హయగ్రీవ మాధవ దేవాలయం
హయగ్రీవ మాధవ దేవాలయం భారతదేశంలోని అస్సాంలోని కామ్రూప్ జిల్లాలో గల మణికూట పర్వతముపై ఉంది. ఇది గౌహతికి పశ్చిమాన 30 కి.మీ దూరంలో ఉంది. కామ్రూప్లో 11వ శతాబ్దం లో రచించిన కాళికా పురాణం ఈ ఆలయం గురించి తెలువుతుంది. ప్రస్తుత ఆలయ నిర్మాణం 1583లో రఘుదేవ నారాయణ్ రాజుచే నిర్మించబడింది. కొంతమంది చరిత్రకారుల ప్రకారం, పాల రాజవంశం రాజు దీనిని 10వ శతాబ్దంలో నిర్మించాడు. ఇది ఒక రాతి ఆలయం, హయగ్రీవ మాధవుని ప్రతిమను కలిగి ఉంది. హిందూ దేవాలయాల సమూహంలో ప్రసిద్ధి చెందిన హయగ్రీవ మాధవ దేవాలయం బుద్ధుడు మోక్షం పొందిన స్థలం అని కొందరు బౌద్ధులు నమ్ముతారు. ఈ ప్రసిద్ధమైన ఆలయంలో, ప్రధాన దైవం విష్ణువు, గర్భగుడిలో నల్లరాతితో చెక్కబడిన విగ్రహంగా పూజించబడతాడు. మరో నాలుగు రాతి విగ్రహాలు కూడా ఉప దేవతలుగా గుడిలో ఉన్నాయి.[1][1][2] [3]
| హాయగ్రీవ మాధవ దేవాలయం | |
|---|---|
 హాయగ్రీవ మాధవ దేవాలయం | |
| స్థానం | |
| దేశం: | భారతదేశం |
| రాష్ట్రం: | అస్సాం |
| జిల్లా: | కామ్రూప్ జిల్లా |
| ప్రదేశం: | హజో |
| చరిత్ర | |
| నిర్మాత: | ఉర్బరిషి పునర్నిర్మించినది: రఘుదేవ నారాయణ్ |
ఇక్కడ స్వామివారి ప్రక్కనే కేదారేశ్వరస్వామి వారి విగ్రహము కూడా ఉంది. ఇక్కడ ఉన్న స్వామివారిని హయగ్రీవ మాధవస్వామి అని అంటారు. ఈ హయగ్రీవ అవతారము మత్స్యావతారమునకు ముందు అవతారము. మధు, కైటభులు అనే రాక్షసులు వేదములను దొంగిలించుకుని వెళ్ళేటప్పుడు విష్ణుమూర్తి హయగ్రీవ అవతారమున ఆ రాక్షసులను వధించి వేదములను తిరిగి తీసుకువచ్చి బ్రహ్మదేవునికి ఇచ్చాడు.
చరిత్ర
మార్చు11 వ శతాబ్దంలో ఇది అపుర్నభవ, మనికూట అని, 18 వ శతాబ్దంలో మనికుత్గ్రం అని పిలవబడింది. హయగ్రీవ మహాదేవ ఆలయాన్ని పూర్వం 'కాలాపహార్' అనే మహారాజు ధ్వంసం చేసినట్టు చరిత్ర కథనం. అయితే, ఈ ఆలయం ఏ సంవత్సరంలో నిర్మించారనేది సరిగా చెప్పలేము. లభిస్తున్న ఆధారాల ప్రకారం 1543వ సంవత్సరంలో పాత నిర్మాణాన్ని ముస్లింలు నాశనం చేసిన తరువాత 1543 ప్రాంతంలో కోచ్ మహారాజు రఘుదేవ్ ఈ ఆలయాన్ని పునర్నిర్మించాడు. ప్రతి ఏటా బౌద్ధమతానికి సంబంధించిన ఉత్సవాలతోపాటు ప్రధాన హిందూ పండుగలూ జరుగుతాయి. ఆ వాతావరణం ఒక్కసారి చూసి తీరాల్సిందే. ఎందుకంటే- బౌద్ధ సన్యాసులతో.. హిందూత్వ ప్రముఖులతో కిక్కిరిసి ఉండటం. సామాన్య ప్రజానీకానికి అదొక వేడుక.
