ద్వీప వక్రతలు: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Content deleted Content added
ChaduvariAWB (చర్చ | రచనలు) చి AWB వాడి RETF మార్పులు చేసాను, typos fixed: ోoగ → ోంగ, వున్నాయి. → ఉన్నాయి. (2), వుంది. → ఉంది., లు తో → ల using AWB |
|||
పంక్తి 1:
[[File:Aleutian Islands.PNG|350 px|right| బేరింగ్
లోతైన సముద్ర భాగాలలో సముద్ర కందకాలకు (Oceanic Trenches) లేదా సముద్రాంతర్గత పర్వత పంక్తులకు (Oceanic Ridges) సమాంతరంగా ఒక వక్రం (arc) రూపంలో ఏర్పడిన అగ్ని పర్వత దీవులను '''ద్వీప వక్రతలు''' (Island arc) గా పిలుస్తారు. ఇవి రెండు సముద్ర పలకల అభిసరణ సరిహద్దుల వద్ద ఏర్పడతాయి. ఇవి ద్వీప సమూహం (Archipelago) లో ఒక ప్రత్యెక తరగతికి చెందినవి.▼
▲[[File:Aleutian Islands.PNG|350 px|right| బేరింగ్ సముద్రం లో ఏర్పడిన అలూషియన్ దీవులు. ఇవి అలస్కా నుంచి కంచట్కా ద్వీపకల్పం వరకూ ఒక ద్వీప వక్రతగా ఏర్పడివుంది (ఎరుపు బోర్డర్ మధ్యలో కనిపిస్తున్న భాగం)]]
▲లోతైన సముద్ర భాగాలలో సముద్ర కందకాలకు (Oceanic Trenches) లేదా సముద్రాంతర్గత పర్వత పంక్తులకు (Oceanic Ridges) సమాంతరంగా ఒక వక్రం (arc) రూపంలో ఏర్పడిన అగ్ని పర్వత దీవులను ద్వీప వక్రతలు (Island arc) గా పిలుస్తారు. ఇవి రెండు సముద్ర పలకల అభిసరణ సరిహద్దుల వద్ద ఏర్పడతాయి. ఇవి ద్వీప సమూహం (Archipelago) లో ఒక ప్రత్యెక తరగతికి చెందినవి.
==లక్షణాలు==
* ఇవి
* సాధారణంగా ఇవి అగ్నిపర్వతాలను కలిగివుంటాయి. అయితే కొన్ని మాత్రం అగ్నిపర్వతీయం కానివి (Non volcanic) కూడా వుంటాయి. ఉదాహరణకు దక్షిణ ఏజియన్ ద్వీప వక్రతకు చెందిన దీవులు అగ్నిపర్వతీయమైనవి కావు. కనుక ద్వీప వక్రతలు అగ్ని పర్వతీయ (volcanic) మైనవి లేదా అగ్ని పర్వతీయం కానివి (Non volcanic) కూడా అయి వుండవచ్చు.
* ఇవి సముద్ర మట్టం పైన కనిపించ వచ్చు లేదా సముద్ర జలాలలో మునిగి వుండవచ్చు. ఉదాహరణకు జావా దీవులకు దక్షిణంగా వున్న ద్వీప వక్రతలు సముద్రజలాలలో మునిగి కనపడతాయి. జపాన్, తైవాన్ లకు మద్యన వున్న రుక్యు (Ryukyu) దీవులు సముద్ర జలాల పైన కనిపిస్తాయి
Line 14 ⟶ 13:
[[File:Hellenic arc.png|thumb|right|మధ్యధరా సముద్రంలోని దక్షిణ ఏజియన్ దీవులు మరియు హేల్లినిక్ దీవులు]]
ఖండ మరియు సముద్ర భూభాగాలపై చాపం (arc) ఆకారంలో ఏర్పడిన అగ్నిపర్వతాలను అగ్నిపర్వత వక్రత (Volcanic arc) గా వ్యవహరిస్తారు. అంటే ఇవి ఖండ అగ్నిపర్వతాలు (Continental volcanoes) కావచ్చు లేదా సముద్ర అగ్నిపర్వతాలు (Oceanic volcanoes) కావచ్చు. సాధారణంగా సముద్ర భూతలంపై చాపం (arc) ఆకారంలో ఏర్పడిన అగ్ని పర్వతాలను ద్వీప వక్రత (Island arc) గా వ్యవహరిస్తారు. సముద్ర భూతలంపై ఏర్పడినాయి కాబట్టి ఇవి
అన్ని ద్వీప వక్రత (Island arc) లు,
ఉదాహరణకు ఆండీస్, మధ్య అమెరికా, కెనడియన్ పర్వత శృంఖలాలలో అధిక భాగం అగ్నిపర్వత వక్రత (Volcanic arc) గా పిలవబడుతుంది. కాని వాటిని ద్వీప వక్రత (Island arc) లుగా వ్యవహరించరు. కారణం అవి ఖండాలపై ఏర్పడి వున్నాయి కనుక.
