16 అంశాల ఒప్పందం
16 అంశాల ఒప్పందం 1960 లో నాగా పీపుల్స్ కన్వెన్షన్‌కు, భారత ప్రభుత్వానికీ మధ్య కుదిరిన ద్వైపాక్షిక ఒప్పందం. నాగా సమస్యను పరిష్కరించడానికీ, ఈ ప్రాంతంలో శాంతిని నెలకొల్పడానికీ జరిగిన ప్రయాణంలో ఇది కీలకమైన మైలురాయి.
ప్రాముఖ్యత
మార్చుఈ ఒప్పందం నాగా భారత సంబంధాల చరిత్రలో ఒక మలుపు. ఇది నాగా ప్రజల ఆకాంక్షలను పరిష్కరించడానికి ఒక ఫ్రేమ్‌వర్కును నెలకొల్పింది. భారత యూనియన్లో నాగాలాండ్ రాష్ట్ర ఏర్పాటుకు పునాది వేసింది. భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 371A ప్రకారం ప్రత్యేక హోదాను మంజూరు చేయడం, నాగా సమాజపు ప్రత్యేక గుర్తింపును, సంస్కృతినీ పరిరక్షించడం, సంరక్షించడం ఈ ఒప్పందంలో భాగం.
చరిత్ర
మార్చుమొకోక్చుంగ్లో జరిగిన మూడవ సమావేశంలో నాగా పీపుల్స్ కన్వెన్షన్, నాగా రాజకీయ సమస్యలను పరిష్కరించడానికి 16 అంశాల ఒప్పందాన్ని ఆమోదించింది. నాగా పీపుల్స్ కన్వెన్షన్ మొదటి తీర్మానం సంతృప్తికరమైన రాజకీయ పరిష్కారం, కొత్త రాజకీయ విభాగాలను ఏర్పాటు చేయడం అనేది ఒక తాత్కాలిక చర్య. ఆ విధంగా, భారత యూనియన్లో పూర్తి స్థాయి రాష్ట్రాన్ని ఏర్పాటు చేయడానికి చేసే చర్చలకు ఆధారంగా 16 అంశాల మెమోరాండంను రూపొందించారు.”[1][2]
16 అంశాలు
మార్చు1960 జూలై 26 నాటి ఆ ఒప్పందం లోని 16 అంశాలు ఇవి:
1. పేరు: నాగా హిల్స్-టుయెన్సాంగ్ ఏరియా యాక్ట్, 1957 ప్రకారం ఇంతకు ముందు నాగా హిల్స్, టుయెన్సంగ్ ఏరియా అని పిలువబడే భూభాగాలు కలిసి భారత యూనియన్లో ఒక రాష్ట్రంగా ఏర్పడతాయి. దీనిని నాగాలాండ్ అని పిలుస్తారు.
2. మంత్రిత్వ శాఖ ఇన్ఛార్జ్: నాగాలాండ్ భారత ప్రభుత్వ విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖ పరిధిలోకి వస్తుంది.
3. నాగాలాండ్ గవర్నరు: (అ)భారత రాష్ట్రపతి నాగాలాండ్కు ఒక గవర్నర్ను నియమిస్తారు. అతనికి నాగాలాండ్ ప్రభుత్వ కార్యనిర్వాహక అధికారాలు ఉంటాయి. ఆయన ప్రధాన కార్యాలయం నాగాలాండ్లో ఉంటుంది. (ఆ)అతని పరిపాలనా సచివాలయానికి అవసరమైన ఇతర సచివాలయ సిబ్బందితో పాటు ప్రధాన కార్యాలయంలో ఉన్న ప్రధాన కార్యదర్శి నాయకత్వం వహిస్తారు. (ఇ) శత్రు కార్యకలాపాల కారణంగా శాంతిభద్రతల పరిస్థితి చెదిరినంత కాలం, పరివర్తన కాలంలో శాంతిభద్రతలకు సంబంధించి గవర్నరుకు ప్రత్యేక బాధ్యత ఉంటుంది. ఈ ప్రత్యేక బాధ్యతను నిర్వర్తించడంలో గవర్నరు, మంత్రిత్వ శాఖతో సంప్రదించిన తరువాత, తన వ్యక్తిగత వివేచనతో నిర్ణయాలు తీసుకుంటారు. సాధారణ పరిస్థితులు తిరిగి వచ్చినప్పుడు గవర్నరుకు ఈ ప్రత్యేక బాధ్యత ఆగిపోతుంది.