స్థలపురాణం
మార్చుహయగ్రీవుడు (గుర్రపు తలతో విష్ణువు) విష్ణువు యొక్క అవతారాలలో ఒకటి. పురాణాల ప్రకారం, ఒకప్పుడు, మధు, కైటభ అనే ఇద్దరు రాక్షసులు బ్రహ్మ దేవుడు నుండి వేదాలను తీసుకువెళ్లారు. దీనితో మనస్తాపం చెందిన బ్రహ్మ, విష్ణువు నిద్రిస్తున్న సమయంలో లేచి, వేదాలను బాగు చేయమని అభ్యర్థించాడు. ఆ సమయంలోనే భగవంతుడు హయగ్రీవుని రూపాన్ని ధరించి, రసాతలానికి (రాక్షసులు వేదాలను ఉంచిన) వెళ్లి, వాటిని తిరిగి పొంది, బ్రహ్మకు తిరిగి ఇచ్చాడు. వేదాలను తిరిగి పొందిన తరువాత, విష్ణువు మహాసముద్రం యొక్క ఈశాన్య మూలకు వెళ్లి తన హయగ్రీవ రూపంలో అతను నిద్రిస్తున్నప్పుడు, రాక్షసులు తిరిగి వచ్చి స్వామిని యుద్ధం చేయమని సవాలు చేశారు. ఒక పెద్ద యుద్ధం ప్రారంభమైంది, చివరికి రాక్షసులను భగవంతుడు చంపాడు. ఈ ప్రసిద్ధమైన ఆలయంలో, ప్రధాన దైవం విష్ణువు, గర్భగుడిలో నల్లరాతితో చెక్కబడిన విగ్రహంగా పూజించబడతాడు. మరో నాలుగు రాతి విగ్రహాలు కూడా ఉప దేవతలుగా గుడిలో ఉన్నాయి. ఈ ఆలయంలో పూరి (ఒరిస్సా) లోని జగన్నాథుని ప్రతిమను పోలి ఉండే విష్ణుమూర్తి విగ్రహాన్ని ప్రతిష్ఠించారు.
ప్రత్యేకత
మార్చుదేవాలయం అత్యంత అద్భుతమైన లక్షణం ఏమిటంటే, ఆలయ గోడల అత్యల్ప స్థాయిలో చెక్కబడిన ఏనుగుల నిరంతర వరుస - ఇది ఎల్లోరాలోని రాతి ఆలయాన్ని పోలి ఉంటుంది. మందిరం వెలుపలి గోడలు విష్ణువు పది అవతారాల బొమ్మలు, ఊరేగింపులో ఉన్న భక్తులు, రామాయణం, మహాభారతంలోని ఎపిసోడిక్ దృశ్యాలతో కప్పబడి ఉన్నాయి. ఆలయానికి సమీపంలో మధబ్ పుఖురి అనే పెద్ద చెరువు ఉంది. ఆలయంలో ప్రతి సంవత్సరం డౌల్, బిహు, జన్మాష్టమి పండుగలు జరుపుకుంటారు.
కలియా భోమోరా బోర్ఫుకాన్ మొదటి భార్య సయానీ, అహోం రాజు కమలేశ్వర్ సింఘా పాలనలో హయగ్రీవ మాధవ ఆలయ నిర్వహణ కోసం ఒక స్థలాన్ని విరాళంగా ఇచ్చింది. గర్భగుడిలోని దీపాలు ఎప్పుడూ (అఖండ జ్యోతిగా) వెలుగుతూ ఉంటాయి. ఆయిల్ డబ్బాకు అనుసంధానించబడిన సాధారణ గొట్టం ద్వారా పెద్ద మట్టి దీపాలలోకి నూనె ప్రవహిస్తుంది.
