అంతర్జాతీయ ధ్వన్యాత్మక వర్ణమాల: కూర్పుల మధ్య తేడాలు
Content deleted Content added
కొత్త పేజీ: అంతర్జాతీయ ధ్వన్యాత్మక వర్ణమాల (ఇంగ్లీషు International Phonetic Alphabet), అనునది... |
దిద్దుబాటు సారాంశం లేదు |
||
పంక్తి 4:
===అచ్చులు===
అచ్చులు లేదా స్వరాలను క్రింది విధంగా వర్గీకరించవచ్చు.
1. నాలుక ఎత్తు పరంగా
అ) వివృతం లేదా పూర్తిగా తెరువబడిన
Line 10 ⟶ 11:
ఈ) అర్థ సంవృతం లేదా సగం మూయబడిన
ఉ) సంవృతం లేదా పూర్తిగా మూయబడిన
2. నాలుక ఉద్ధృతి అధారంగా
అ) అగ్రస్వరాలు
ఆ) మధ్య స్వరాలు
ఇ) పశ్వ స్వరాలు
3. పెదవుల స్థితిని బట్టి
అ) ప్రసృత లేదా గుండ్రంగా లేని
ఆ) వర్తుల లేదా గుండ్రని
ఇ) అర్థ వర్తుల లేదా సగం గుండ్రని
4. గుణింతాల అధారంగా
అ) హ్రస్వం
ఆ) దీర్ఘం
ఇ) ప్లుతం
{| border="2"
| rowspan="2" |
! colspan="2" style="background-color:#FFDEAD" | अग्रस्वर
! colspan="2" style="background-color:#FFDEAD" | लगभग अग्रस्वर
! colspan="2" style="background-color:#FFDEAD" | मध्यस्वर
! colspan="2" style="background-color:#FFDEAD" | लगभग पश्वस्वर
! colspan="2" style="background-color:#FFDEAD" | पश्वस्वर
|- style="text-align:center"
| style="width:2em; background-color:#FFDEAD" | प्रसृत
| style="width:2em; background-color:#FFDEAD" | वर्तुल
| style="width:2em; background-color:#FFDEAD" | प्रसृत
| style="width:2em; background-color:#FFDEAD" | वर्तुल
| style="width:2em; background-color:#FFDEAD" | प्रसृत
| style="width:2em; background-color:#FFDEAD" | वर्तुल
| style="width:2em; background-color:#FFDEAD" | प्रसृत
| style="width:2em; background-color:#FFDEAD" | वर्तुल
| style="width:2em; background-color:#FFDEAD" | प्रसृत
| style="width:2em; background-color:#FFDEAD" | वर्तुल
|-
! style="background-color:#FFDEAD; text-align:left" | संवृत
| title="Unicode-Code: U+0069 (i)" style="text-align:center" | {{IPA|i}}
| title="Unicode-Code: U+0079 (y)" style="text-align:center" | {{IPA|y}}
|
|
| title="Unicode-Code: U+0268" style="text-align:center" | {{IPA|ɨ}}
| title="Unicode-Code: U+0289" style="text-align:center" | {{IPA|ʉ}}
|
|
| title="Unicode-Code: U+026F" style="text-align:center" | {{IPA|ɯ}}
| title="Unicode-Code: U+0075 (u)" style="text-align:center" | {{IPA|u}}
|-
! style="background-color:#FFDEAD; text-align:left" | लगभग संवृत
|
|
| title="Unicode-Code: U+026A" style="text-align:center" | {{IPA|ɪ}}
| title="Unicode-Code: U+028F" style="text-align:center" | {{IPA|ʏ}}
|
|
|
| title="Unicode-Code: U+028A" style="text-align:center" | {{IPA|ʊ}}
|
|
|-
! style="background-color:#FFDEAD; text-align:left" | अर्धसंवृत
| title="Unicode-Code: U+0065 (e)" style="text-align:center" | {{IPA|e}}
| title="Unicode-Code: U+00F8" style="text-align:center" |{{IPA|ø}}