4. మంత్రుల మండలి: (ఈ) గవర్నరు తన విధులను నిర్వర్తించడంలో సహాయపడటానికి, సలహా ఇవ్వడానికి ముఖ్యమంత్రి అధిపతిగా ఉన్న మంత్రుల మండలి ఉంటుంది. (ఉ)మంత్రుల మండలి నాగా శాసనసభకు బాధ్యత వహిస్తుంది.
5. శాసనసభ: వివిధ తెగలకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తూ ఎన్నికైన, నామినేట్ చేయబడిన సభ్యులతో కూడిన శాసనసభను ఏర్పాటు చేస్తారు. (ప్రజాస్వామ్య ప్రాతిపదికన ప్రాతినిధ్య సూత్రాలను పరిశీలించడానికి, నిర్ణయించడానికి నిపుణులతో కూడిన సంస్థను ఏర్పాటు చేయవచ్చు).
6. పార్లమెంటులో ప్రాతినిధ్యం: ఎన్నికైన ఇద్దరు సభ్యులు పార్లమెంటులో - లోక్‌సభకు ఒకరు, రాజ్యసభకు మరొకరు - నాగాలాండ్కు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తారు.
7. పార్లమెంటు చట్టాలు: నాగాలాండ్ శాసనసభ మెజారిటీ ఓటు ద్వారా ప్రత్యేకంగా వర్తింపజేస్తే తప్ప, ఈ క్రింది నిబంధనలను ప్రభావితం చేసే కేంద్ర పార్లమెంటు ఆమోదించిన ఏ చట్టం లేదా చట్టం నాగాలాండ్లో చట్టపరమైన శక్తిని కలిగి ఉండవు. (ఎ) నాగా మతాచారాలు, సాంఘికాచారాలు (బి) సంప్రదాయిక చట్టాలు, పద్ధతులు (సి) నాగా సంప్రదాయాల చట్టానికి సంబంధించిన సివిల్, క్రిమినల్ న్యాయం. నాగా హిల్స్ జిల్లాలో చట్టం, పోలీసు పరిపాలన నిబంధనలలో అందించిన విధంగా పౌర నేర న్యాయ పరిపాలనకు సంబంధించిన ప్రస్తుత చట్టం అమలులో కొనసాగుతుంది. (డి) చట్టం దాని వనరుల యాజమాన్యం బదిలీ.
8. స్థానిక స్వయం-పాలన ప్రభుత్వం: ప్రతి తెగకు సంబంధిత తెగలు, ప్రాంతాలకు సంబంధించిన విషయాలను పరిష్కరించడానికి ఈ క్రింది విభాగాలు, పరిపాలనా స్థానిక సంస్థలు ఉండాలి: (a) గ్రామ మండలి (b) శ్రేణి మండలి (c) గిరిజన మండలి. ఆచారబద్ధమైన చట్టాలు, ఉపయోగాల ఉల్లంఘనలకు సంబంధించిన వివాదాలు కేసులను కూడా కౌన్సిల్ పరిష్కరిస్తుంది.
9. న్యాయ పరిపాలన: (a) పౌర, నేర న్యాయ పరిపాలనకు సంబంధించి ప్రస్తుత వ్యవస్థ కొనసాగుతుంది. (బి) అప్పీలేట్ కోర్టులు: (1) జిల్లా కోర్టు-కమ్-సెషన్స్ కోర్టు (ప్రతి జిల్లాకు) హైకోర్టు, భారత సుప్రీంకోర్టు (2) నాగా ట్రిబ్యునల్ (నాగాలాండ్ మొత్తానికి) ఆచార చట్టం ప్రకారం నిర్ణయించిన కేసులకు సంబంధించి.
