మొదటి రాజారాం
మొదటి రాజారాం భోస్లే ( 1670 ఫిబ్రవరి 24 - 1700 మార్చి 3, సింహాగడులో [1]) మరాఠీ పాలకుడు ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజు చిన్న కుమారుడు, సంభాజీ మహారాజు సోదరుడు. 1689 లో మొఘలు చక్రవర్తి ఔరంగజేబు చేతిలో తన సోదరుడు మరణించిన తరువాత ఆయన మరాఠీ సామ్రాజ్యాన్ని మూడవ ఛత్రపతిగా పాలించాడు. ఆయన పదకొండేళ్ల పాలన మొఘలులపై నిరంతర పోరాటకాలంగా గుర్తించబడింది.
| Rajaram I | |
|---|---|
| Chhatrapati of the Maratha Empire | |
 | |
 3rd Chhatrapati of the Maratha Empire | |
| పరిపాలన | 11 March 1689– 3 March 1700 |
| Coronation | 12 February 1689 |
| పూర్వాధికారి | Sambhaji |
| ఉత్తరాధికారి | Shivaji II |
| జననం | 1670 ఫిబ్రవరి 24 [ఆధారం చూపాలి] Rajgad fort |
| మరణం | 1700 మార్చి 3 (వయసు 30) Sinhagad fort, Maharashtra |
| Spouse | |
| వంశము |
|
| House | Bhonsle |
| తండ్రి | Shivaji I |
| తల్లి | Soyarabai |
| మతం | Hinduism |
ప్రారంభకాల జీవితం, కుటుంబం
మార్చురాజారాం 1670 ఫిబ్రవరి 24 న శివాజీ ఆయన చిన్న భార్య సోయరాబాయికి జన్మించాడు. ఆయన తన సోదరుడు సంభాజీ కంటే 13 సంవత్సరాలు చిన్నవాడు. సోయరాబాయి ప్రతిష్ఠాత్మక స్వభావం ఆధారంగా 1680 లో తన తండ్రి మరణించిన తరువాత రాజారాం మరాఠా సింహాసనం అధిష్ఠించాడు. అయినప్పటికీ, సంభాజీ త్వరగా మరాఠా గెలిచి సింహాసనాన్ని పొందాడు. సంభాజీ మరణం తరువాత, రాజారాంకు మరాఠా రాజ్య ఛత్రపతిగా పట్టాభిషేకం చేశారు.[2].
రాజారాం మూడుసార్లు వివాహం చేసుకున్నాడు. ఆయన మొదటి వివాహం పదేళ్ల వయసులో శివాజీ సైనికాధికారి ప్రతాప్రవు గుజారు కుమార్తె సంవత్సరాల జంకిబాయితో జరిగింది.[3] ఆయన ఇతర భార్యలు తారాబాయి ప్రతీపురావు తరువాత వచ్చిన సైన్యాధ్యక్షుడు హంబిర్రావు మోహితే కుమార్తె, కాగలుకు చెందిన ప్రభావవంతమైన ఘాట్గే కుటుంబానికి చెందిన రాజస్బాయితో జరిగాయి. రాజారాముకు ముగ్గురు కుమారులు.
