హేక్రు హిడోంగ్బా
"హీక్రు హిడోంగ్బా" (మణిపురి బోట్ రేసింగ్ ఫెస్టివల్) అనేది ప్రతి సంవత్సరం ఇంఫాల్ లోని సగోల్బండ్ బిజోయ్ గోవింద లీకై కందకం వద్ద మతపరమైన, ఆచారం, సృష్టి ఇతర సాంప్రదాయ విశ్వాసం అంశాలతో మీటీ క్యాలెండర్ నెల లాంగ్బన్ (సెప్టెంబరుతో కలిపి) 11 వ రోజున ప్రదర్శించబడే ఒక సామాజిక-మతపరమైన వేడుక.[1]
| హేక్రు హిడోంగ్బా | |
|---|---|
 హీక్రు హిడోంగ్బాలో పాల్గొంటున్న మహిళలు | |
| జరుపుకొనేవారు | మెయిటీ పీపుల్ |
| రకం | మెయిటీ |
| జరుపుకొనే రోజు | as per మెయిటీ క్యాలెండర్ |
| ఉత్సవాలు | బోట్ రేసింగ్ |
| ఆవృత్తి | యాన్యువల్ |
చరిత్ర మార్చు
క్రీ.శ 984 లో మహారాజా ఇరెంగ్బా పాలనలో ప్రారంభమైన సమాజానికి శాంతి, శ్రేయస్సును తీసుకురావడానికి నిర్వహించే అనేక సామాజిక-మతపరమైన వేడుకలలో "హీక్రు హిడోంగ్బా" ఒకటి. కాలం గడిచే కొద్దీ, అనేక మంది రాజుల పాలనలో, మెయిటీల ధార్మిక జీవితంలో అనేక మార్పులు చోటు చేసుకున్నాయి. మహారాజా భాగ్యచంద్రుని కాలంలోనే ఈ పరాకాష్ట జరిగింది. ఈ సమయంలో రాజు భాగ్యచంద్రుని మేనమామ మేడింగు నోంగ్పోక్ లీరిఖోంబ (అనంతషై) సంప్రదాయాన్ని పరిరక్షించడానికి, పాత, క్రొత్త మధ్య సర్దుబాటు చేయడానికి తీవ్రంగా ప్రయత్నించాడు. [2]
1779 లో, బిజోయ్ గోవిందా కందకం వద్ద హీక్రు హిడోంగ్బా నిర్వహించబడింది, రాజభవనం నుండి శ్రీ బిజోయ్ గోవిందాజీ సాంప్రదాయ ఆచారాలు మరియు ఆచారాలతో వచ్చారు, ఇది పూర్తయిన తరువాత సగోల్బండ్ బిజోయ్ గోవింద లైకై వద్ద నాంగ్పోక్ లీరిఖోంబా అంకితం చేసిన కొత్త ఆలయంలో ప్రతిష్ఠించబడింది. మరుసటి సంవత్సరం మణిపురి క్యాలెండర్ లోని లాంగ్బన్ మాసం 11 వ రోజున హీక్రు హిడోంగ్బా ఉత్సవాన్ని నిర్వహించాలని నిర్ణయించారు.
కందకానికి చారిత్రక నేపథ్యం ఉంది. దీనిని ఒకప్పుడు "తుబి ఇరెల్" అని పిలిచేవారు. ఒకసారి మైడింగు నోంగ్పోక్ లీరిఖోంబా మొయిరాంగ్ రాజు జైలులో ఉన్నాడు, అక్కడ నుండి ఖేలీ నుంగ్నాంగ్ తెల్హైబా కుమార్తె ప్రణాళికలతో అతను విముక్తి పొందాడు. ఆ సమయంలో చాలా సంతోషించి, ఆ కందకానికి మొయిరాంగ్ లీమా తంగపత్ అని పేరు పెట్టారు, ఇది మొయిరాంగ్ లీమా కందకం, ఆ పేరుతో కూడా పిలువబడింది.