అయితే సముద్ర భూతలంపై చాపం (arc) ఆకారంలో ఏర్పడిన ద్వీప వక్రత (Island arc) లు అన్నీ అగ్నిపర్వతీయమైనవి కాకపోవచ్చు.
ఉదాహరణకు మధ్యధరా సముద్రంలోని దక్షిణ ఏజియన్ దీవులు ద్వీప వక్రత (Island arc) లో భాగం అయినప్పటికీ అగ్నిపర్వతీయ మైనవి కావు. వీటికి మరింత దక్షిణంగా వున్న హేల్లినిక్ దీవులు (క్రీట్
==ద్వీప వక్రతల ఆవిర్భావం==
[[File:Oceanic-oceanic convergence Fig21oceanocean i18.gif|thumb|రెండు సముద్ర పలకల అభిసరణ సరిహద్దుల వద్ద ద్వీప వక్రతలు (6), ట్రెంచ్ (5) లు ఏర్పడుతున్నాయి. చిత్రంలో1-సముద్ర పటలం (Oceanic crust), 2-అశ్మావరణం (Lithosphere), 3- ఆస్థినో ఆవరణం (Astenosphere), 4-ఖండ పటలం (Continental crust) ]]
[[పలక విరూపణ సిద్ధాంతం|విరూపకారిక పలకల చర్య]] (Tectonic plate activity) వలన సముద్ర భూతలం మీద ద్వీప వక్రతలు ఆవిర్భవిస్తాయి. [[పలక విరూపణ సిద్ధాంతం]] ప్రకారం రెండు సముద్రపు పలకలు ఢీ కొన్నప్పుడు ఆ పలకల సరిహద్దు మండలంలో ద్వీప వక్రతలు ఏర్పడతాయి.
ద్వీప వక్రత (Island arc) లు రెండు సముద్ర పలకల అభిసరణం వల్ల ఏర్పడతాయి. సముద్ర పలకలు ఒకదానికొకటి ఎదురెదురుగా చలిస్తూ ఢీ కొన్నప్పుడు అభిసరణ సరిహద్దుల వద్ద,
మెరియానా దీవులు, కురిల్ (కుర్లీ) దీవులు, అలూషియన్ దీవులు ద్వీప వక్రతలకు చక్కని ఉదాహరణలు.
Line 34 ⟶ 33:
[[File:Sea of Okhotsk map.png|thumb|కంచట్కా ద్వీపకల్పం (రష్యా) నుండి హోక్కైడో దీవి (జపాన్) వరకూ వక్రం ఆకారంలో ఏర్పడిన కురిల్ దీవులు]]
ద్వీప వక్రతలు ఎక్కువగా పసిఫిక్ మహాసముద్రంలో విస్తరించి
ఒఖొటోస్క్ సముద్రపు పలక (Okhotsk Plate) లోనికి పసిఫిక్ సముద్ర పలక వేగంగా చొచ్చుకొనిపోయినప్పుడు కురిల్ ద్వీప వక్రతలు ఏర్పడ్డాయి. కంచట్కా ద్వీపకల్పం (రష్యా) నుండి హోక్కైడో దీవి (జపాన్) వరకూ 1300 కి.మీ. పొడుగునా 50 పైగా దీవులతో ఒక వక్రం ఆకారంలో ఏర్పడినవే ఈ కురిల్ దీవులు. ఈ దీవులకు సమాంతరంగా, సముద్ర మట్టం నుండి 10,542 మీటర్ల లోతులో 'కురిల్-కంచట్కా ట్రెంచ్' ఏర్పడింది.
పసిఫిక్ సముద్రపు పలక, మెరియానా చిన్న సముద్ర పలక లోనికి చొచ్చుకొనిపోయినపుడు అగ్నిపర్వత దీవులు ఒక చాపం (arc) ఆకారంలో మెరియానా దీవులుగా ఏర్పడ్డాయి. ఈ ద్వీప వక్రతకు సమీపంలోనే ప్రపంచంలో అతిలోతైన సముద్ర కందకం
యురేషియా పలక లోనికి ఇండో-ఆస్ట్రేలియన్ పలక చొచ్చుకొనిపోయినప్పుడు అండమాన్ సముద్రంలో ఒక చాపం ఆకారంలో అండమాన్ మరియు నికోబార్ దీవులు ఏర్పడ్డాయి. వీటికి సమీపంలో ఉత్తర జావా ట్రెంచ్ కనిపిస్తుంది.
