గోలు
గోలు అనేది శరదృతువులో శ్రీలంక ప్రజలు జరువుకునే బొమ్మల పండుగ, ముఖ్యంగా నవరాత్రి (దసరా) పండుగ సమయంలో బొమ్మల పండుగ ప్రదర్శన జరుగుతుంది. ఈ ప్రదర్శనలు సాధారణ నేపథ్యంగా ఉంటాయి, హిందూ గ్రంథం నుండి కోర్టు జీవితం, వివాహాలు, రోజువారీ దృశ్యాలు, చిన్న వంటగది పాత్రలు, చిన్న అమ్మాయి ఆడుకునే ఏదైనా పురాణాన్ని వివరిస్తాయి. వాటిని కోలు, గొంబే హబ్బ, బొమ్మై కొలు లేదా బొమ్మల కొలువు అని కూడా అంటారు.[1][2][3]
| బొమ్మల కొలువు | |
|---|---|
 దసరా బొమ్మల ఏర్పాటు | |
| జరుపుకొనేవారు | తమిళనాడు, ఆంధ్రప్రదేశ్, కర్ణాటక నివాసితులు |
| రకం | హిందూ |
| ప్రారంభం | మహాలయ |
| ముగింపు | విజయదశమి |
| ఉత్సవాలు | నవరాత్రులు |
| వేడుకలు | బొమ్మలు, కుటుంబ సందర్శనలతో కథ చెప్పడం |
| సంబంధిత పండుగ | నవరాత్రి |
గోలు డిస్‌ప్లేలో ప్రదర్శించబడే ప్రతి వస్తువును కొన్నిసార్లు గోలు బొమ్మ లేదా తత్సమానం అంటారు. వీటిని సాధారణంగా గ్రామీణ కళాకారులు మట్టి, చెక్క వస్తువులతో తయారు చేస్తారు, తర్వాత ప్రకాశవంతంగా పెయింట్ చేస్తారు. ఒక కథను చెప్పడానికి అవి సాధారణంగా బేసి సంఖ్యలో శ్రేణులు అమర్చబడి ఉంటాయి. కుటుంబం, స్నేహితుల మధ్య ఊహించిన వివాహం వంటి పరిణామాలతో పాటుగా దేవతకు సంబంధించిన ఇతివృత్తాలు సర్వసాధారణం. గోలు ప్రదర్శన సీజన్‌లో, కుటుంబాలు గోలు ప్రదర్శనను వీక్షించడానికి, చిట్-చాట్ చేయడానికి, పండుగ ఆహారాన్ని పంచుకోవడానికి, కొన్నిసార్లు సంగీతం ప్లే చేయడానికి లేదా కలిసి భక్తిగీతాలు పాడేందుకు బహుమతులతో ఒకరినొకరు సందర్శించుకుంటారు. మీనాక్షి ఆలయం వంటి ప్రధాన హిందూ దేవాలయాలు ప్రతి సంవత్సరం నవరాత్రి కోసం విస్తృతమైన గోలు ప్రదర్శనలను ఏర్పాటు చేస్తాయి.[4][5]
వ్యుత్పత్తి శాస్త్రం
మార్చుతమిళంలో బొమ్మై కొలు అంటే బొమ్మల అలంకరణ అని అర్థం. తెలుగులో బొమ్మల కొలువు అంటే బొమ్మల కోర్ట్, గొంబే హబ్బ అంటే కన్నడలో బొమ్మల పండుగ అని అర్థం. ఇది వార్షిక దసరా-విజయదశమి హిందూ పండుగలో ఒక భాగం, ఇక్కడ యువతులు, మహిళలు నవరాత్రి సమయంలో తమిళ, కన్నడ, తెలుగు గృహాలలో సరస్వతి, పార్వతి, లక్ష్మీ దేవతల దివ్య సన్నిధితో పాటు బొమ్మలు, రోజువారీ దృశ్యాలను ప్రదర్శిస్తారు.
వివరణ
మార్చునవరాత్రి మొదటి రోజున, గణపతి పూజ తరువాత, సరస్వతీ, పార్వతి, లక్ష్మి దేవతలకు స్వాగతించే ఆచారాన్ని కలిపి ఆహ్వనం అని పిలుస్తారు, దీనిని ఒక శుభ సమయంలో కుటుంబంలోని వృద్ధ పురుషులు లేదా ఆడవారు నిర్వహిస్తారు. దీని తర్వాత కొలు (లేదా పాడి) (సాధారణంగా 3, 5, 7, 9, లేదా 11) బేసి-సంఖ్యల అరల రాక్‌ని నిర్మించడం ద్వారా చెక్క పలకలను ఉపయోగించి ఏర్పాటు చేస్తారు. కొలువును బట్టతో కప్పిన తర్వాత దానిని వివిధ బొమ్మలతో వాటి పరిమాణాన్ని బట్టి అలంకరించబడుతుంది, పైభాగంలో దేవతలు ఉంటాయి.
