తబలా

తబలా
Percussion instrument
వర్గీకరణ	భారతదేశంలోని చర్మ వాయిద్యం
Playing range
	Bolt tuned or rope tuned with dowels and hammer
Related instruments
	Pakhavaj, Mridangam, Khol

తబలా లేదా తబ్లా (ఆంగ్లం :The tabla) (హిందీ: तबला, তবলা, ఉర్దూ: تبلہ తబ్లా) భారత శాస్త్రీయ సంగీతానికి చెందిన ఒక వాయిద్యము. ఈ వాయిద్యము భారత ఉపఖండంలో ప్రఖ్యాతి గాంచినది. ప్రత్యేకంగా హిందుస్థానీ సంగీతం లో ప్రత్యేక స్థానం కలిగివున్నది. వీటిని రెండు చేతులతో వాయిస్తారు. తబలా ఆవిష్కరణ భారతదేశంలో కనుగొనబడింది. భారతదేశంలో మహారాష్ట్రలోని భాజ గుహలలో చెక్కడం తిరిగి క్రీ.పూ. 200 నాటి, తబలా, ఒక నృత్య ప్రదర్శన మరొక స్త్రీ ఆడుతున్న ఒక మహిళ చూపిస్తుంది. Taals భారతదేశంలో వేదం లేదా ఉపనిషత్తు యుగాల నుండి అభివృద్ధి చేసింది. ఫలితంగా పుష్కర్ ఉనికి కూడా Pakhawaj ముందు కాలం ఉంది. ఇది తబలా పోలి ఒక పరికరం చాలా ముందు మనుగడలో ఉంది అని చాలా అవకాశం ఉంది. Bhaje గుహలలో శిల్పాలు దొరకలేదు స్థిరంగా రుజువు, ఇది ఆ తబలా ఒక భారతీయ ఆవిష్కరణ అని పేర్కొంది చేయవచ్చు. అన్ని భారతదేశం పైగా దేవాలయాలు న తబలా అనేక ఇతర చెక్కడం ఉన్నాయి. ఉదాహరణకు కర్నాటకలో హొయసల దేవాలయంలో 12 వ శతాబ్దం శిల్పం, భారతదేశం తబలా వాయించిన మహిళ చూపిస్తుంది.

వ్యుత్పత్తి

హిందుస్థానీ సంగీతము, తబలా

తబలాకు దాని పేరు అరబ్బీ భాషా పదమైన తబ్ల్ అనగా 'డ్రమ్' నుండి ఉద్భవించినది.^[1]

200 BC carvings from at Bhaje caves, Maharashtra, India showing a woman playing Tabla and another dancer performing.

నిర్మాణం

ఈ వాయిద్యం చేతితో వాయించే ఒక జత డ్రమ్ములు కలిగివుంటుంది. ఈ డ్రమ్ములు చెక్క (కలప) చే తయారు చేయబడి, పైభాగం గొర్రె తోలుతో తయారు చేయబడి వుంటుంది. ఈ రెండు డ్రమ్ములు వేరు వేరు సైజులలో వుంటాయి. వీటిని నేలమీద కుదురు పై పెట్టి చేతులతో వాయిస్తారు. వీటి శబ్దం అతి మధురంగా వుంటుంది.

హరికథలో తబలా వాయిస్తున్న కళాకారుడు. మొగరాల గ్రామం

దస్త్రం:Harmonium ,Tabla playing.jpg

హార్మోనియం, తబ్లా ఆడుతున్నారు

తబలా పదజాలము

ఉస్తాద్ - తబలా వాయించుటలో ఒక "ఘరానా" లేదా "పాఠశాల"కు చెందిన పండితుడు లేదా విద్వాంసుడు.
ఘరానా - తబలా ఘరానాలు ఆరు గలవు 1. పంజాబ్ ఘరానా. 2. ఢిల్లీ ఘరానా. 3. బనారస్ ఘరానా. 4. అజ్రారా ఘరానా. 5. లక్నో ఘరారా. 6. ఫరూఖాబాద్ ఘరానా.
స్యాహీ - తబలాపై నుండే నలుపు రంగు వృత్తాకారపు మచ్చ. దీనికి "గాబ్" అని కూడా అంటారు. ఇది తబలా యొక్క శీర్ష భాగము. కొన్ని సార్లు దీనిని "ష్యానీ" అని కూడా పలుకుతారు.
కీనార్ - the outer ring of skin on the head of each of the two tabla drums. In Hindi, known as the chat.
సుర్ - The area between the gaab and the keenar. In Hindi, known as the maidan.
బోల్ - both mnemonic syllables and a series of notes produced when stroked. E.g. Na, tin, Dha, Dhin, Ge, Ke, etc.
థేకా - a standard series of bols that form the rhythmic basis of tabla accompaniment for a given tala.
రేలా - a sort of rapid drum-roll.
చుట్టా - the cushions used when placing the tabla.
బజ్ లేదా బాజ్ - a style of playing, different from the gharānā. Two main styles developed, Purbi Baj and Dilli Baj. Dilli, or Delhi, baj is the *style of bols and playing that originated in the city of Delhi. Purbi (meaning "eastern") developed in the area east of delhi. Both have different ways to play bols.
బయాన్- The left metal drum providing the bass notes in tabla.
దయాన్ - The right wooden drum providing the treble notes in tabla.
లయ్ "లయ" - tempo.
తాల్ - meter. Example: Dadra Tala, Ada Chautal, Teental, and the most common, keherwa.
విభాగ్ Section of a tabla taal where bols can be placed.
థాలి - A vibhag signified by a clap.
ఖాలి - A vibhag signified by waving of the hands.
ఘట్టా - Wooden dowels used to control the tension.

తబలా ప్రసాద్‌

తబలా ప్రసాద్‌ - ఏడు దశాబ్దాల పాటు సుమారు 1500 చిత్రాలకు తబలా అందించిన ప్రముఖ సంగీత విద్వాంసుడు. తమిళం, హిందీ, తెలుగుతో సహా దాదాపు 5 భాషల్లో దాదాపు 60,000 పాటలను కంపోజ్ చేసిన ఘనత ఆయనది. 79 ఏళ్ల ఆయన 2022 మార్చి 18న చెన్నైలో కన్నుమూశారు. ఆయనకు భార్య కృష్ణవేణి, ఓ కుమార్తె, ఇద్దరు కుమారులున్నారు.^[2]