సుబంధుడు
సుబంధుడు ప్రసిద్ధ సంస్కృత కవి. వాసవదత్త అనే గద్య కావ్యానికి రచయిత. ఇది క్రీ.శ ఆరవ శతాబ్దానికి సంబంధించినది. సుబంధుడు తన గ్రంథంలో 'మల్లికార్జునుడు శ్రీపర్వతానికి దగ్గరగా ఉంటాడు' అని శ్రీశైలం గురించి చెప్పినందున, అతను దక్షిణాదికి చెందినవాడని పండితులు భావిస్తున్నారు. ఈ పద్యం యొక్క వివరణాత్మక భాగం ఎక్కువ. సుబంధుడు తన కవిత్వంలో ఉపమా, రూపకం, వైరుధాభాస, ఉత్ప్రేక్ష్య, పరిసంఖ్య వంటి అలంకారాలను ఉపయోగించినప్పటికీ, అతనికి శ్లేషాలంకారమును అధికముగా ప్రయోగించినాడు. ఇతని భాష సరళమైనది, సులభమైనది.
జీవిత విశేషములు
మార్చుసుబంధుడు యొక్క కాలగణనము విషయంలో శాస్త్రజ్ఞులు వైమాత్యాన్ని ఆపాదిస్తునారు. అయితే కొందరు ఇతను బాణుడు ప్రభావ పద్య రచన అనుసరించాడని కావున బాణుడు తరువాత వాడని, మరికొందరు బాణుడే సుబంధుడిని అనుసరించే వారని, కావునా సుబంధుడు బాణునికి ముందున్నారని భావిస్తారు. అయితే సుబంధుడు బాణడు కంటే ముందువాడని అనడానికి నిదర్శనం, బాణుడు అతను వ్రాసిన హర్షచరిత్ర లో ఇతని ప్రస్తావనే. పతంజలి కూడా వాసవదత్త గద్యకావ్యాన్ని ఉదహరించాడు. సముద్రగుప్తుడు అతని స్వీయ రచన అయిన కృష్ణచరిత మహాకావ్యములో రాజకవి వర్ణనప్రసంగములో సుబంధుడు వాసవదత్తను ప్రస్తావించినాడు.సుబంధుడు మగధ బిందుసారుని సభలో పండితుడు అని తెలియుచున్నది. బిందుసారుడు చంద్రగుప్త మౌర్యుని కుమారుడు, అశోకుని తండ్రి. బిందుసార తేదీ క్రీస్తుపూర్వం మూడవ శతాబ్దం (241-216) నాటిదిగా కనిపిస్తుంది. కానీ ఈవాదనను సరైన సమర్ధన దొరకటములేదు.
వాసవదత్త
మార్చుఇక్కడ వాసవదత్త, కందర్పకేతుని మధ్య ప్రేమకథ వివరించబడింది. ఒక కలలో, కందర్పకేతుడు కుసుమపుర రాజు కుమార్తె వాసవదత్తను చూస్తాడు, ఆమె అందానికి ఆకర్షితుడై ఆమెను వెతుక్కుంటూ వెళ్తాడు. ఒక ప్రదేశం నుండి మరొక ప్రదేశానికి ప్రయాణిస్తూ వింధ్య పర్వతాన్ని చేరుకుంటాడు. అదే విధంగా, కుసుమపురా రాజు కుమార్తె వాసవదత్తకు కలలో కందర్పకేతునుడు కనిపించటం ద్వారా ఆమె హ్రదయం ఆతని వైపు ఆకర్షించిబడుతుంది. వింధ్య పర్వత వాసి అయిన ఒక చిలుక ద్వారా వాసవదత్త గురించి తెలుసుకుని కందర్పకేతుడు ఆమె ప్రాంతానికి వెళ్తాడు. ఆమెను కలిసిన తర్వాత ఇద్దరూ మాయా గుర్రాన్ని ఎక్కి అక్కడి నుంచి మాయమవుతారు. వింధ్య అరణ్యానికి చేరుకుని విశ్రమిస్తారు. అక్కడ, నిద్రలో ఉన్న కందర్పుడుని విడిచిపెట్టి, అరణ్యాన్ని చూడడానికి కొంచెం దూరం వెళ్ళిన వాసవదత్తను అక్కడ కొందరు కిరాతకులు అడ్డుకున్నారు. కిరాతకుల సమూహం ఆమెను పొందడానికి ఒకరితో ఒకరు వాదించుకున్నప్పుడు, వాసవదత్త అక్కడ నుంచి పారిపోయే అవకాశాన్ని ఉపయోగించుకుని, స్త్రీలకు నిషేధించబడిన ఋషి ఆశ్రమంలోకి ప్రవేశిస్తుంది. అందులోకి అడుగుపెట్టగానే ఆమె రాయిలా మారిపోతుంది. మేల్కొన్న కదర్పుకేతుడు వాసవదత్తను వెతకడానికి ప్రయత్నిస్తాడు. చివరగా, అతను అదే బండను తాకుతాడు. దానిని తాకడం ద్వారా, వాసవదత్త తన పూర్వ శరీరాన్ని తిరిగి పొందుతుంది. అప్పుడు వారు తమ నగరానికి తిరిగి వచ్చి సంతోషంగా జీవిస్తారు. అలా కవి ఊహించిన ఈ పుస్తకం వారి సంయోగంతో ముగుస్తుంది.
సుబంధుడు సరళ కవి. అతను కథనం,వాక్చాతుర్యంలో అతని శ్రేష్ఠతకు గుర్తింపు పొందాడు. ఈ అధికారముతోనే వాక్చాతుర్యములో కొందరు ఈ గ్రంథం వల్ల కవులు కవులమన్న అహంకారం చల్లబడిందన్నారు. ప్రాస, పదజాలం, రూపకం, ఇతర అలంకార పాత్రల అతని కవితారీతిని ప్రశంసించదగిన విషయములు.గద్యం లేదా సాహిత్యం యొక్క మొదటి ప్రారంభకర్త ఎవరు అనే విషయంలో, గొప్ప కవి మరెవరో కాదు, సుబంధుడే అని చెప్పబడింది.