10. టుయెన్సాంగ్ జిల్లా పరిపాలన: (ఎ) నాగాలాండ్లోని ఇతర ప్రాంతాలలో మెరుగైన పరిపాలన వ్యవస్థలో గిరిజనులు మరింత బాధ్యత వహించగల సామర్థ్యం పొందేంత వరకు, గవర్నరు 10 సంవత్సరాల పాటు టుయెన్సంగ్ జిల్లా పరిపాలనను కొనసాగిస్తారు. (బి) ఇంకా, టుయెన్సాంగ్ జిల్లాలోని అన్ని తెగల ప్రతినిధులచే టుయెన్సంగ్ జిల్లాకు ప్రాంతీయ మండలిని ఏర్పాటు చేయాలి. గవర్నర్ ప్రాంతీయ మండలికి కూడా ప్రతినిధిని నామినేట్ చేయవచ్చు. ప్రాంతీయ మండలి తుయెన్సాంగ్ జిల్లాకు ప్రాతినిధ్యం వహించడానికి నాగా శాసనసభ, సభ్యుడిని ఎన్నుకుంటుంది. (సి) ప్రాంతీయ మండలి ముందుకు వచ్చిన తరువాత, ప్రజలు అటువంటి సంస్థలను స్థాపించగల సామర్థ్యం ఉందని భావించే ప్రాంతాలలో వివిధ మండలులు, కోర్టులను ప్రారంభించడానికి చర్యలు తీసుకోవాలి. (డి)ఇంకా, ప్రాంతీయ మండలి ప్రత్యేకంగా సిఫారసు చేస్తేతప్ప, శాసనసభ ఆమోదించిన ఏ చట్టం లేదా చట్టం తుయెన్సాంగ్ జిల్లాకు వర్తించదు. (ఇ) ఇంకా, ప్రాంతీయ మండలి అవసరమైన చోట తుయెన్సాంగ్ జిల్లాలోని వివిధ మండలులు గిరిజన న్యాయస్థానాల పనిని పర్యవేక్షించి, మార్గనిర్దేశం చేసి, స్థానిక అధికారులను దాని ఛైర్మన్లుగా వ్యవహరించడానికి నియమిస్తుంది. (ఎఫ్)ఇంకా, మిశ్రమ జనాభా నివసించే లేదా ఏ నిర్దిష్ట గిరిజన మండలికి అనుబంధంగా ఉండాలని ఇంకా నిర్ణయించని ప్రాంతాల మండలి ప్రస్తుతానికి నేరుగా ప్రాంతీయ మండలి క్రింద ఉండాలి. పదేళ్ల చివరిలో పరిస్థితిని సమీక్షించి, ప్రజలు కోరుకుంటే ఆ వ్యవధిని మరింత పొడిగిస్తారు.
11. భారత ప్రభుత్వం నుండి ఆర్థిక సహాయం నాగాలాండ్ ఆదాయానికి అనుబంధంగా ఉండటానికి, నాగాలాండ్ ఏకీకృత నిధి నుండి భారత ప్రభుత్వం చెల్లించాల్సిన అవసరం ఉంటుంది. పరిపాలన ఖర్చును తీర్చడానికి గ్రాంట్-ఇన్-ఎయిడ్ అవసరం ఉంటుంది. పైన పేర్కొన్న నిధుల ప్రతిపాదనలను నాగాలాండ్ ప్రభుత్వం తయారు చేసి, వాటి ఆమోదం కోసం భారత ప్రభుత్వానికి సమర్పించాలి. భారత ప్రభుత్వం అందుబాటులో ఉంచిన నిధులను అవి ఆమోదించబడిన ప్రయోజనాల కోసం ఖర్చు చేసేలా చూడటం ప్రభుత్వ బాధ్యత.