|
|
| title="Unicode-Code: U+0258" style="text-align:center" | {{IPA|ɘ}}
| title="Unicode-Code: U+0275" style="text-align:center" | {{IPA|ɵ}}
|
|
| title="Unicode-Code: U+0264" style="text-align:center" | {{IPA|ɤ}}
| title="Unicode-Code: U+006F (o)" style="text-align:center" | {{IPA|o}}
|-
! style="background-color:#FFDEAD; text-align:left" |बीच का
|
|
|
|
| colspan="2" title="Unicode-Code: U+0259" style="text-align:center" | ''Schwa:'' {{IPA|ə}}
|
|
|
|
|-
! style="background-color:#FFDEAD; text-align:left" |अर्धविवृत
| title="Unicode-Code: U+025B" style="text-align:center" | {{IPA|ɛ}}
| title="Unicode-Code: U+0153" style="text-align:center" | {{IPA|œ}}
|
|
| title="Unicode-Code: U+025C" style="text-align:center" | {{IPA|ɜ}}
| title="Unicode-Code: U+025E" style="text-align:center" | {{IPA|ɞ}}
|
|
| title="Unicode-Code: U+028C" style="text-align:center" | {{IPA|ʌ}}
| title="Unicode-Code: U+0254" style="text-align:center" | {{IPA|ɔ}}
|-
! style="background-color:#FFDEAD; text-align:left" |लगभग विवृत
| title="Unicode-Code: U+00E6" style="text-align:center" | {{IPA|æ}}
|
|
|
| colspan="2" title="Unicode-Code: U+0250" style="text-align:center" | {{IPA|ɐ}}
|
|
|
|
|-
! style="background-color:#FFDEAD; text-align:left" |विवृत
| title="Unicode-Code: U+0061 (a)" style="text-align:center" | {{IPA|a}}
| title="Unicode-Code: U+0276" style="text-align:center" | {{IPA|ɶ}}
|
|
|
|
|
|
| title="Unicode-Code: U+0251" style="text-align:center" | {{IPA|ɑ}}
| title="Unicode-Code: U+0252" style="text-align:center" | {{IPA|ɒ}}
|}
{|class='wikitable'
|-align='center'
!ISO 15919 !!Simplified !! [[:en:International Phonetic Alphabet|IPA]] !! colspan='2' | Devanagari<sup>1</sup> !! colspan='2' | Bengali !! colspan='2' | Gurmukhi !! colspan='2' | Gujarati !! colspan='2' | Oriya !! colspan='2' | Tamil !! colspan='2' | Telugu !! colspan='2' | Kannada !! colspan='2' | Malayalam !! colspan='2' | Sinhala
|-align='center'
| a || a ||{{IPA|/ə/}} || अ || - || অ {{IPA|/ɔ/}}|| - || ਅ || - || અ || - || ଅ || - || அ || - || అ || - || ಅ || - || അ || - || අ || -
|-align='center'
| ā || a || {{IPA|/aː/}} or {{IPA|/ɑː/}}|| आ || का || আ || কা || ਆ || ਕਾ || આ || કા || ଆ || କା || ஆ || கா || ఆ || కా || ಆ || ಕಾ || ആ || കാ || ක || කා
|-align='center'
| æ || ae || {{IPA|/æː/}} || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || ඇ || කැ
|-align='center'
| ǣ || ae || {{IPA|/æ/}} || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || ඈ || කෑ
|-align='center'