ఆయనకు, బానిస మహిళకు వివాహం బంధం ఫలితంగా రాజా కర్ణ జన్మించాడు. తారాబాయితో రెండవ శివాజీ, రాజస్బాయితో రెండవ సంభాజీ జన్మించారు.[4]
కిరీటధారణ, మొఘలుల దాడి
మార్చుసంభాజీ మరణం తరువాత రాజారాంకు 1689 మార్చి 12 న రాయగడులో పట్టాభిషేకం చేశారు. 1689 మార్చి 25 న రాయగడు చుట్టుపక్కల ప్రాంతానికి మొఘలులు ముట్టడి వేయడం ప్రారంభించగానే సంభాజీ (యేసుబాయి) భార్య, ఆమె మంత్రి " రామచంద్ర పంతు అమాత్య " యువ రాజారాంను కవ్ల్య ఘాటు ప్రతాప్గడు బలమైన కోటకు పంపాడు.[ఆధారం చూపాలి] మరాఠా సైన్యం మొఘలులతో పోరాడి కొత్త మరాఠా రాజు రాజారాంను కావ్ల్య ఘాటు ప్రస్తుత తమిళనాడు రాష్ట్రంలోని ప్రతాపుగడు, విశాల్గాడు కోటల మీదుగా ప్రయాణించి సెంజి కోటకు తప్పించుకొని పోవడానికి దారితీసింది. మారువేషంలో రాజారాం కేలాడి (నేటి కర్ణాటక సాగరు దగ్గర) చేరుకుని కేలాడి చెన్నమ్మ ఆశ్రయం పొందాడు - ధైర్యవంతురాలైన కన్నడ రాణి మొఘలులతో పోరాడి, సురక్షితంగా ప్రయాణించి, రాజారాంను సెంజికి తప్పించుకునేలా చూసుకున్నది. అక్కడ ఆయన ఒక నెలన్నర తరువాత 1689 నవంబరు 1 న సెంజికి చేరుకున్నాడు. కెలాడి చెన్నమ్మ అడవివాతావరణంలో యుద్ధంలో పోరాడింది. ఇది మొఘలులను నిరాశపరిచింది. మొఘలులు భారత పాలకుడు కెలాడి చెన్నమ్మతో మొదటిసారి శాంతి ఒప్పందాన్ని ప్రతిపాదించారు.[5] ఈ తప్పించుకునే వివరాలు రాజారాం అసంపూర్ణ కవితా జీవిత చరిత్ర నుండి తెలుసుకోవచ్చు. రాజరామచరిత తన రాజపురోహితుడు కేశవు పండిటు సంస్కృతంలో రాశారు.[6]
సెంజి ఆక్రమణ
మార్చుఔరంగజేబు దక్కనులో మరాఠాలు, సెంజి కోటను స్వాధీనం చేసుకోవడానికి ప్రత్యేకంగా జుల్ఫికరు ఖాన్ నుస్రతు జంగును పంపారు. ఆయన 1690 సెప్టెంబరులో దీనిని ముట్టడించాడు. మూడు విఫల ప్రయత్నాల తరువాత 1698 జనవరి 8 న ఏడు సంవత్సరాల తరువాత చివరకు కోటను పట్టుకున్నారు. అయినప్పటికీ రాజారాం తప్పించుకొని మొదట వెల్లూరు, తరువాత విశాలఘరుకు పారిపోయాడు.[7]
సంతాజి, ధనాజి
మార్చురాజారాం 1689 నవంబరు 11 నుండి సెంజీ కోటను ఆక్రమించాడు కాని అది 1698 లో పట్టుబడక ముందే వదిలి, సతారా కోట వద్ద తన ఆస్థానాన్ని ఏర్పాటు చేశాడు. సెంజి విజయం సాధించని ఆ కాలంలో "ధైర్యవంతుడైన మరాఠా కమాండర్లు, శాంతజీ ఘోర్పాడే, ధనాజీ జాదవు, మొఘల్ను ఓడించడానికి కర్ణాటక, మహారాష్ట్రలలో వారి సమాచారమార్గాలను విచ్ఛిన్నం చేసి వినాశనం చేశారు. [8]
మరణం
మార్చు
1700 లో మహారాష్ట్రలోని పూణే సమీపంలోని సింహగడు వద్ద వితంతువులు, శిశువులను విడిచిపెట్టి రాజారాం ఊపిరితిత్తుల వ్యాధితో మరణించాడు. ఆయన వితంతువులలో ఒకరైన జానకిబాయి.[9] రాజారాం మరణం తరువాత సతీసహగమనానికి పాల్పడింది.[10] రాజారాం వితంతువులలో మరొకరైన తారాబాయి తన చిన్న కుమారుడు రెండవ శివాజీని ఛత్రపతిగా ప్రకటించి ఆయన ప్రతినిధిగా పరిపాలించింది. ఏది ఏమయినప్పటికీ ఔరంగజేబు వారసుడు షాహు తారాబాయి, షాహుల మధ్య అంతర్గత వివాదం కలిగేలా చేసి చివరకు సింహాసనం చేజిక్కించుకున్నాడు.[11][12][13] తారాబాయి కొల్లాపూరు వద్ద ఒక ప్రత్యేక స్థానం ఏర్పాటు చేసి, తన కొడుకును ప్రత్యర్థి ఛత్రపతిగా స్థాపించింది. త్వరలోనే రాజారాం మరొక వితంతువు అయిన రాజస్బాయి పదవీచ్యురాలైంది. రాజస్బాయి రాజారాం మరొక కుమారుడిని (రెండవ సంభాజీ అని పిలుస్తారు) కొల్హాపూరు సింహాసనం మీద అధిష్టింపజేసింది. కొల్లాపూరు వాస్తవ వారసత్వం, హిందూ ఆచారం ప్రకారం దత్తత తీసుకోవడం ప్రస్తుతకాలం వరకు కొనసాగుతోంది.[ఆధారం చూపాలి]
