వ్యాసం (సాహిత్య ప్రక్రియ): కూర్పుల మధ్య తేడాలు

ఒక విషయాన్ని వివరంగా విస్తరించి రాయటమే '''వ్యాసం.''' తెలుగు సాహిత్య చరిత్రలో [[వ్యాసాలు|వ్యాసా]]లకు (Essays) ముఖ్య స్థానం ఉంది.

ఆంగ్లంలో వచ్చిన వ్యాసాల ఆధారంగా [[తెలుగు]] రచయితలు కూడా వ్యాసాలను రాశారురాసారు. ఇందులో [[సాక్షి]] వ్యాసాలు, వదరుబోతు వ్యాసాలు ప్రాముఖ్యతను సంతరించుకున్నాయి. వ్యాస రచన జ్ఞానానికి, సృజనశక్తికి, తార్కికతకు అద్దం పడుతుంది.ఇతర మాధ్యమాలలో కార్యక్రమాల రూపకల్పనకు కూడా మూలం వ్యాసం రచన మెళకువలు ఉపయోగపడ్తాయి.వ్యాసం అనేది ఫ్రెంచ్ భాషలో పుట్టింది.మాంటేన్ అనేవ్యక్తి [[ఫ్రెంచి భాష|ఫ్రెంచ్ భాష]]<nowiki/>లో వ్యాసం ప్రారంభించాడు.ఆంగ్లంలో వ్యాసాన్ని ప్రారంభించిన వ్యక్తి ప్రాన్శిస్ బేకన్. తెలుగులో వ్యాసరచనను ప్రారంభించిన వ్యక్తి ''[[స్వామినేని ముద్దు నర్సింహంనాయుడు]]. తెలుగు లో వ్యాసరచనను ప్రారంభించిన సంవత్సరం 1842. హితవాది పత్రికలో వ్యాసాన్ని ప్రారంభించారు. స్వామినేని వారు వ్యాసానికి పెట్టిన పేరు ప్రమేయం.ఈ ప్రమేయం సంకలనమే ''హితసూచిని'.ఆధునిక ప్రక్రియలలో తొలుత ఆవిర్భవించిన ప్రక్రియ వ్యాసం.

ఉపన్యాసముఉపన్యాసం,సంగ్రహముసంగ్రహం,ప్రమేయముప్రమేయం అనే పేర్లు అనంతరం 20వ [[శతాబ్దము|శతాబ్దం]]లో వ్యాసం అనే పేరు స్థిరపడింది.వ్యాసాలు అధికంగా రచించినదిరచించింది కందుకూరు వీరేశలింగంపంతులు. తొలితెలుగు వ్యాసరచియిత్రివ్యాసరచయిత్రి పోతం జానకమ్మ.1880లో ఆంధ్రభాష సంజీవని పత్రికలో రాసారు.మొట్టమొదటి సారిగా వైజ్ఞానిక వ్యాసాలు రచించినవారు ఆచంటవేంకటరాయఆచంట వేంకటరాయ సాంఖ్యాయనమ్మ.

;వ్యాసములోవ్యాసంలో భాగాలు ;

ప్రారంభం వైవిధ్యంగా వుండాలి. మంచి సూక్తులు, గొప్ప వ్యక్తుల ప్రవచనాలు, చమత్కారాలు, [[కవిత]]లోని ముఖ్యమైన పంక్తులు వాడవచ్చు.

దీనిలో విషయ సందర్భాన్ని, ఇప్పటివరకుతెలిసిన సంగతులను క్లుప్తంగా సమీక్షించాలి. [[వ్యాసము]]లోవ్యాసంలో ముఖ్యాంశాలను క్లుప్తంగా, వ్యాసా భాగాలను పరిచయంచేయాలి. విషయం కొత్తగా అనిపించినవారికి, ఇది చదివితే మిగతా వ్యాసమువ్యాసం అర్థం అవడానికి సులువువతుంది.

వాడుక భాషలో, సాధ్యమైనంతవరకుభాషాసాధ్యమైనంతవరకు భాషా దోషాలు రాకుండా రాయాలి. ముఖ్యంగా వ్యక్తులు, స్థలాలు, పుస్తకాల పేర్లలో తప్పులుండకూడదు.

* చ, శ, ష,‌సలో‌ స - లలో పొరపాటు పడటం .ఉదా: వేషం, శనగలు, పరీక్ష (ఒప్పు )

* సంయుక్తాక్షరాలో దోషం. ఉదా: మధ్యాహ్నం (ఒప్పు), మజ్జాన్నం (తప్పు) మద్దాన్నం (తప్పు); న్యాయం (ఒప్పు), నాయం (తప్పు)

పొడుగు వాక్యాలు వాడితే స్పష్టత లేక అర్థం చేసుకోవటం కష్టం. చిన్న వాక్యాలు వాడాలి. కర్త వచనాన్ని బట్టి క్రియని చేర్చాలి. ఇతర భాషా పదాలు సాధ్యమైనంతవరకు తక్కువగా వాడాలి. 'విజయం' బదులుగా 'సక్సెస్' ఎందుకు వాడటం. వాడుకలో వున్న పరభాషా పదాలు (రోడ్డు, టికెట్, బజారు, వసూలు) ఉపయోగించవచ్చు.

==ప్రఖ్యాతిచెందినప్రఖ్యాతి చెందిన వ్యాసాలు-రచయితలు==

|సంఖ్య||వ్యాసమువ్యాసం ||రచయిత

|1||సంగ్రహాలు అనేపేరుతో వ్యాసాలు రచించినదిరచించింది || పరవస్తు వేంకటరంగాచార్యులు.

|3.|| [[సాక్షి వ్యాసాలు]] రచించినదిరచించింది ||పానుగంటి లక్ష్మీనరసింహ (సాక్షి వ్యాసాలలో ఉన్న ప్రధాన పాత్ర జంగాల శాస్త్రీ)