ఒకటి: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

 

* “ఒక”కి సంక్షిప్త రూపం “ఓ”. “ఒకటీ ఓ చెలియ” అనే పాటలో “ఒకటీ” అన్నది అంకెని సూచిస్తుంది. “ఓ” అన్నది “ఒక” అనే అర్థాన్ని ఇస్తుంది.

* “ఒక” అన్నా “ఒంటి” అన్నా ఒకటే అర్థం. అందుకనే కాబోలు “ఒకటికి” అన్నా “ఒంటేలుకి” అన్నా ఒకటే.

* “ఒంటరి” అంటే ఎవరి తోటీ సాంగత్యం లేకుండా ఉన్న వాడనో, కాక పెళ్ళి కానివాడనో, నాతిగల బ్రహ్మచారి అనో అర్థం స్ఫురిస్తుంది. ఒంటరులు ఒక కులం. సైన్యంలో పదాతులని కూడ ఒంటరులు అనే అంటారు. (పదాతులు వాహనాలు లేని వారు కనుక ఒంటరులు అయేరేమో మరి!)

* “ఒకానొక” అంటే “ఏదో ఒక” అనే అర్థం స్ఫురిస్తుంది. ఒకప్పుడు అంటే ఒక వేళ,ఒక నాడు, మొదలైన అర్థాలు చెప్పుకోవచ్చు కదా. కాని “ఒక వేళ” అన్నప్పుడు “అయితే గియితే” అనే అర్థంకూడ వస్తుంది.

* “ఒండు” అంటే కన్నడంలోనే కాదు తెలుగులో కూడా “ఒకటే”. (“ఒండొరులు” అనే ప్రయోగం బట్టి).

* ఒకే కడుపున పుట్టిన వారు ఏకోదరులు. ఒకే ఒక అంకం ఉన్న నాటకాలని "ఏకాంకిక" అంటారు. ఒకే రకం పంటని సాగు చేస్తే దానిని ఏకసాయం అంటారు.

* “ఏక” సంస్కృతం అయినప్పటికీ తెలుగు వాడుకలో “ఒక” మాటల కంటే “ఏక” మాటల కంటె ఎక్కువ.

* “ఏక” కానిది “అనేక.” ఇలా “ఏక” తోక దగ్గర వచ్చే పదాలకి “ప్రత్యేక”, “తదేక” అనేవి మరొకరెండు ఉదాహరణలు.

* “ఒంటరితనం” అంటే తమ అభీష్టానికి వ్యతిరేకంగా ఏకాంతంగా ఉండడం. “ఏకాంతం” అంటే కోరుకుని ఒంటరిగా ఉండడం.

* ఒంటరిగా ఉన్న వ్యక్తిని “ఏకాకి” అని లోకులు అంటారు కాని “కావు కావు” అని అరిచే కాకులు నిజంగా ఏకాకులు కావు.

* ఒంటరిగా ఉన్న వాళ్ళని, ఒంటెద్దు బుద్ధులు ఉన్న వాళ్ళని “ఒంటి పిల్లి రాకాసి”అంటారు. “ఒంటరి ఒంటె” అని కూడ అంటారు.

* ఒంటి బ్రాహ్మణుడు మంచి శకునం కాదని ఒక మూఢ విశ్వాసం ఉంది.

* అరగంట కాని వేళలో గడియారం గంట కొడితే ఒంటిగంట అయినట్లు లెక్క.

* గణితంలో “ఏకాంతర కోణం” అన్నప్పుడు “ఏకాంతర” అంటే ఒకటి విడిచి మరొకటి అని అర్థం.

* ఒకసారి వింటే కంఠతా వచ్చే వారిని ఏకసంథాగ్రాహి అంటారు.

* ఏకాగ్రత అంటే ఒకే ఒక అంశం మీద దృష్టి నిలపడం అని ఏకగ్రీవంగా తీర్మానంచెయ్యవచ్చు. ఏకాగ్రత లేనివారు ఏకసంథాగ్రాహులు కాజాలరు.

