దేవరాజ యజ్వా
దేవరాజ యజ్వా క్రీ.శ. 14వ శతాబ్దానికి చెందిన వేద నిఘంటుకారుడు. ఆయన వ్యాఖ్యానం యొక్క అసలు పేరు 'నిఘంటునిర్వచనం', ఇది సమకాలీన నిఘంటు వచన స్వభావాన్ని పరిచయం చేసే కోణం నుండి కూడా ముఖ్యమైనది. దేవరాజ యజ్వా అనే పేరు ప్రాచీన లభ్యమైన వేద నిఘంటువుకు వ్యాఖ్యాతగా గుర్తించదగినది.
జీవిత విశేషాలు
మార్చువేదంలోని సాధారణంగా కష్టమైన పదాల సమాహారాన్ని 'నిఘంటువు' అంటారు. నిఘంటు గ్రంథాల సంప్రదాయం ప్రాచీన కాలం నుండి ప్రబలంగా ఉన్నట్లు తెలుస్తోంది. ప్రస్తుతం అందుబాటులో ఉన్న నిఘంటు యాస్కుడు యొక్క నిరుక్తము ఆధారంగా వ్రాసిన రూపాలు మాత్రమే . ఈ నిఘంటు రచయిత గురించి చాలా భిన్నాభిప్రాయాలు ఉన్నాయి. కొంతమంది యాస్కుడు వైదిక నిఘంటువు యొక్క వ్యాఖ్యాతగానే కానీ సృష్టికర్త కాడు అని బావిస్తారు. అయితే ఈవిషయం స్పష్టముగా నిరూపించబడలేదు. ప్రస్తుతం అందుబాటులో ఉన్న నిరుక్తము మూడు కాండలుగా విభజించబడింది - నైఘంటుక్ కాండ, నైగమ్‌కండ, దేవతకాండ.
దేవరాజ యజ్వా యజ్ఞేశ్వరుని కుమారుడు. అతని తాత పేరు కూడా దేవరాజ్ యజ్వా అని చెబుతారు. వారి పేరు దక్షిణ భారతదేశంలోని ప్రసిద్ధ పేర్లను పోలి ఉంటుంది, ఇది వారి దక్షిణ మూలం గురించి సమాచారాన్ని అందిస్తుంది. వీరిది ఖచ్చితమైన ఏ సమయంమో ఏమిటో చెప్పడం కష్టం. ఇతను సాయణాచార్య లేదా అర్వాచిన కంటే పాతవాడు అనే దానిపై భిన్నాభిప్రాయాలు ఉన్నాయి. కొంతమంది పండితులు వాటిని సాయణాచార్యుడు కంటే తరువాత భావిస్తారు. దీనికి విరుద్ధంగా, కొన్ని ఆధారాలు ఉన్నా వాటిలో సాయాణాచార్యుడు కంటే ముందున్నాయని రుజువు చేస్తున్నాయి. బహుసా క్రీ.శ.1350 కాలానికి సరిపోతుందని కొందరి అభిప్రాయము.సాయనాచార్య ఋగ్వేదంలోని రుక్కు (1-62-3) యొక్క వివరణలో 'నిఘంటు భాష' యొక్క కొన్ని పంక్తులను ఉటంకించారు, ఇవి కొన్ని వైవిధ్యాలతో దేవరాజ్ యజ్వా యొక్క వ్యాఖ్యానంలో కూడా అందుబాటులో ఉన్నాయి. ఈ 'నిఘంటుభాష్య' దేవరాజ యజ్వా వ్యాఖ్యానంగా కనిపిస్తుంది.
దేవరాజ యజ్వా వ్యాఖ్యానం యొక్క అసలు పేరు ' నిఘంటునిర్వచనం, దీనిలో అతను నిఘంటు యొక్క ఇతర కాండల కంటే నిఘంటు కాండపై వివరణాత్మక వ్యాఖ్యానాన్ని ఇచ్చాడు. అతడే అంటాడు - 'విచారయతి దేవరాజ నైఘంటు కాండ యొక్క నిర్వచనము'. దీనిని బట్టి ఆయన తన నిర్వచనానికి పూర్తిగా సంతృప్తి చెందలేదని తెలుయుచున్నది. దేవరాజ యజ్వా, తన వ్యాఖ్యానానికి ముందుమాటలో, అమరకోశము, క్షీరస్వామి ఇంకా నిఘంటు, అనంతాచార్య మొదలైన ఇతర వ్యాఖ్యాతల గురించి ప్రస్తావించారు. అంతే కాకుండా అప్పటి నిఘంటువుల నుండి లభించిన వివిధ పాండులిపి కి సంబంధించిన రచనలను తన వ్యాఖ్యాన పరిచయంలో సాధారణ వర్ణనగా ఇవ్వటము చాలా అభినందనీయం.
దేవ్‌రాజ యజ్వా నిఘంటు యొక్క సరైన సంస్కరణను అందించడంలో ప్రయత్నాలు చేస్తున్నట్లుగా కనిపిస్తాడు, ఇది అతని క్రింది పంక్తుల నుండి స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది -
అన్యేషాం చ పాదానామస్మతకులే సమారాధ్యానస్యావిచ్ఛేదత్ భాష్య బహుషయలచతః ॥ శ సమనితాత్ బహు కోశనిరీక్షణాచ్ పథా: సవరించబడినది:.
దేవరాజ యజ్వా తన వ్యాఖ్యానంలో నిఘంటు యొక్క ప్రతి పదాన్ని వివరించాడు. అతను తరచుగా స్కందస్వామి, మాధవ మొదలైన తన పూర్వీకుల వ్యాఖ్యాతల గ్రంథాలను అందజేస్తాడు, ముఖ్యంగా వారితో విభేదాలు ఉన్న చోట.