అవశేషావయవము
చాలా జంతువులలో కొన్ని అవయవాలు నిరుపయోగంగా ఉంటాయి. ఆ జీవులతో సన్నిహిత సంబంధం ఉన్న మరికొన్ని జీవులలో ఈ అంగాలు బాగా అభివృద్ధి చెంది ఉపయోగకరంగా ఉంటాయి. క్షీణించి నిరుపయోగంగా ఉన్న అలాంటి అవయవాలను అవశేషావయవాలు (Vestigial organs) అంటారు. ఆ అవయవాలు ఒకప్పుడు ఆయా జీవుల పూర్వీకులలో ఉపయోగకరంగా ఉండేవని శాస్త్రజ్ఞుల అభిప్రాయం.
చరిత్ర
మార్చుఅవశేషావయవాలు అంటే శరీరంలోని అవయవాలు, కణజాలాలు లేదా కణాలు, అవి లక్షణం యొక్క పూర్వీకుల రూపంలో ఉన్న విధంగా పనిచేయవు. ఇది పరిణామం యొక్క ప్రామాణీకరణ.ప్రోటీన్లలో మార్పుకు కారణమయ్యే జన్యు పరివర్తన కారణంగా ఇటువంటి నిర్మాణం తలెత్తుతుంది. ఈ పరివర్తన చెందిన ప్రోటీన్లు అవశేషావయవాలు(వెస్టిజియల్) ఈ పరివర్తన చెందిన ప్రోటీన్లు నిర్మాణాలు ఏర్పడతాయి. జనాభాలో, అటువంటి నిర్మాణాల సంభవించడం తగినంత ప్రయోజనకరంగా ఉంటే పెరుగుతుంది. ఉదాహరణకు, పాములు వెనుక కాళ్ళు (బోయాస్) కలిగి ఉన్న కొన్ని పాములను మినహాయించి కాళ్ళు లేనందున అవి జారిపోతాయి. మానవులలో, అనుబంధం ఒక వెస్టిజియల్ అవయవానికి మంచి ఉదాహరణ. పని చేయని ఈ అవయవం చివరికి క్షీణిస్తుంది, పరిమాణంలో కుదించడం చివరికి కనుమరుగవుతుంది.వారి స్వరూప లక్షణాలకు సంబంధించి వారి సహచరులతో సారూప్యతలను గీయడం ద్వారా ఆవశేషావయవాలు పరిశీలించాలి. ఇది బహిర్గతం యొక్క వివిధ ప్రక్రియల ద్వారా సంభవిస్తుంది, వాటిలో ఒకటి దాని పరిసరాలకు అనుగుణంగా సానుకూల ఎంపిక ఒత్తిళ్లకు లోబడి ఉండని.లక్షణం యొక్క పనితీరును కోల్పోవడం.వెస్టిజియల్ అవయవాలు అర్ధం ఆధారంగా అర్ధం నుండి అనుకూలంగా ఉంటాయి. తక్కువ లేదా ప్రయోజనం లేని కొన్ని నిర్మాణాలు, జన్యు ప్రవాహం లేదా ఎంపిక ఒత్తిళ్ల యొక్క పరిణామాలను నివారించడానికి కొంత కాలానికి క్షీణిస్తాయి . అవశేషావయవాలు (వెస్టిజియల్) ఉదాహరణలు . సైనసెస్ మానవ చెంప ఎముకలు మాక్సిలరీ సైనస్‌లను కలిగి ఉంటాయి. ముఖం సైనసెస్ అని పిలువబడే గాలి పాకెట్స్ కలిగి ఉంటుంది. అవి శ్లేష్మం యొక్క పలుచని పొరతో కప్పబడి ఉంటాయి. దీనికి గణనీయమైన ఉపయోగం లేదు కాని సంక్రమణ సైనసిటిస్‌కు దారితీస్తుంది.అపెండిక్స్ఇది సాధారణంగా తెలిసిన వెస్టిజియల్ అవయవాలలో ఒకటి. ఒక చివర మూసివేయబడిన ఈ వేలు లాంటి గొట్టం వర్మిఫార్మ్ ప్రక్రియ నుండి పుడుతుంది. ప్రధాన పూర్వీకులలో, అనుబంధం సెల్యులోజ్ యొక్క జీర్ణక్రియను తీసుకువచ్చిందని నమ్ముతారు. ఈ రోజు, శాస్త్రవేత్తలు బ్యాక్టీరియా ద్వారా జీర్ణక్రియలో అనుబంధం పాత్ర పోషిస్తుందని అంచనా వేస్తున్నారు.