| i || i || {{IPA|/i/}} or {{IPA|/ɪ/}} || इ || कि || ই || কি || ਇ || ਕਿ || ઇ || કિ || ଇ || କି || இ || கி || ఇ || కి || ಇ || ಕಿ || ഇ || കി || ඉ || කි
|-align='center'
| ī || i || {{IPA|/iː/}} || ई || की || ঈ || কী || ਈ || ਕੀ || ઈ || કી || ଈ || କୀ || ஈ || கீ || ఈ || కీ || ಈ || ಕೀ || ഈ || കീ || ඊ || කී
|-align='center'
| u || u || {{IPA|/u/}} or {{IPA|/ʊ/}} || उ || कु || উ || কু || ਉ || ਕੁ || ઉ || કુ || ଉ || କୁ || உ || கு || ఉ || కు || ಉ || ಕು || ഉ || കു || උ || කු
|-align='center'
| ū || u || {{IPA|/uː/}} || ऊ || कू || ঊ || কূ || ਊ || ਕੂ || ઊ || કૂ || ଊ || କୂ || ஊ || கூ || ఊ || కూ || ಊ || ಕೂ || ഊ || കൂ || ඌ || කූ
|-align='center'
| ĕ || e || {{IPA|/ɛ/}} || ऍ ({{IPA|/æː/}} in Marathi) || कॅ || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || -
|-align='center'
| e || e || {{IPA|/e/}} || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || எ || கெ || ఎ || కె || ಎ || ಕೆ || എ || കെ || එ || කෙ
|-align='center'
| ē || e || {{IPA|/eː/}} || ए || के || এ || কে || ਏ || ਕੇ || એ || કે || ଏ || କେ || ஏ || கே || ఏ || కే || ಏ || ಕೇ || ഏ || കേ || ඒ || කේ
|-align='center'
| ai || ai || {{IPA|/æː/}} || ऐ ({{IPA|/əi/}} in Sanskrit, Marathi)|| कै || ঐ || কৈ || ਐ || ਕੈ || ઐ || કૈ || ଐ || କୈ || ஐ || கை || ఐ || కై || ಐ || ಕೈ || ഐ || കൈ || ඓ || කෛ
|-align='center'
| ŏ || o || {{IPA|/ɔ/}} || ऑ || कॉ || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || -
|-align='center'
| o || o || {{IPA|/o/}} || ऒ || कॊ || - || - || - || - || - || - || - || - || ஒ || கொ || ఒ || కొ || ಒ || ಕೊ || ഒ || കൊ || ඔ || කො
|-align='center'
| ō || o || {{IPA|/oː/}} || ओ || को || ও || কো || ਓ || ਕੋ || ઓ || કો || ଓ || କୋ || ஓ || கோ || ఓ || కో || ಓ || ಕೋ || ഓ || കോ || ඕ || කෝ
|-align='center'
| au || au || {{IPA|/ɔː/}} || औ ({{IPA|/əu/}} in Sanskrit, Marathi)|| कौ || ঔ || কৌ || ਔ || ਕੌ || ઔ || કૌ || ଔ || କୌ || ஔ || கௌ || ఔ || కౌ || ಔ || ಕೌ || ഔ || കൌ || ඖ || කෞ
|-align='center'
| {{Unicode|r̥}} || ri || {{IPA|/ri/}} || ऋ ({{IPA|/ɻˌ/}} in Sanskrit, /ru/ in Marathi)|| कृ || ঋ || কৃ || - || - || ઋ || કૃ || ଋ || କୃ || - || - || ఋ || కృ || ಋ || ಕೃ || ഋ || കൃ || ඍ || කෘ
|-align='center'
| {{Unicode|r̥̄}} || ri || {{IPA|/riː/}} || ॠ ({{IPA|/ɻˌː/}} in Sanskrit)|| कॢ || ৠ || কৢ || - || - || ૠ || - || ୠ || - || - || - || ౠ || - || ೠ || - || ൠ || * || ඎ || කෲ
|-align='center'
| {{Unicode|l̥}} || lri || {{IPA|/lri/}} || ऌ ({{IPA|/ḷ/}} in Sanskrit)|| कॄ || ঌ || কৄ || - || - || - || કૄ || ଌ || - || - || - || ఌ || కౄ || ಌ || ಕೄ || ഌ || * || ඏ || කෟ
|-align='center'
| {{Unicode|l̥̄}} || lri || {{IPA|/lriː/}} || ॡ ({{IPA|/ḷː/}} in Sanskrit)|| कॣ || ৡ || কৣ ||- || - || - || - || ୡ || - || - || - || ౡ || - || ೡ || - || ൡ || * || ඐ || කෳ