1950ల ప్రారంభంలో బొమ్మల కొలువు ప్రదర్శన
మార్చుసాయంత్రాలలో, కొలువు ప్రదర్శనలను వీక్షించడానికి పొరుగున ఉన్న మహిళలు ఒకరినొకరు తమ ఇళ్లను సందర్శించమని ఆహ్వానిస్తారు; వారు బహుమతులు, స్వీట్లను కూడా అందిపుచ్చుకుంటారు. అలంకరించబడిన రంగోలి మధ్యలో దీపం వెలిగిస్తారు, భక్తి గీతాలు, శ్లోకాలు పఠిస్తారు. పూజ చేసిన తరువాత, తయారు చేసిన ఆహార పదార్థాలను అమ్మవారికి, తరువాత అతిథులకు నైవేద్యంగా పెడతారు.
9వ రోజు సరస్వతి పూజ, జ్ఞానం, జ్ఞానోదయం దైవిక మూలమైన సరస్వతీ దేవికి ప్రత్యేక పూజలు అందించబడతాయి. పుస్తకాలు, సంగీత వాయిద్యాలను పూజలో ఉంచుతారు.
10వ రోజు, విజయదశమి, అన్నింటికంటే అత్యంత పవిత్రమైన రోజు. చెడును చివరకు మంచి నాశనం చేసిన రోజు అది. ఇది కొత్త, సంపన్నమైన ప్రారంభాన్ని సూచిస్తుంది. విజయదశమి నాడు సాయంత్రం, ప్రదర్శనలో ఉన్న బొమ్మలో ఒకదానిని ప్రతీకాత్మకంగా ఉంచుతారు, ఆ సంవత్సరపు నవరాత్రి గోలు ముగింపుకు గుర్తుగా కలశాన్ని ఉత్తరం వైపుకు కొద్దిగా కదిలిస్తారు. వారికి కృతజ్ఞతలు తెలుపుతూ ప్రార్థనలు అందజేయబడతాయి. ఆ సంవత్సరం కొలువును విజయవంతంగా పూర్తి చేసినందుకు, వచ్చే ఏడాది విజయవంతం కావాలనే ఆశతో ప్రభువు ఆ తర్వాత కొలును విడదీసి, వచ్చే ఏడాదికి ప్యాక్ అప్ చేస్తాడు.
ప్రాముఖ్యత
మార్చుభారతదేశంలోని వ్యవసాయం, హస్తకళల వృత్తులతో కొలుకు ముఖ్యమైన సంబంధం ఉంది. పండుగ ఆర్థిక అంశంతో పాటు, సాంఘికీకరణకు ఇది ఒక ముఖ్యమైన సందర్భం. ఈ సీజన్‌లో దక్షిణ భారతదేశంలోని బంధువులు, స్నేహితులు ఒకరి ఇళ్లకు మరొకరు వెళ్లడం అలవాటు చేసుకుంటారు. ఇది మహిళలకు సృజనాత్మక వ్యక్తీకరణను ప్రోత్సహించే ఒక ముఖ్యమైన సందర్భం.[4][6]
మూలాలు
మార్చు- ↑ Unique, artistic, creative: Kolu plans, The Hindu (6 October 2012)
- ↑ Peter J. Claus; Sarah Diamond; Margaret Ann Mills (2003). South Asian Folklore: An Encyclopedia : Afghanistan, Bangladesh, India, Nepal, Pakistan, Sri Lanka. Taylor & Francis. pp. 443–444. ISBN 978-0-415-93919-5.
- ↑ Nikki Bado-Fralick; Rebecca Sachs Norris (2010). Toying with God: The World of Religious Games and Dolls. Baylor University Press. pp. 35–36. ISBN 978-1-60258-181-4.
- ↑ 4.0 4.1 Philippe Bornet; Maya Burger (2012). Religions in Play: Games, Rituals, and Virtual Worlds. Theologischer Verlag Zürich. pp. 188–194. ISBN 978-3-290-22010-5.
- ↑ Vasudha Narayanan (2015). Knut A. Jacobsen (ed.). Routledge Handbook of Contemporary India. Routledge. p. 342. ISBN 978-1-317-40358-6.
- ↑ Vasudha Narayanan (2015). Knut A. Jacobsen (ed.). Routledge Handbook of Contemporary India. Routledge. pp. 341–342. ISBN 978-1-317-40358-6.