కోకిక్స్ఇది వెన్నుపూస కాలమ్ యొక్క చివరి భాగం, కోల్పోయిన తోక యొక్క అవశేషాలను ఏర్పరుస్తుంది, దీనిని తరచుగా టెయిల్బోన్ అని పిలుస్తారు. ఇది మానవ పిండం సమయంలో గమనించబడుతుంది. ఇది ‘రీకాపిటలేషన్ సిద్ధాంతం’ యొక్క కేంద్రంగా ఏర్పడింది.జ్ఞాన దంతం బుక్కల్ కుహరంలో మూడవ సెట్ మోలార్లను ఏర్పరుస్తుంది. ఇవి గతంలో ముఖ్యమైనవి కావచ్చు (కఠినమైన ముడి ఆహారాన్ని నమలడం) , అవి ప్రవేశించలేనివి, అయినందున, ఇది నొప్పి కి కారణమవుతుంది.బాహ్య చెవిహెలిక్స్ (చెవి యొక్క బయటి అంచు) ఒక వెస్టిజియల్ నిర్మాణం. చెవిలో అభివృద్ధి చెందని కండరాలు చెవుల కదలికను తీసుకురావడానికి మనకు అసమర్థతను కలిగిస్తాయి. డార్విన్ యొక్క ట్యూబర్‌కిల్ అనేది చెవి ఎగువ భాగం యొక్క ఒక వెస్టిజియల్ లక్షణం.మెంబ్రేన్ నిక్టిటేటింగ్కొన్ని జంతువులలో కనిపించే మూడవ కనురెప్పను నిక్టిటేటింగ్ మెమ్బ్రేన్, ఇది కళ్ళను రక్షించి, తేమగా ఉంచుతుంది , దృష్టికి సహాయపడుతుంది. మానవులలో, దీనిని ప్లికా సెమిలునారిస్ భర్తీ చేస్తారు.టాన్సిల్స్టాన్సిల్స్ మానవ శరీరంలో వెస్టిజియల్ అవయవాలుగా ఉంటాయి. ఇవి రక్షణ యొక్క మొదటి వరుసగా పనిచేస్తాయి, శరీరాన్ని పీల్చే లేదా తీసుకునే హానికరమైన సూక్ష్మజీవుల నుండి శరీరాన్ని రక్షిస్తాయి [1][2] [3] .
ఉదాహరణలు
మార్చు- మానవులు: మానవ శరీరము 'అవశేషాల ప్రదర్శనశాల' అని విల్డన్ షీమ్ శాస్త్రవేత్త అభివర్ణించాడు. ఉదా.: ఉండుకము, నేత్రావరణ పటలం, జ్ఞాన దంతాలు, పురుషులలో చూషకాలు, అనుత్రికం, చెవిడొప్పను కదిల్చే కండరాలు, స్త్రీలలో గుహ్యాంగాంకురం, క్షీణించిన రదనికలు.
- పక్షులు: కివి లాంటి ఎగరలేని పక్షులలో క్షీణించిన రెక్కలు.
- గుర్రం: కాలులో క్షీణించిన స్ప్లింట్ ఎముక.
- కొండచిలువ: క్షీణించిన చరమాంగాలు, ఖఠివలయం.
మూలాలు
మార్చు- ↑ "Vestigial Organs - Definition And List Of Vestigial Organs". BYJUS (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-11-11.
- ↑ "name alll the 180 vestigial organs in humans - Brainly.in". brainly.in (in Indian English). Retrieved 2020-11-11.
- ↑ ""Vestigial" Organs". Answers in Genesis (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-11-11.