|}
===హల్లులు===
{|class='wikitable'
|-align='center'
!ISO 15919 !!Simplified !!IPA !!Devanagari !!Bengali !!Gurmukhi !!Gujarati !!Oriya !!Tamil !!Telugu !! Kannada !! Malayalam !! Sinhala
|-align='center'
|k || k || {{IPA|k}} || क || ক || ਕ || ક || କ || க || క || ಕ || ക || ක
|-align='center'
|kh || kh || {{IPA|kʰ}} || ख || খ || ਖ || ખ || ଖ || - || ఖ || ಖ || ഖ || ඛ
|-align='center'
|g || g || g || ग || গ || ਗ || ગ || ଗ || க || గ || ಗ || ഗ || ග
|-align='center'
|gh || gh || {{IPA|gʱ}} || घ || ঘ || ਘ{{ref|consonant-gur-vasp}} || ઘ || ଘ || - || ఘ || ಘ || ഘ || ඝ
|-align='center'
|ṅ || n || ŋ || ङ || ঙ || ਙ || ઙ || ଙ || ங || ఙ || ಙ || ങ || ඞ
|-align='center'
|c || ch || {{IPA|ʧ}} || च || চ || ਚ || ચ || ଚ || ச || చ || ಚ || ച || ච
|-align='center'
|ch || chh || {{IPA|ʧʰ}} || छ || ছ || ਛ || છ || ଛ || ச || ఛ || ಛ || ഛ || ඡ
|-align='center'
|j || j || {{IPA|ʤ}} || ज || জ || ਜ || જ || ଜ || ஜ || జ || ಜ || ജ || ජ
|-align='center'
|jh || jh || {{IPA|ʤʱ}} || झ || ঝ || ਝ{{ref|consonant-gur-vasp}} || ઝ || ଝ || - || ఝ || ಝ || ഝ || ඣ
|-align='center'
|ñ || n || {{IPA|ɲ}} || ञ || ঞ || ਞ || ઞ || ଞ || ஞ || ఞ || ಞ || ഞ || ඤ
|-align='center'
|ṭ || t || {{IPA|ʈ}} || ट || ট || ਟ || ટ || ଟ || ட || ట || ಟ || ട || ට
|-align='center'
|ṭh || th || {{IPA|ʈʰ}} || ठ || ঠ || ਠ || ઠ || ଠ || த || ఠ || ಠ || ഠ || ඨ
|-align='center'
|ḍ || d || {{IPA|ɖ}} || ड || ড || ਡ || ડ || ଡ || ட || డ || ಡ || ഡ || ඩ
|-align='center'
|ḍh || dh || {{IPA|ɖʱ}} || ढ || ঢ || ਢ{{ref|consonant-gur-vasp}} || ઢ || ଢ || - || ఢ || ಢ || ഢ || ඪ
|-align='center'
|ṇ || n || {{IPA|ɳ}} || ण || ণ || ਣ || ણ || ଣ || ண || ణ || ಣ || ണ || ණ
|-align='center'
|t || t || {{IPA|t̪}} || त || ত || ਤ || ત || ତ || த || త || ತ || ത || ත
|-align='center'
|th || th || {{IPA|t̪ʰ}} || थ || থ || ਥ || થ || ଥ || த || థ || ಥ || ഥ || ථ
|-align='center'
|d || d || {{IPA|d̪}} || द || দ || ਦ || દ || ଦ || ட || ద || ದ || ദ || ද
|-align='center'
|dh || dh || {{IPA|d̪ʰ}} || ध || ধ || ਧ{{ref|consonant-gur-vasp}} || ધ || ଧ || - || ధ || ಧ || ധ || ධ
|-align='center'
|n || n|| n̪/n{{ref|consonant-n}} || न || ন || ਨ || ન || ନ || ந || న || ನ || ന || න
|-align='center'
|ṉ || n || n || ऩ || ন় || ਨ਼ || ન઼ || - || ன || - || - || {{ref|consonant-n2}} || න.{{ref|consonant-sin-tamilchar}}
|-align='center'
|p || p || p || प || প || ਪ || પ || ପ || ப || ప || ಪ || പ || ප
|-align='center'
|ph || ph || {{IPA|pʰ}} || फ || ফ || ਫ || ફ || ଫ || - || ఫ || ಫ || ഫ || ඵ
|-align='center'
|b || b || b || ब || ব || ਬ || બ || ବ || ப || బ || ಬ || ബ || බ
|-align='center'