అన్యమతస్తుల ఆలయాలు కూడా
మార్చుబౌద్ధమతాన్ని అనుసరించే బౌద్ధ లామాలు కూడా ఈ ఆలయాన్ని ప్రధాన యాత్రా స్థలంగా పరిగణిస్తారు. ఈ ప్రదేశంలో బుద్ధుడు మోక్షం పొందాడని, ఆలయం లోపల ఉన్న చిత్రం బుద్ధ భగవంతుడిదని వారు నమ్ముతారు. హజోలో ముఖ్యమైన హిందూమత౦, బౌద్ధమతం, ఇస్లాం మతం అనే మూడు మతాల ఏకైక సంగమం కనిపిస్తుంది, ఇది కూడా హజో పర్యటనలో ఒక ముఖ్యమైన అంశం. ఇక్కడ హిందూ దేవుళ్ళు, దేవతలు, బుద్ధుడు, ప్రధాన ముస్లిం సన్యాసులకు చెందిన అనేక ఆలయాలు ఉన్నాయి. ఇది అస్సాం రాజధానికి దగ్గరగా ఉండడం వల్ల అందుబాటులో ఉంది, బాగా ప్రసిద్ధి చెందింది. ఈ చిన్న పట్టణం అస్సాం కామరూప్ జిల్లాలోని శక్తివంతమైన బ్రహ్మపుత్ర నది ఒడ్డున ఉంది. హజో చరిత్ర గురించి అనేక అభిప్రాయ భేదాలు ఉన్నాయి.
ఈ చిన్న పట్టణం ముఘలుల పరిపాలన తరువాత వచ్చిన కోచ్ వంశీయుల రాజధాని అని నమ్మకం. కొన్ని శతాబ్దాలుగా, హజోని వేరువేరు పేర్లతో పిలవడం జరిగింది.
ఇతర దర్శనీయస్థలాలు
మార్చుహయగ్రీవ మహాదేవ ఆలయానికి కొద్ది దూరంలో ఉందీ ప్రాంతం. పురాణేతిహాసాల ప్రకారం - పూర్వం పాండవులు తమ అజ్ఞాతవాసాన్ని ఇక్కడ గడిపారనటానికి దాఖలాలు కనిపిస్తాయి. ఇప్పటికీ అక్కడ పెద్ద రాతి పాత్రని చూడొచ్చు. ఆ పాత్రలో దిగటానికి మెట్లు కూడా ఉంటాయి. భీమసేనుడు ఈ పాత్రలో భుజించేవాడని కొందరు.. స్నానం చేసేవాడని కొందరు.. ఇలా వారివారి ఊహలకు తగ్గట్టు కథలు అల్లినప్పటికీ - పాండవులు ఇక్కడ నివసించారనేది మాత్రం స్పష్టం.
రవాణా సౌకర్యాలు
మార్చు- విమాన మార్గం న్యూఢిల్లీ, కోల్‌కతా, ముంబై, చెన్నై నుండి గౌహతికి ఫ్లైట్ సర్వీస్ ఉంది.
- రైలు సదుపాయం హజోకి 23 కిమీ. దూరంలో గౌహతి జంక్షన్ రైల్వే స్టేషన్ ఉంది.
- గౌహతికి పశ్చిమాన 30 కి.మీ దూరంలో హజో పట్టణంలో ఈ ఆలయం ఉంది.
మూలాలు
మార్చు- ↑ 1.0 1.1 "Hayagriva Madhava Temple - Hayagriva Madhava Temple Hajo, Hayagriva Madhava Temple Assam". Bharatonline.com. Retrieved 2013-04-23.
- ↑ Lavoni, Sama (2014). "SHAYAGRIVA MADHAVA TEMPLE AND SACRED GEOGRAPHY OF HAJO". Proceedings of the Indian History Congress. 75: 364–370. ISSN 2249-1937. JSTOR 44158404.
- ↑ MustSeeIndia.com. "Hajo: Hayagriva Madhava Temple, Hajo Tourist Places to Visit for". Mustseeindia.com. Archived from the original on 21 July 2012. Retrieved 2013-04-23.