హీక్రు హిడోంగ్బా ప్రొసీడింగ్స్ మార్చు
సంకీర్తన పారాయణం, సంగీతం మధ్య దేవత సన్నిధితో అలంకరించిన జంట పడవలో ఆర్తి సమర్పిస్తారు. టెంగ్మైలెప్ప (పడవను చూసుకునేవాడు), హినావో షాబా (పడవను నడిపేవాడు), చాంగ్ షాబా (టెంగ్మైలెప్పను చూసుకునేవాడు), నౌరుంగ్బా (పడవ లోపల నీటి లీకేజీని చూసుకునేవాడు, మొదలైనవి), నవోమాంగ్ షాబా (పడవను నడిపే వ్యక్తికి సహాయం చేసేవాడు) నింగ్ఖామ్, షంజీమ్ లపై ప్రధానంగా పాల్గొంటారు. ఇటువంటి ఉత్సవాల సంప్రదాయ దుస్తులు సాంప్రదాయ భాగాలు. మరికొన్ని ఆభరణాలు కూడా ఉన్నాయి. దీనితో పాటు మహావిష్ణువుతో పాటు రాజు కూడా ఉంటాడు. ఒకవేళ రాజు హాజరు కాలేకపోతే, ఆ సందర్భంలో విష్ణువు సాంప్రదాయ రాజ పీఠం ఏర్పాటు చేసిన స్థానాన్ని ఆక్రమిస్తాడు. ఆనవాయితీ ప్రకారం, హీక్రు హిడోంగ్బా పండుగకు ఒక రోజు ముందు రాజులు, విష్ణువుకు ఆచార ఆహ్వానం ఇస్తారు. సాయంత్రం బోట్ రేస్ ప్రాక్టీస్ చేస్తారు. హైక్రూ హిడోంగ్బా ఉత్సవం (మణిపురి క్యాలెండర్లో లాంగ్బన్ మాసం 10 నుంచి 11వ తేదీ మధ్య తెల్లవారు జామున) వేకువజామున రేస్ బోటు (టెంగ్మైలెప్ప) నాయకులు అంగంతక్ తెంగ్నౌ షాబా (సాంప్రదాయ పొగ రేకులు వేయడానికి బాగా ఆకారంలో ఉన్న మట్టి గిన్నె) లో ఉంచిన వెండి, బంగారు రేకులను బిజోయ్ గోవిందకు సమర్పిస్తారు. 108 హీక్రు (ఉసిరి) దండతో పాటు హప్ (అడవి గడ్డి) కాండం, చేతితో తొక్కడం చేసే 108 బియ్యం మరొక దండను మొదట బిజోయ్ గోవిందకు సమర్పించి, తరువాత పడవ హల్ వద్ద ఉంచుతారు. బోట్ రేస్ ప్రారంభం కావడానికి ముందు బిజోయ్ గోవిందా విహంగ సన్నివేశాన్ని ఆస్వాదించవచ్చు. దేవునికి నైవేద్యాలు సమర్పించిన తరువాత పడవలోని ఇద్దరు నాయకులు (తెంగ్మైలెప్ప) రేసును ప్రారంభిస్తారు.
హీక్రు హిడోంగ్బా, హియాంగ్ తన్నబా మార్చు
ఈ రెండూ ఒకే రకమైన పండుగలా కనిపించినప్పటికీ, రెండింటి మధ్య చాలా తేడాలు ఉన్నాయి. మతపరమైన, ఆచారపరమైన ఆంక్షలు విధించిన నిర్ణీత రోజున అవసరమైన ఆచారాలతో హీక్రు హిడోంగ్బాను నిర్వహిస్తారు కాబట్టి ఇది తప్పనిసరిగా రెండింటి మధ్య వ్యత్యాసాన్ని సూచిస్తుంది. హీక్రు హిడోంగ్బా అనే పదాన్ని పూర్తి చేయడానికి హీక్రు హిడోంగ్బా అనే మూడు పదాల కలయికను హీక్రు హిడోంగ్బా అంటారు. బిజోయ్ గోవిందుని కందకం వద్ద తప్ప మరే చోటా దీనిని ప్రదర్శించరు.
ఇది కూడ చూడు మార్చు
- మణిపూర్‌లో ఉత్సవాలు, పండుగలు
మూలాలు మార్చు
మూలం మార్చు
- బిజోయ్ గోవింద సేవాయేత్ కమిటీ, ఇంఫాల్ ప్రచురించిన హీక్రు హిడోంగ్బా