|bh || bh || {{IPA|bʱ}} || भ || ভ || ਭ{{ref|consonant-gur-vasp}} || ભ || ଭ || - || భ || ಭ || ഭ || භ
|-align='center'
|m || m || m || म || ম || ਮ || મ || ମ || ம || మ || ಮ || മ || ම
|-align='center'
|y || y || j || य || য || ਯ || ય || ଯ || ய || య || ಯ || യ || ය
|-align='center'
|r || r || r/{{IPA|ɾ}}{{ref|consonant-r}} || र || র/ৰ{{ref|consonant-ben-r}} || ਰ || ર || ର || ர || ర || ರ || ര || ර
|-align='center'
|ṟ || r || r || ऱ || - || ਰ਼ || ર઼ || - || ற || ఱ || ಱ || റ || ර.{{ref|consonant-sin-tamilchar}}
|-align='center'
|r̆{{ref|consonant-r3}} || r || r || र् || - || - || - || - || - || - || - || - || -
|-align='center'
|l || l || l || ल || ল || ਲ || લ || ଲ || ல || ల || ಲ || ല || ල
|-align='center'
|ḷ || l || {{IPA|ɭ}} || ळ || - || ਲ਼ || ળ || ଳ || ள || ళ || ಳ || ള || ළ
|-align='center'
|ḻ || l || {{IPA|ɻ}} || ऴ || - || - || ળ઼ || - || ழ || - || - || ഴ || ළ.{{ref|consonant-sin-tamilchar}}
|-align='center'
|v || v || {{IPA|ʋ}}/{{IPA|w}}{{ref|consonant-v}} || व || ৱ{{ref|consonant-ben-v}} || ਵ || વ || - || வ || వ || ವ || വ || ව
|-align='center'
|ś || sh || {{IPA|ɕ}} || श || শ || ਸ਼ || શ || ଶ || - || శ || ಶ || ശ || ශ
|-align='center'
|ṣ || sh || {{IPA|ʂ}} || ष || ষ || - || ષ || ଷ || ஷ || ష || ಷ || ഷ || ෂ
|-align='center'
|s || s || s || स || স || ਸ || સ || ସ || ஸ || స || ಸ || സ || ස
|-align='center'
|h || h || {{IPA|ɦ}} || ह || হ || ਹ{{ref|consonant-gur-h}} || હ || ହ || ஹ || హ || ಹ || ഹ || හ
|-align='center'
|q || q || q || क़ || ক় || ਕ਼ || ક઼ || କ଼ || - || - || - || - || -
|-align='center'
|ḵẖ || kh || x || ख़ || খ় || ਖ਼ || ખ઼ || ଖ଼ || - || - || - || - || -
|-align='center'
|ġ || g || ɣ || ग़ || গ় || ਗ਼ || ગ઼ || ଗ଼ || - || - || - || - || -
|-align='center'
|z || z || z || ज़ || জ় || ਜ਼ || જ઼ || ଜ଼ || - || - || - || - || -
|-align='center'
|ṛ || r || ɽ || ड़ || ড় || ੜ || ડ઼ || ଡ଼ || - || - || - || - || -
|-align='center'
|ṛh || rh || ɽʱ || ढ़ || ঢ় || ੜ੍ਹ || ઢ઼ || ଢ଼ || - || - || - || - || -
|-align='center'
|f || f || f || फ़ || ফ় || ਫ਼ || ફ઼ || ଫ଼ || - || - || - || ഫ || ෆ
|-align='center'
|ẏ || y || j || य़ || য় || ਯ਼ || ય઼ || ୟ || - || - || - || - || -
|-align='center'
|t̤ || t || t̪ || त़ || ত় || ਤ਼ || ત઼ || ତ଼ || - || -|| - || - || -
|-align='center'
|s̤ || s || s || स़ || স় || - || સ઼ || ସ଼ || - || -|| - || - || -
|-align='center'
|h̤ || h || {{IPA|ɦ}} || ह़ || হ় || ਹ਼ || હ઼ || ହ଼ || - || -|| - || - || -
|-align='center'
|w || w || w || व़ || র{{ref|consonant-ben-w}} || ਵ਼ || વ઼ || ୱ || - || -|| - || - || -
|-align='center'
|ṯ || t || t || t || - || - || - || - || - || -|| - || റ്റ{{ref|consonant-mal-t}} || -
|}
| |||