వారసత్వం
మార్చురాజారాం తన తండ్రి చరిత్రను సభాసాదు బఖరు అని పిలుస్తారు. దానిని రచించిన రచయిత కృష్ణజీ అనంతు సభాదు, రాజారాం సేవలో అధికారిగా ఉన్నారు.[14] శివాజీకి సమకాలీనుడైన ఒక రచయిత రాసిన శివాజీ గురించిన మరాఠీ చారిత్రక రచన ఇది. శివాజీ మరణించిన దశాబ్దాలు లేదా శతాబ్దాల తరువాత అన్ని జీవిత చరిత్రలు వ్రాయబడ్డాయి. సభాసదు బఖరఉ నుండి కథాంశం స్వీకరించి ఉపయోగించబడింది.[15]
ఇవికూడా చూడండి
మార్చు| అంతకు ముందువారు సంభాజీ |
ఛత్రపతి మరాఠీ సామ్రాజ్యం 1689–1700 |
తరువాత వారు రెండవ శివాజీ |
మూలాలు
మార్చు- ↑ Majumdar, R.C. (ed.) (2007). The Mughul Empire, Mumbai: Bharatiya Vidya Bhavan, మూస:Listed Invalid ISBN, p.296
- ↑ Mehta, J. L. (2005). Advanced study in the history of modern India, 1707-1813. Slough: New Dawn Press, Inc. p. 45-52. ISBN 9781932705546.
- ↑ Mehta, J. L. (2005). Advanced study in the history of modern India, 1707-1813. Slough: New Dawn Press, Inc. p. 51. ISBN 9781932705546.
- ↑ Pati, Biswamoy; Guha, Sumit; Chatterjee, Indrani (2000). Issues in modern Indian history : for Sumit Sarkar. Mumbai: Popular Prakashan. pp. 29, 30. ISBN 9788171546589.
- ↑ Majumdar, R.C. (ed.) (2007). The Mughul Empire, Mumbai: Bharatiya Vidya Bhavan, మూస:Listed Invalid ISBN, pp.289,365-70
- ↑ Majumdar, R.C. (ed.) (2007). The Mughul Empire, Mumbai: Bharatiya Vidya Bhavan, మూస:Listed Invalid ISBN, p.609
- ↑ Majumdar, R.C. (ed.) (2007). The Mughul Empire, Mumbai: Bharatiya Vidya Bhavan, మూస:Listed Invalid ISBN, pp.294-5
- ↑ Sen, Sailendra (2013). A Textbook of Medieval Indian History. Primus Books. pp. 200–201. ISBN 978-9-38060-734-4.
- ↑ Gokhale, Kamal. Rajaram Chhatrapati in Marathi Vishwakosh. Wai, Maharashtra India: Marathi Vishwakosh.[permanent dead link]
- ↑ Feldhaus, Anne (1996). Images of women in Maharashtrian literature and religion. Albany: State University of New York Press. p. 183. ISBN 978-0791428375.
- ↑ mehta, JL (1981). Advanced study in the history of medieval India. Sterling Publishers Pvt. Ltd. p. 562. ISBN 978-81-207-1015-3.
- ↑ Cox, Edmund Charles. A short history of the Bombay Presidency. Thacker, 1887, pages 126-129.
- ↑ Thompson, Edward; Garratt, G.T. (1999). History of British rule in India. New Delhi: Atlantic Publishers. p. 56. ISBN 81-7156-803-3.
- ↑ Sabhasad, Krishnaji (1920). Śiva Chhatrapati. Translated by Sen, Surendra Nath. Calcutta: University of Calcutta. ISBN 9781371468125.
- ↑ Sabhasad, Krishnaji Anant (1920). Sen, Surendra Nath (ed.). Siva Chhatrapati. University of Calcutta. pp. 251–252.
వనరులు
మార్చు- Imperial Gazetteer of India, v. 2, p. 440.
వెలుపలి లింకులు
మార్చు