించడం ప్రారంభించాయి. ఇర్టిష్ ఇప్పుడు ఆర్కిటిక్ మహాసముద్రం వైపు ప్రవహిస్తుంది. ఉలుంగూర్ నది ఉలుంగూర్ సరస్సులో ముగుస్తుంది. మనస్ సరస్సుకి దక్షిణంగా ఉన్న మకియావో నది కూడా దానిని చేరుకోలేదు. పాత ఒండ్రు ఫ్యాన్లు , లాకుస్ట్రైన్ టెర్రస్‌ల అధ్యయనం ఓల్డ్ మానస్ సరస్సు నీటి మట్టం సముద్ర మట్టానికి దాదాపు 280 మీటర్ల ఎత్తులో ఉన్నట్లు సూచిస్తుంది. పాత మనస్ సరస్సు తన నీటి వనరులను చాలా వరకు కోల్పోవడంతో, దాని నీటి మట్టం లేట్ క్వాటర్నరీలో పడిపోయింది . ఇది మనస్ సరస్సు, ఐలిక్ సరస్సు తో సహా అనేక సరస్సులుగా విడిపోయింది. [3] 20వ శతాబ్దపు తొలి పటాల ప్రకారం, నేటి మనస్ సరస్సు ప్రాంతంలో ఉన్న పెద్ద సరస్సు అలన్ నూర్ సరస్సు. నేటి మనస్ సరస్సు (45°42′00″N 85°23′00″E)కి పశ్చిమాన అలన్ నూర్ సరస్సు ఉంది, అది మనస్ నది ప్రవహించే సరస్సు. అంతకుముందు (18వ-19వ శతాబ్దాలలో) అలాన్ నూర్ మానస్‌తో పాటు హుతుబి నది, సంతున్ నది జలాలను కూడా పొందేవారు. ఈ రెండు నదులు టియాన్ షాన్ నుండి హుతుబి , చాంగ్జీ కౌంటీలలోని జుంగేరియన్ బేసిన్‌లోకి ప్రవహిస్తాయి. ఈ రోజుల్లో అవి మనస్ సరస్సు నుండి చాలా దూరంలో ఉన్న ఎడారిలో అదృశ్యమవుతాయి. కానీ పరిశీలనలో ఉన్న కాలంలో అవి కలిసిపోయి అలన్ నూర్ చేరుకుంటాయి. మనస్ నది అలాన్ నూర్‌లోకి ప్రవహించినప్పటికీ, మనస్ సరస్సు అని పిలవబడే సరస్సు కూడా ఉనికిలో ఉంది. ఇది ప్రధానంగా ఝంగేరియన్ బేసిన్ ఉత్తర అంచు నుండి వచ్చే ప్రవాహాల ద్వారా అందించబడుతుంది . ఈ సరస్సు ఇప్పటికీ సంబంధిత ప్రదేశాలలో ఉన్న పాత ఒండ్రు అభిమానులచే సూచించబడింది. 20వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో టెక్టోనిక్ కదలికల కారణంగా, అలాన్ నూర్ చుట్టూ భూమి ఉపరితలం పెరుగిపోతుంది అని, మనస్ సరస్సు చుట్టూ తగ్గుతుందని నమ్ముతారు. అంతేకాకుండా మానస్ నదిని దిగువన నదికి తీసుకువచ్చిన అవక్షేపంతో సిల్టింగ్ చేయబడింది. ఫలితంగా 1915లో మనస్ నది ప్రధాన ప్రవాహం దాని మార్గాన్ని మార్చుకుని, ఇప్పుడు ఆ నది మనస్ సరస్సుకు ప్రవహిస్తోంది. కాబట్టి అలాన్ నూర్‌లో ఒక చిన్న శాఖ మిగిలిపోయింది. ప్రధాన ఛానల్ ఈశాన్యం వైపు వెళ్లి 45°43′ చుట్టూ మానస్ సరస్సులోకి ప్రవేశిస్తుంది. [4]
ఇటీవలి చరిత్ర
మార్చు1950వ , 1960వ దశక ప్రారంభంలో, మనస్ నది ఎగువ , మధ్య ప్రాంతాలలో నీటిపారుదల వ్యవసాయం పెద్ద ఎత్తున అభివృద్ధి ప్రారంభమైంది. మనస్ నది నీటిపారుదల జిల్లా 1962 నాటికి పూర్తిగా ఆ ప్రాంతంలో ఉంది. ఈ వ్యవస్థ సంవత్సరానికి 1.36 క్యూబిక్ కిలోమీటర్లు (0.33 క్యూ మై) వరకు నీటిని ఉపయోగించుకునేలా రూపొందించబడింది. తత్ఫలితంగా జిల్లా దిగువన ఉన్న మానస్ నదిలో కొద్దిపాటి నీరు ప్రవహించి, అలాన్ నూర్‌కు మాత్రమే కాకుండా మానస్ సరస్సుకు కూడా తక్కువ నీరు చేరింది.[5] పర్యవసానంగా 1950లలో నీటి ఉపరితలం ఇప్పటికీ 238 చదరపు కిలోమీటర్ల (92 చ. మై) విస్తీర్ణంలో ఉన్న అలన్ నూర్, 1960వ సంత్సరానికి పూర్తిగా ఎండిపోయింది. ఇప్పుడు అది సముద్ర మట్టానికి 261-263 మీటర్ల ఎత్తులో ఉన్న ఉప్పు నేలతో కూడిన బేర్ ప్లెయిన్. మనస్ సరస్సు ఇప్పుడు పేరుగల నది జలాల ద్వారా అడపాదడపా మాత్రమే చేరుకుంది. అయితే జుంగేరియన్ బేసిన్ ఉత్తర అంచున ఉన్న సౌర్ పర్వతాల నుండి ప్రవహించే సరస్సు ,కాలానుగుణ ప్రవాహాల నుండి కూడా సరస్సు నీటిని పొందుతుంది. అంతేకాకుండా ఈ సరస్సు భూగర్భ జలాల ద్వారా పోషించబడుతుంది. మానస్ సరస్సు పడక మట్టం నుండి దాదాపు 247 మీటర్ల ఎత్తులో ఉంది . దాని నీటి ఉపరితల స్థాయి నుండి 253-255 మీ ఎత్తులో ఉంది. చైనీస్ పరిశోధకుల ప్రకారం, మనస్ సరస్సు దాని పొరుగువారి ఇటీవలి చరిత్రను రెండు దశలుగా విభజించవచ్చు. 1950ల చివరి నుండి 1999 వరకు (మనస్ సరస్సు , అలాన్ నూర్ కోసం) లేదా 2001 (ఐలిక్ , లెస్సర్ ఐలిక్ కోసం), సరస్సులు ఎండిపోతున్నాయి. [6]
మూలాలు
మార్చు- ↑ Yao & Li 2010, pp. 171–172
- ↑ Yao & Li 2010, p. 168
- ↑ Yao, Yonghui; Li, Huiguo (2010), "Tectonic geomorphological characteristics for evolution of the Manas Lake", Journal of Arid Land, 2 (3): 167–173
- ↑ Yao & Li 2010, p. 172
- ↑ PetroChina Xinjiang Oilfield Emission Reduction and Afforestation Project, p.5
- ↑ Weiming Cheng, Chenghu Zhou, Jianxin Li, Research on evolution of Manas Lakes in Xinjiang over last 50 years. (2005).