12. అటవీ ప్రాంతాల ఏకీకరణ:: ప్రతినిధుల బృందం ఈ క్రింది విషయాలను రికార్డు జేసింది: "నాగా ప్రతినిధుల బృందం రిజర్వ్ అడవులను, నాగాలు నివసించే పరిసర ప్రాంతాలను చేర్చడం గురించి చర్చించింది. వాటిని రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 3. 4 ల లోని నిబంధనలను అనుసరించి, ఒక రాష్ట్రం నుండి మరొక రాష్ట్రానికి వాటిని బదిలీ చేసే విధానాన్ని సూచించింది".
13. సమీప నాగా ప్రాంతాల ఏకీకరణ: ఈ క్రింది వాటిని నమోదు చేయాలని ప్రతినిధి బృందం కోరింది: "ఒకదానికొకటి ఆనుకుని ఉండే సమీప ప్రాంతాల్లో నివసించే ఇతర నాగాలు కొత్త రాష్ట్రంలో చేరడానికి వీలు కల్పించాలని నాగా నాయకులు అభిప్రాయాన్ని వ్యక్తం చేశారు. ఏ రాష్ట్రంలోనైనా విస్తీర్ణాన్ని పెంచే అంశంపై రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 3, 4 లు ఉన్నాయని భారత ప్రభుత్వం తరపున వారికి సూచించబడింది. అయితే ఈ దశలో భారత ప్రభుత్వం ఈ విషయంలో ఏమీ చెప్పకాలదు".
14. ప్రత్యేక నాగా రెజిమెంట్ ఏర్పాటు: నాగా ప్రజలు భారత రక్షణ దళాలలో పూర్తి పాత్ర పోషించాలనే వారి కోరికను నెరవేర్చడానికి, ప్రత్యేక నాగా రెజిమెంటును ఏర్పాటు చేయాలనే కోరికను సక్రమంగా పరిశీలించాలి.
15. పరివర్తన కాలం: భారత ప్రభుత్వంతో రాజకీయ పరిష్కారం కుదిరిన తరువాత, భారత ప్రభుత్వం ఆ నిర్ణయాన్ని అమలు చేయడానికి అవసరమైన రాజ్యాంగ సవరణ కోసం ఒక బిల్లును సిద్ధం చేస్తుంది. పార్లమెంటుకు సమర్పించే ముందు ముసాయిదా బిల్లును ఎన్పిసి ప్రతినిధులకు చూపిస్తారు. (బి) పరివర్తన కాలంలో నాగాలాండ్ పరిపాలనలో గవర్నరుకు సలహా ఇవ్వడానికి ప్రతి తెగ నుండి ఎన్నికైన ప్రతినిధులతో ఒక తాత్కాలిక సంస్థను ఏర్పాటు చేస్తారు. తాత్కాలిక సభ సభ్యుల పదవీకాలం 3 (మూడు) సంవత్సరాలు ఉంటుంది.
16. ఇన్నర్ లైన్ రెగ్యులేషన్: బెంగాల్ ఈస్టర్న్ ఫ్రాంటియర్ రెగ్యులేషన్, 1973లో పొందుపరచబడిన నియమాలు నాగాలాండ్లో అమలులో ఉంటాయి.[3]
మూలాలు
మార్చు- ↑ "the formation of Naga people's convention and the signing of 16th point agreement - Eastern Mirror". easternmirrornagaland.com. March 24, 2024.
- ↑ "Article 371(A) is the soul of 16-Point Agreement: Dr. SC Jamir - The Nagaland Post". nagalandpage.com. March 24, 2024. Archived from the original on 2024-03-24. Retrieved 2024-07-15.
- ↑ "The 16 Point Agreement between the Government of India and the. Naga People's Convention. 26 July 1960.- unpeacemaker". peacemaker.un.org. March 24, 2024.