ఉత్తర అమెరికా పలక క్రిందకు ఫసిఫిక్ పలక చొచ్చుకొనిపోయినప్పుడు అలూషియన్ దీవులు ఏర్పడ్డాయి. 14 పెద్ద మరియు చిన్న అగ్నిపర్వాతాలతో కూడి వున్న ఈ దీవులు అలస్కా ద్వీపకల్పం (యు.ఎస్.ఏ.) నుండి కంచట్కా ద్వీపకల్పం (రష్యా) వరకూ 1900 కి.మీ. పొడుగునా ఒక వక్రం ఆకారంలో
ప్యూర్టోరికో దీవి కరేబియన్ పలక-ఉత్తర అమెరికా పలక సరిహద్దుల వద్ద
==ఉదాహరణలు==
{| class="wikitable"
|-
!ద్వీప వక్రతలు (Island arc) !!దేశం!!సముద్ర ప్రాంతం!!పైభాగంలో చలించే పలక
|-
|అలూషియన్ దీవులు <br> (Aleutian Islands) ||యు.ఎస్.ఎ||బేరింగ్ సముద్రం||ఉత్తర అమెరికా పలక||ఫసిఫిక్ పలక||అలూషియన్ ట్రెంచ్||[[File:Aleuten Lage.png|100 px|అలూషియన్
|-
|కురిల్ దీవులు||రష్యా||ఒఖోటస్క్ సముద్రం
|-
|జపాన్ ద్వీప సమూహం||జపాన్||జపాన్ సముద్రం||ఉత్తర అమెరికా
|-
|రుక్యు దీవులు <br> (Ryukyu Islands) ||జపాన్||తూర్పు చైనా
|-
|ఫిలిప్పైన్ దీవులు||ఫిలిప్పైన్స్||దక్షిణ చైనా
|-
|సుందా దీవులు <br> (Sunda Islands) ||ఇండోనేసియా||జావా సముద్రం.
|-
|అండమాన్ మరియు నికోబార్ దీవులు||భారతదేశం||అండమాన్ సముద్రం||యురేషియా పలక||ఇండో-ఆస్ట్రేలియన్ పలక||ఉత్తర జావా
|-
|ఇజూ దీవులు మరియు బొనిన్ దీవులు <br> (Izu Islands and Bonin Islands) ||జపాన్||ఉత్తర పసిఫిక్
|-
|మెరియానా దీవులు||యు.ఎస్.ఎ||పశ్చిమ పసిఫిక్
|-
|బిస్మార్క్ ద్వీప సమూహం||పాపువా న్యూ
|-
|సాల్మన్ దీవులు||సాల్మన్ దీవులు||దక్షిణ పసిఫిక్
|-
|న్యూ హేబ్రిడ్స్ దీవులు <br> (New Hebrides) ||వాన్వాటు (Vanuatu) ||దక్షిణ పసిఫిక్
|-
|టోంగా దీవులు||టోంగా||దక్షిణ పసిఫిక్
|-
|హెల్లినిక్ లేదా ఏజియన్ ద్వీప వక్రత <br> (Aegean or Hellenic arc) ||గ్రీస్||ఏజియన్ సముద్రం||ఏజియన్ సముద్ర పలక
|-
|దక్షిణ ఏజియన్ అగ్నిపర్వత వక్రత <br> (South Aegean Volcanic Arc) ||గ్రీస్||ఏజియన్ సముద్రం||ఏజియన్ సముద్ర పలక
|-
|ఏంటిల్లస్ దీవులు (Antilles) ||||కరేబియన్ సముద్రం||కరేబియన్ పలక||ఉత్తర అమెరికా
|-
|దక్షిణ సాండ్ విచ్ దీవులు||బ్రిటన్||స్కాటియా సముద్రం
|}
Line 92 ⟶ 91:
==మూలాలు==
* Island Arcs: Japan and Its Environs - A. Sugimura, S. Uyeda - Elsevier Scientific Publishing Company, online edition 2013, ISBN 9781483256931 [https://www.amazon.in/Island-Arcs-Japan-Its-Environs-ebook/dp/B01M1BHNGW]
* Plate tectonics and crustal evolution, Condie, K.C. (1997). (4th ed), ISBN 978-0-7506-3386-4
* Encyclopedia of Islands, Rosemary G. Gillespie, D. A. Clague, University of California Press, [http://www.ucpress.edu/ebook.php?isbn=9780520943728], ISBN
* Majid Husain (2002) Fundamentas of Physical Geography (2nd ed)
Line 102 ⟶ 101:
* ISLAND ARC AND TRENCH, [https://www.utdallas.edu/~pujana/oceans/island.html]
* island arcs, [http://www.virtualuppermantle.info/IslandArcs.htm]
* Plate Tectonics: The Mechanism [http://www.ucmp.berkeley.edu/geology/tecmech.html]
* [http://snobear.colorado.edu/Markw/Mountains/03/week3.html Map of tectonic plates]
|