* ఏకాహం అంటే ఒకే దినం చేసే కర్మకాండ.

* ఎకాఎకీ అంటే ఒకే దారి తీసుకుని వచ్చెయ్యడం. “ఏకాండీగా ఉన్న తాను” అన్నప్పుడు ఏక ఖండమైన బట్ట అని వివరణ.

* తెలుగులో పదినీ ఒకటినీ కలిపితే “పదునొకటి” వస్తుంది. తెలుగు పదికి ”ఒండు” కలపగా వచ్చినది “పదకొండు”. కాని సంస్కృతంలో దశనీ ఏకనీ కలిపితే “దశేక” కాదు, “ఏకాదశ” అవుతుంది. ఇది తెలుగుకీ సంస్కృతానికీ ఉన్న తేడాలలో ఒకటి.

* వ్యాకరణంలో సంధి కార్యం జరిగినప్పుడు రెండు అక్షరాల స్థానంలో ఒకేఒక అక్షరం ఆదేశంగా వస్తే దానిని ఏకాదేశ సంధి అంటారు.

* రాజనీతిలో ఏకాధిపత్యం వేరు, నిరంకుశత్వం వేరు.

 

== ఇతర భాషలనుండి వివిధ రంగాలలో వాడుక ==

* గ్రీకు భాషలో “మొనో” అంటే ఏక. అందుకనే ఏకాంతంగా బతికేవాడిని “మొనాకోస్‌” అంటారు. ఇందులోంచే “మంక్‌” అన్నమాట వచ్చింది. ఇటువంటి వారిని మనం “ఏకాకి” అనవచ్చు.

* లేటిన్‌ నుండి వచ్చిన “యూని”, గ్రీకు నుంచి వచ్చిన “మొనో” అన్న ప్రత్యయాలతో ఇంగ్లీషులో ఎన్నో మాటలు ఉన్నాయి.”యూనిట్‌, యునీక్‌, యునైట్‌, యూనిటీ, యూనివర్స్‌, మొనోపలీ” మొదలైనవి.”మోనోలిథిక్‌” అంటే ఏకశిల.

* మోనో అంటే “ఒక”. టోన్‌అంటే “స్వరం”. కనుక మోనోటోన్‌అంటే ఎగుడుదిగుళ్ళులేకుండా ఉండే ఒకే ఒక స్వరం. ఇలా ఉదాత్త అనుదాత్తాలు లేకుండా అంటే మొనోటనస్‌గా ఉండే కార్యక్రమాలు బోరుకొడతాయి.

 

 

* ఏదైనా సంఖ్యను ఒకటితో గుణిస్తే మళ్ళీ అదే సంఖ్య వస్తుంది. కనుక 1 ని గుణాకార తత్సమం "multiplicative identity" అంటారు. అందువలన సంఖ్యాసూచనా విధానంలో ఏస్థానంలోనైనా 1 "automorphic number" అవుతుంది.

* ఏదైనా సంఖ్యను ఒకటితో భాగిస్తే మళ్ళీ అదే సంఖ్య వస్తుంది.

* ధన బేసి పూర్ణాంకాలలో (positive odd integer) "1" అతి చిన్నది.

* సహజ సంఖ్యా సమితి Natural Numbers "N" 1 తో ప్రారంభమైతుంది.

* గణాంక పట్టికలనీ (statistical tables), దత్తాంశ సమితులనీ (data sets) పరిశీలించి చూస్తే సాధారణంగా ఏ సంఖ్యలో అయినా ఒక అంకె కనబడే సంభావ్యత (probability) సిద్ధాంత పరంగా 0.1 (అంటే పదింట ఒకటి) ఉండాలి. కాని ఆశ్చర్యకరమైన విషయం ఏమిటంటే ఒక సంఖ్య మొదటి స్థానంలో 1 పదింట మూడు సార్లకి పైబడి కనిపిస్తుంది. మన సామాన్య అనుభవానికి అతీతమైన ఈ దృగ్విషయాన్ని (phenomennon) [[Benford's law]] అంటారు.